|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste toneel.
Araspes, Panthea.
ROemwaerde schoonheid, 'k ben met uwe ramp bewoogen,
Zie hier uw dienaer, die, zoo 't was in zyn vermoogen
Wil ik geen twyffel slaan.
Voor uw aenvalligheid, en schoon, ja Godlijk weesen,
Van ider aengebeên, van ider waerd gepreesen,
En bid dat gy, zoo lang gy hier gekerkert zijt,
My wilt gebieden als u flaef, in dienstbaarheid.
Gebie slegts al het geen u immer kan behagen;
Ik ben bereid om my in alles zoo te dragen,
Dat gy niet denken zult aen uwe slaverny,
En, was myn magt zoo groot, ik liet u vrank en vry,
En zonder hindernis weer naer uw land vertrekken:
Maer deede ik 't nu, ik zou des Konings haet verwekken,
'k Zou, zoo 'k mogt leydsman zijn van u, ô schoone Vrou!
U altoos troosten in u al te grooten rou.
Uw ongeluk en ramp, Mevrouw gaet my ter harten,
Wat wilt gy tot vermaek en mindring van uw smarten?
Princes, is 't mooglijk, laet my zien uyt u gelaet,
Wat u best troosten kan in uw bedroefde staet.
| |
| |
Ach! laet me in rust, ik zal noch in mijn tranen stikken.
Hoe kan een droevig hart zig tot de vreugde schikken,
Ik weet van geen vermaek, niets is,'er dat my kan
Tot blytschap strekken in het afzijn van mijn man.
‘Mijn Abradates, u zal ik, gelijk voorheenen,
‘Beminnen, en uw ramp, met myne ramp beweenen,
‘In slaverny geboeid, doch niet gelijk wel eer
‘In zagte boeyens aen mijn waerden Prins en Heer,
‘Van my, helaes! zoo ver door Cirus afgescheiden,
‘Ik had wel reden, toen ik op ons afscheid schreiden;
‘Maer weynig dagt ik noch om zulk een bitt'ren smaed,
‘My dagt, ik zag alree de zege in u gelaet,
‘En maekte staet, om als verwinnaer u te ontfangen
‘Op een triomfkoets: maer met nat bekreeten wangen
‘Gevoel ik nu te regt ons endeloos verdriet.
Mevrouw, gy antwoort my nog niet,
Ey staek uw zugten, en mist gy uw Abradate
Hier staet een ander, 'k bid dat ge u daer op verlaete.
Araspes, die de Vorst geschikt heeft tot uw wil
Alleen, en die u mind met hart en ziel.
Uw praat verveelt my; heeft de Koning dit besteeken,
Zoo openbaer uw min aen hem.
U offer ik mijn hart, ja zelf mijn leeven, en
Al wat ik meer aen uwe schoonheid schuldig ben,
Ik leef op hoop, zoo maer een plaets in uw gedagten,
Na lange slaverny, is voor my te verwagten:
Gelijk een boom niet valt van d'allereersten slag,
Zoo kan de weedermin in 't eerst niet schitt'ren, ach!
| |
| |
Voor dat een minnaer, na veel smeeken en gebeeden,
Zyn hart heeft uytgestort, in alle ramp te vreeden,
Verdraegt al wat hy kan, en troost zig zelf, tot dat
Zijn lief aan 't luyst'ren is.
Gy heeden preevelt, ga en laetme alleenig zugten,
Zijn dit dan de eerste vrugten
Van myne liefde, Goôn; ik barst byna van spijt.
‘Ik zal dan gaan, en wagt naer eenen and'ren tyt:
‘Vaer wel, ô schoone, gy en zult my niet ontvlieden
‘Gy zijt geboeyt; Mevrou gy hebt maer te gebieden.
Vaer wel Prinses, ik gae tot gy my weeder wagt.
Binnen.
| |
Tweede toneel.
JA ga, gy hebt mijn hart geensins in uwe magt,
En wagt tot ik u roep, het zal dog niet geschieden,
Dat ik mijn vyand zal in mijn vertrek ontbieden:
Schoon my Araspes mint, ik haet hem als de pest,
'k Wil egter zijn verderf niet zoeken dan op 't lest,
Wanneer ik afgemat van hem te weederspreeken,
Geen raed vind, als om zelfs mijn ongelijk te wreeken:
'k Zal eerst bezoeken of my Cyrus valt zoo wreed,
Dat hy verbreeken zou zijn diergeswootne eed,
Gelijk hy heeft belooft op mijn verzoek en beede,
Een plaets te gunnen in zijn hof, daer ik in vreede
Mijn ramp betreuren, mogt, dat my geen mens zou sien,
Behalven maer de Vorst, die ik niet mag ontvliên;
'k Wil by zijn Majesteit my draegen naer behooren,
Gelijk het my betaemt; maer dat my zou bekooren,
| |
| |
Een tael, die 'k niet verstae van eenen onderdaen,
O neen! die walgt my, en ik zal ook heenen gaen,
Zoo hy my weederom zijn liefde komt ontdekken,
De gantsche zaek aen 't hof en aen den raed vertrekken.
Hoe! zou dan een slavin niet eerlijk moogen zijn,
Een weerloos hart getergt, geboeit, geplaegt, als 't mijn,
Zou dat tot meerder smaed, tot minnen zijn gedwongen
En stemment meê: neen, neen, al leef ik op de tongen
Van al mijn vyanden, zy zullen tot hun leet
En spijt, niet zeggen, dat ik hier mijn eer vergeet:
Maer daer komt Clelia, wat mag haer boodschap weesen
Mijn hart dat is beklemt met hondert duysent vreesen.
| |
Derde toneel.
Clelia, Panthea.
Mijn komst verbaest, Mevrou, na dat ik merken kan
Wat tijding brengt ge van
Mijn Abradates: ach! hy is al om het leeven,
Dit hart heeft my daer reeds al kennis van gegeeven.
't Is zeeker dat zijn dood u wierd in 't hof bekent.
O rampen weergaloos! ô droefheid zonder end!
Spreek Clelia, wat 's dit, zult gy nog langer swijgen,
Helaes! kan ik geen tael of antwoord van u krijgen,
Zeg, is hy dood; zy is besturven, wat mag 't zijn,
Hier haepert iets, 't gaet vast, de moed werd my te kleyn.
Mevrou! ach, laet my wat bedaeren,
Uw Abradates leeft, hem is niets weedervaren:
Dat ik verbaest kom in uw vertrek, is alleen,
| |
| |
Dat my de toegang door de wagt wierd afgesneên:
Doch zoo ik kon vermoên, was 't niet van Konings weegen,
Maer van Araspes, want hy hield my zellefs teegen,
En wilde, dat ik voort zou weer te rugge treên:
Men hield my vast, ik vraegde hoe, en om wat reên,
En kost niet denken waerom dat zy 't my beletten,
Ik rukte los, maer mogt mijn voeten niet verzetten;
Zoo had men my geknelt, en by mijn armen vast.
Gy, sprak Araspes, gy verstrekt ons maer tot last,
Gae heen, ô loose Vrou! gy moogt niet binnen treeden,
Uw Koningin is in geen staet om nu uw reeden
Te hooren, want zy wil alleen zijn in 't vertrek,
Kom op een ander tijd, met keert hy my de nek,
En 't scheen dat een gerugt hem deê terstont vertrekken,
En dat hy d'agterdogt van niemant op wou wekken:
Maer wat de reden van zijn quaedheid is, wie weet,
Mevrou, of hy zig in uw liefde niet vergeet.
Ja Clelia, helaes! dat 's d'oorzaek van zijn woeden:
Dees tijding Goôn! die brengtme in ysselijk vermoeden!
Hy heeft iets met ons voor, 't gaet vast, 'k heb 't al gevreest;
Men leit ons laegen, ag! dit is het offerfeest,
Nu yder voor 't altaer gaet storten zijn gebeden,
En tot ons ongeluk betoont veel vroolijkheden:
Nu waegt hy ligt het geen hy nimmer denken dorst,
Ag Clelia om regt te spreeken uyt de borst,
Dat strijd malkander tegen,
Hy mind dan zonder hoop, wil hy dit overweegen,
Hy zal ook denken hoe hem Cyrus haten zou,
| |
| |
Indien hy iets bestont tot uwe schand Mevrou.
De Koning, die zou u beschermen door zijn wetten,
Die d'overlast verbiên, en hem zijn min beletten.
Die wetten Clelia, die agt een minnaer niet,
De wetten 't overtreên, dat is wel meer geschiet;
Maer zoo hy met geweld mijn rampen wil vergrooten,
Zie hier het stael, waer mede ik my dan zal doorstooten,
Zoo raek ik vry van alle zorgen, die mijn hart
Vaek deeden zugten in 't beklaegen van mijn smart.
Mevrou uw opzet is te wreed, ey wilt bedaren,
Zoud gy zoo sterven, en in 't bloeijenst uwer jaren,
Om een Araspes, die u ga slaet, 't was te straf,
Zig zelfs te moorden! zend dien schelm veel eer naer 't graf,
Beneem hem 't leeven eer hy 't uwe komt belagen,
Zoo hoeftge uw kuysheit in zijn handen niet te waegen;
Gy zijt verzeekert, zoo gy 't door zijn dood belet,
Hy die zijn lusten voed en Koning Cyrus wet
Verwaerloost, om zijn hart den lossen toom te geeven,
Door zijne dood zult gy beschermen eer, en leeven.
Wat zou u kloeken arm beletten, die zoo vaek
Zig liet bedwingen tot een eerelijke wraek.
Wat vreest gy buyten datge uw eer zoud moeten missen,
Laet nu geen laffe daed u gantsche lof uytwissen.
Ach Clelia! 't is wel te zeggen, maer in 't hof
Des Konings onderdaen te moorden; onse lof
Zou in dees kerker heel verduystren; doch mijn zinnen
Zijn egter vaerdig, om mijn vyand te overwinnen;
Hy zal ook sterven door mijn handen, 't zy met eer
Of schand, 't is my gelijk, nu sammel ik niet meer
Met mijn gedagten; zoo hy komt, let op zijn oogen.
| |
| |
Wat zijn gezigt ons speld, en doet meê u vermoogen,
Bescherm, zoo 't mooglijk is, bescherm uw Koningin,
Laet hem niet zonder een gerugt ter kamer in.
Op dat ik my bereide op zijne komst te wagten,
Om zijnen ondergang, is 't noodig, te betragten.
Mevrou, 'k zal uw bevel naerkomen; doch vertrou
Dat hy zig wel berade, eer hy dit denken zou;
Gy vreest misschien onnut.
Wy willen 't beide hoopen.
Quaed loont zijn meester, denk hoe 't met hem af zou loopen,
Hy weet wien hy misdeed; 't is waer gy zijt slavin
Van Koning Cyrus; maer een brave Koningin:
Uw onvermoide faem, die heeft hem wel doen hooren
Uyt welk een edele stam Panthea is gebooren.
Wie Abradates is, en hoe hy als gezant
De Vorst der Bactren is bezoeken in zijn lant,
En zelf een Koning is van Susen, rijk van volken,
All' onderdanen die tot boven aen de wolken,
Door hunne dapperheit beroemt zijn, ja ik agt,
Dat zig Araspes wel zal wagten hunne magt
Te tergen, door aen u een gruwelstuk te pleegen.
Mevrou hy zal die zaek wel rijper overweegen,
't Geluyt van trommelen verspreit zig in de lugt,
Ik hoor trompetten en het klinken van de snaren,
Ach! nu het feest begint, ô Goôn wilt my bewaren,
Araspes nadert, ach! nu is mijn rust gedaen;
Kom Clelia, laet ons in mijn vertrekplaets gaen,
| |
| |
En vlugten uwe, zoo lang ons mooglijk is te vlugten,
En 't hart ontlasten van al 't klagen en al 't zugten.
Binnen.
| |
Vierde toneel.
TErwyl men bezig is met offren aen Jupyn,
En zoo veele Edelen met Cyrus triomfeeren,
Zal ik aen mijn Godin, wil zy my gunstig zijn,
Mijn hart opoffren, en wat zy zal meer begeeren.
Mijn hart dat zonder haer geen blijdschap toonen kan,
Geen feestdag vieren, ja geen Goden dankbaer weesen.
Mijn hart, dat zig getroost veel eer te sterven van
Haer waerde band, als nooit van min te zijn geneesen:
Maer zou my Cyrus niet by 't offer roepen, Goôn?
En vond men my by haer, wat raed wierd my gegeeven
Neen, neen Araspes, dient uw Vorst op zijn geboôn,
En laet Panthé in rust en zonder schande leeven,
Haer kuysheit zou mijn min beklappen voor al 't hof,
Aan welk een misdaed zou ik my dan schuldig vinden:
‘Maer zoo ik eens haer hart met mijne liefde trof,
‘Dat zy my weederom gelijk ik haer beminde
Ag 't is niet moogelijk te hoopen op die schat,
Gelukkige Abradaet, kunt ge uw geluk waerdeeren,
Wat leeft ge in rust, terwijl een ander afgemat
Van zorg en min, niet mag verkrijgen zijn begeeren.
Panthea al te trou voor u haer bedgenoot,
Panthea my te wreed en zonder meededoogen,
Die schoone is in mijn magt, dog haer magt is zoo groot,
Dat zy my sterven doet door opslag van hare oogen:
Zy haet my, 't is vergeefs, dat ik haer bid en smeek,
En egter zal ik, ja ik wil en moet haer minnen,
| |
| |
Hoe ik meer haeten wil, hoe meer ik liefde queek.
O Gooden! geef my raed, wat dat ik zal beginnen',
Gebruyk ik mijne magt, zoo quets ik eer, en eed,
En doe ik 't niet, zo moet mijn hart van liefde sterven:
't Is beter dan dat ik mijn trou en eer vergeet,
Dan 't lyf verliesen moet, en mijne liefde derven;
‘Maer, zoo ik schandelijk mijn leven enden moet,
Mijn ampt verlaten, en mijn goede naem verliesen,
Wat raed Araspes, zoo gy uwe min voldoet?
Wat raed, om nu het best tot uwe rust te kiesen?
't Is redelijk en regt uw Vorst te dienen; maer
De liefde is ook een Godt, die gy noch meer moet eeren,
Ja Cyrus buygt zig zelf voor 't minnelijk altaer;
Cupido kan een Vorst zoo wel als slaef regeeren:
Wel aen, ik zal mijn hart en min voldoen dees dag;
Laet nu Panthea vry mijn vlamme wederstreeven,
't Is alles vrugteloos, 'k hoor nu na geen geklag,
Maer wil mijn lusten nu den vryen toom eens geeven.
Laet komen wat 'er wil ik agt, nog eer nog staet,
Nog wetten, ja de dood kan zelf my niet vervaren,
Of naere kerker, of de Koninklijke haet,
Ik blijf by mijn besluyt, en zal niet eer bedaeren.
Binnen.
| |
Vyfde toneel.
WAt ramp zal my nog meerder overkoomen,
Helaes Panthea! wat zal 't ende zijn,
Gy moogt met regt uw slaesse banden schroomen,
En deese kerker vol van vals fenyn,
Een sterffelijk vergift zoude ik niet vreesen,
Indien ik door een dronk ter dood mogt gaen,
Dan zag men my van alle smart geneesen,
| |
| |
Dan wierd my nimmer smaed meer aengedaen;
Maer het vergif, dat my hier werd geschonken,
Verstrekt alleen tot schande van mijne eer,
En kuysheit daer mijn ziele mee mag pronken,
Dat dier juweel, ag! ag! zoo bros en teer,
In Cyrus hof, daer ik my moet verlaten,
Op een die altoos doelt op mijn verdriet,
Een monster dat ik eewiglijk zal haten,
Een schrikdier, dat mijn oog gestadig ziet,
In plaets van Abradaet, die 'k zal beminnen
Zoo lang het bloet my door myne aed'ren sweeft,
Zoo lang zyn deugt kan speelen door myn zinnen.
Panthea lieft, zoo Abradates leeft;
Geen tegenspoet kan kuysche liefde breeken,
Geen kerker sluyt my van mijn Bruydegom,
Zoo lang mijn tong mag onbedwongen spreeken,
Verheftse uw lof, en prijst uw deugd alom.
Hier meê kan ik mijn droefheit schier vergeeten,
Wanneer ik denk om onse liefde en trouw
En 't ongediert, zoo fel op my gebeeten,
Kan my niet schaên, als ik uw beelt aanschouw:
Uw beelt, dat ik tot mijn geweer en wapen,
Draeg in uw afzijn binnen in mijn hart,
Dat doet my hier gerust en lieflijk slapen,
Terwijl ik van mijn vyand word getart.
Al word ik hier bewaerd van een trouloosen,
Die my bespied waer dat ik gae of stae,
En dikwyls doet van schaemt mijn wangen bloosen,
Hy vreese vry des Konings ongenae;
Mijn hart zal nooit aen 't waggelen geraken,
Hy doe zijn best, het oor is voor hem doof.
'k Wil door de dood my uyt zijn handen maken;
Zoo houd hy stof en asse tot zijn roof.
Ik ben bereit om voor mijne eer te sterven,
Of, zoo ik levend kan beschermster zijn
Van mijne kuysheit, 'k laet my snyden, kerven,
| |
| |
En agt nog vuur nog stael; de swaerste pijn
Is nog te swak, om my die schat te ontrooven;
't Heldinne hart houd altijt goede moed,
Dat laet zig door geen dreigen ooit verdooven,
Maer waegt het all', zelf op een losse voet.
Daer hoor ik weer dat naer geraes van buyten,
De deur die kraekt, mijn rust werd weer gestoort,
Hier heb ik weer veel onheil af te stuyten,
Het ongediert komt my al weer aen boort;
Maer zagt, my dunkt ik hoor 't geklank van snaren,
't Is Cyrus, die zig voegt naer de offerhand,
Met zijn gevolg, mijn schrik is aen 't bedaren,
Goôn! berg mijn eer, en doof Araspes brant,
Een grilling gaet door mijne swakke leeden,
Wanneer ik zie mijn grootste vyand aan,
Araspes, een van die de zy bekleeden
Van Cyrus: maer laet ons ter zijden gaen,
'k Wil my zoo lang vermaeken met mijn klagten,
Terwyl een ander zig nu baden gaet
In lekkerny en weeldrige gedagten:
Ik gae en zugt om mijnen Abradaet.
Binnen.
| |
Sesde toneel.
Cirus, Mazares, Artabazis, Oretes, Charkas, gevolg van Lyfwagt, Rey van Priesteren.
WY Priest'ren van Jupijn, wy die met offervieren
Hem stadig danken, en zijn Godlijk altaer cieren,
Voor al de zeegen die Vorst Cyrus door hem wind,
Waer mede hy zyn ryk en volken zamen bind;
Wy alle wenschen, dat de winsten nu verkreegen,
Tot nut van Persen moge strekken allerweegen,
Een yder roep met my, lang leef zijn Majesteit.
| |
| |
Tot heil van volk en land, wy staen staen al t'zaem bereid
Op 't Koninglijk bevel, 't brandoffer aan te steeken.
Uw dankbaer hart en wensch is heden my gebleeken,
Vaer met het offer voort, en steek het reukwerk aen.
Wy voeren 't uyt, in hoop dat het wel mag vergaen,
Nu yder buygt zig voor den opperste der Gooden,
Jupyn, die deese dag begunstigt met gebooden,
Wel aen, hy wil geluyt van keelen tot zijn dank,
Begroet hem met gezang, en met trompetten klank.
Hier word gezongen, terwyl de Priesters Wierook swaeyen en offeren voor het beeld van Jupiter, in 't verschiet van 't toneel, de gansche Hofstoet knielt nevens Cyrus.
Gezang.
O Jupiter, die uyt den hooge
Ons komt bestraelen hier beneên,
Slae neer, slae neer, uw Godlyke oogen,
Wil Cirus groote Majesteit
Staeg gunstig zyn://: in 't krijgsbeleit;
Hy zal u weer met dank b're klanken,
Voor dees verkreegen schat bedanken.
2.
Laet u dit offer wel behagen,
En stort uw zeegen op ons neer,
Der Persiaenen Opperheer,
Die d'Assieriers nu heeft verslagen,
Die offert hier voor uwen troon
Een ryken schat://: ô hooft der Goôn,
Gy die hem ciert met mirthe kroonen,
Ey wil dees dag u dankbaar toonen.
| |
| |
3.
Ontfang dees gift van onse Koning,
Geschonken uyt een blygemoed,
En geef dat hy op deesen voet
Staeg voort mag gaen tot een belooning.
Doet ons van u een teeken zien,
Dat gy van ons://: zult nimmer vliên.
ô Jupiter, ô grooten vader,
Wijk niet van ons, maer kom ons nader.
't Gaet alles wel, Jupyn bedankt en knikt het hooft.
De zegen wert u en uw wapenen belooft;
Laet ons het wierook vat nu swaeyen om de Gooden
In deese blijdschap, zelf hier op het feest te nooden,
Op dat ze met hun glans vereieren 't hoog altaar.
Een geroep van binnen.
Wat hoor ik voor gerugt, wie roept zoo schel en naar,
Wie stoort ons in den dienst van deese offerhanden,
Terwijl wy beezig zijn om 't altaar te doen branden?
Een vrou, die vol van angst en traanen in 't gezigt,
Komt aangevloogen, 't zal een zaek zijn van gewigt,
Die zy met u ô Vorst, in 't heimelijk wil spreeken.
Ik kom, ô Cyrus, u om uwe bystant smeeken,
Araspes dient zig van dees dag, om zyne min
Op 't schandlijkst te voldoen aan onse Koningin:
Dees dag, die ieder een tot vroolijkheid zou strekken,
Wil nu Araspes met een vuile schand bevlekken.
Dus overtreed hy uwe wetten, en veragt
De Godsdienst en zyn pligt, gebruykende zijn magt,
Die hy waend dat hy heeft door uwe gunst verkreegen.
ô Groote Cirus, zoo ge u immer laet beweegen,
Zoo wilt ons doch uw hulp, en uwe bystand biên,
En straf dien booswigt toch, ô Koning!
| |
| |
Gae Artabasus, breng Araspes ons gevangen,
Op dat hy straf na zyne misdaed kan ontfangen,
En eisch, uyt myne last, zijn deegen, boeyt hem wel,
En breng hem voor myn troon.
Art: binnen.
Jupyn, gedoogt gy dan dat uw geweide altaren
Besmet zijn door dien schelm; hoe kunt gy hem nog spaaren,
Die ongehoorzaem uwe Tempeldienst veragt,
Slae uwe blixem neer, verdelg hem door uw kragt.
Einde van 't tweede Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij