Door Amerika
(1892)–C.J. Wijnaendts Francken–
Auteursrecht onbekend
[pagina 229]
| |||||||||||||||||||||||||||||
XVII.
| |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 230]
| |||||||||||||||||||||||||||||
gemakkelijk zijn tijd tot het koffieuurtje kunnen zoek brengen. Vooral het Zondagsnummer met een aantal artikelen over meer algemeene onderwerpen van blijvend belang is buitengewoon omvangrijk. Toch zijn alle nieuwsbladen zeer gering in prijs: zij zijn een der weinige zaken, die in Amerika bepaald goedkoop kunnen genoemd worden. Laat ons, om de ontzaglijke uitbreiding der pers aan te toonen, eenige cijfers geven. Het aantal nieuwsbladen bedroeg:
In laatstgenoemd jaar waren er op de geheele wereld 47.000; de U.S. leverden dus hiervan 36 pct. en zoo het is te begrijpen, dat ongeveer de helft van het totaal aantal nieuwsbladen der aarde in het Engelsch verschijnt. Van het genoemde cijfer voor 1890 bestond de overgroote meerderheid uit weekbladen. Dat desniettegenstaande het aantal jaarlijks gedrukte exemplaren fabelachtig hoog is, moge uit de volgende tabel blijken:
Zoodoende bereikt het totaal aantal jaarlijks gedrukte exemplaren van alle nieuwsbladen te zamen, in de U.S. en Canada het eerbiedwaardige cijfer van drie en een half milliard; honderd jaren, nadat Benjamin Franklin | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 231]
| |||||||||||||||||||||||||||||
zich verwonderde, dat er 27 bladen in Amerika verschijnen konden.Ga naar voetnoot1 Nog een enkel speciaal voorbeeld: het aantal copies der couranten in S. Francisco bedraagt 200.000 en te zamen zouden deze een oppervlakte kunnen beslaan van twee millioen vierkante voet of vijftig acres land.
Natuurlijk verschijnen bijna alle nieuwsbladen in de Vereenigde Staten in de Engelsche taal; daarop volgen in aantal de Duitsche, maar toch bedroegen deze in 1880 nog slechts omstreeks 600 d.i. ± 5 pct. Vooral in New-York komen verder couranten in bijna alle moderne talen uit o.a. in het Zweedsch, Russisch, Italiaansch, Spaansch, Hollandsch, Hongaarsch en Chineesch. Met enkele gunstige uitzonderingen zooals de New-York Evening Post, het beste blad waarmede ik kennis maakte, hebben de Amerikaansche dagbladen niet de zakelijke, belehrende waarde der Engelsche en munten niet als deze uit door een ernstige behandeling der onwerpen, die den lezer grondig op de hoogte brengt van quaesties die hem wel belang inboezemen, maar waarvoor hij geen tijd heeft om ze langs anderen weg te bestudeeren. Zij missen de droge, correcte, dikwijls langdradige artikelen der Engelsche couranten: de Amerikaan zoekt in zijn blad slechts feiten, geen beschouwingen over de gebeurtenissen, want het oordeel der redactie kan hem weinig schelen en van jongs af aan heeft hij geleerd zich een eigen oordeel te vormen. De berichten omtrent Europa laten meestal veel te wenschen over; maar in | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 232]
| |||||||||||||||||||||||||||||
dit opzicht hebben wij Amerika niets te verwijten, want bij ons worden evenzoo schromelijk de U.S. in de bladen veronachtzaamd. Eenige vergoeding vormen de ellenlange telegrammen: geen kosten worden gespaard om zoo spoedig mogelijk het nieuws aan de lezers te kunnen mededeelen. De Amerikaansche courant is een conglomeraat van de meest heterogene bestanddeelen, kris en kras dooreen. Voor het groote publiek moeten zij daardoor wel een aangename lectuur vormen o.a. wegens de vele hoog-romantische geschiedenissen, die haarfijn worden uitgesponnen. Treffend is het aantal verhalen van menschen, die krankzinnig geworden zijn of die zich met revolver, strop of vergif van kant gemaakt hebben. Daarbij kenmerken zich dergelijke berichten door een geest van humoristische luchthartigheid. Alle zaken, treurige zoowel als vroolijke, belangrijke zoowel als onbelangrijke, worden met denzelfden komischen ernst besproken, en het is alsof alle berichtgevers er hun eer in stellen zooveel mogelijk den stijl van Mark Twain na te volgen. Zij zijn sterk in plastische vergelijkingen en als zij teedere of gemoedsvolle onderwerpen behandelen, veelal ruw, plat en ongevoelig een humor ten toon spreidend, die weinig met de besproken stof in overeenstemming is. Zoo bracht een dokter na inspectie van het lijk van een man, die opgehangen was, het volgende rapport uit: ‘Het kan zijn, dat het emphysema der longen veroorzaakt is door verworging, maar somtijds wil het ook wel eens het gevolg zijn van het verblijf in hooge luchtstreken.’ Vooral waar het geldt misdaden en schandalen, zijn de verslagen dikwijls stuitend door de minitieuse nauwkeurigheid der meegedeelde details. Bij de beschrijving van een moord zegt b.v. een reporter dood leuk en koel: ‘De revolver vertoont teekenen van bij warm weer | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 233]
| |||||||||||||||||||||||||||||
in den zak gedragen te zijn, want de loop is eenigszins geroest door transpiratie.’ Op die manier wordt alles bijeengegaard, dank zij het legio reporters en interviewers. Zij klampen iedereen aan, deinzen voor niets terug, en in de vreemdelingenboeken der hotels komen zij naar ‘prominent arrivals’ zoeken om die een streng verhoor te laten ondergaan. Stoutmoedigheid is hun parool en geen bron van feitenkennis wordt versmaad; niets in hun heilig en geen detail uit het private leven wordt door hen verschoond, niemand vindt genade in hun oogen. Toch worden zij ontzien en gerespecteerd, want men is veel te bang in hun handen te vallen en door onvriendelijke bejegening hun toorn gaande te maken: de pers toch is koningin der aarde. De Amerikaansche reporters hebben daarbij een verbazende handigheid om de opgevangen, op zich zelf droge bizonderheden zóó te versieren en met bijwerk te omhangen, dat het rapport een romantische tint verkrijgt en ietwat op een kleine novelle gaat gelijken. Het scheelde eens weinig, of ik zelf was ook eens hun prooi geworden. Toevallig was ik juist uit, toen een hunner mij om een interview in mijn hotel kwam opzoeken, maar eigenlijk was ik er niet rouwig om, toen ik later hoorde dat mijn verklaringen en opinies toch waarschijnlijk niet zuiver zouden zijn weergegeven, maar gewijzigd naar de smaak en de eigen inzichten van den verslaggever. Die onvermoeide ijver der reporters maakt het mogelijk, dat in de nieuwsbladen ook een typisch Amerikaansche rubriek van ‘Personals’ is opgenomen. Daarin wordt uitvoerig verslag gegeven van huiselijke feestjes, dinners, bruiloften, picknicks en evening-parties. De reisplannen van Mr. X. worden nauwkeurig meegedeeld en een oor- | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 234]
| |||||||||||||||||||||||||||||
deel wordt uitgesproken over de kleeding, manieren en uiterlijk van de gasten of logees van Mrs. Y. Gelukkig voor de slachtoffers meestal in vleiende termen: vooral de dames krijgen een stortvloed complimentjes en meestal een adjectief als ‘handsome’, ‘accomplished wife’, ‘pretty girl’ enz. Een groot avondfeest bij een der leading families in Brooklyn, waarop ik de eer had genoodigd te zijn, stond een paar dagen later uitvoerig beschreven in een geillustreerd tijdschrift met de namen der gasten, de kleeding der dames, de muziek die er gemaakt was, de spijzen die er gegeten waren enz. Over het algemeen echter vinden de gastheeren dit niet zoo onaangenaam, want gewoonlijk zijn zij er trotsch op een groot feest gegeven en zooveel menschen bij zich gehad te hebben; het streelt hun ijdelheid wereldkundig gemaakt te zien, dat zij tot zulke partijen in staat zijn. Een blad in Chicago zond daarom eenvoudig bij de eerste families in de stad een gedrukte circulaire rond met het verzoek op te willen geven, waar zij de zomervacantie dachten door te brengen en wanneer zij dachten te vertrekken, en voegde er bij: ‘Indien uwe plannen echter nog niet geheel vast staan, schrijf ze dan zoover ge ze reeds weet, en zend ons het bericht zoo spoedig als het u schikt.’
Naast deze afdeeling van Personalia, is geene zoo karakteristiek als die der Advertentiën, die niet aan het slot bijeengevoegd zijn, maar tusschen den geheelen tekst door verspreid liggen. Al zijt ge niet van plan iets te koopen en al hebt ge op het oogenblik ook niets noodig, verzuim toch nooit in een Amerikaansche courant de advertenties eens door te kijken; die moeite zal ruimschoots beloond worden. Men zou daarvan een afzonderlijke studie kunnen maken en gemakkelijk een grappig boek | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 235]
| |||||||||||||||||||||||||||||
kunnen schrijven alleen met een bloemlezing van al die origineele, koddige en dikwijls typisch geïllustreerde aanprijzingen.Ga naar voetnoot1 De adverteerders sloven zich uit in een edelen wedstrijd, wie de meest vernuftige middelen kan bedenken om de aandacht van het publiek te trekken, en in een land als Amerika, waar het persoonlijk initiatief zoo op den voorgrond treedt, moet iemand wel over een groote dosis originaliteit beschikken, wil hij onder zijn concurrenten worden opgemerkt. In die advertenties vindt men de belachelijkste humbug; ziehier een staaltje: ‘Een lange begrafenisstoet bewoog zich gisteren door de stad naar het kerkhof. De gestorvene was een man, die verzuimd had warm ondergoed te koopen in de Union Bazar.’ De Amerikaan ergert zich hoegenaamd niet aan dergelijke overdrijvingen; hij is er van jongs af aan gewend en houdt van zulke uitersten. Ieder doet in Amerika aan adverteeren mede, zelfs de langst gevestigde en gunstigst bekende firma's en hotels. Algemeen brengt men in toepassing de woorden van Macaulay: ‘Advertising is to business, what steam is to machinery, the grand propelling power.’ Zonder reclame wordt men in Amerika niet opgemerkt en doet men geen zaken. Barnum, de champion in dit opzicht, beweerde, dat hij alleen aan de advertenties, waaraan hij schatten uitgaf, den ontzaglijken opgang te danken had, die zijn circus maakte. Tot de merkwaardigste, maar ook ergerlijkste reclame in de couranten behoort die van doktoren c.s. Geneesmiddelen tegen alle mogelijke kwalen vindt men er bij de vleet en ik weet b.v. niet, hoe ontelbare malen mij | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 236]
| |||||||||||||||||||||||||||||
een advertentie ‘Hoods Sarsaparille versterkt en zuivert het bloed’, onder de oogen kwam en verveelde. Somnambulen, waarzegsters en meer dergelijke weldoeners der menschheid bieden hun hulp bij tientallen aan. Tijdens mijn verblijf in San Francisco verdiende zulk een oplichter van het eerste water, zich noemende Prof. Joseph, in de functies van onfeilbaar helziener, waarzegger en liefdesinboezemer binnen zes weken tijds 2000 $ aan kostbare adviezen! Niet het minst in Amerika kan men nog altijd uitroepen: ‘Mundus vult decipi, decipiatur ergo’. Niet minder bezondigen zich de doktoren aan adverteeren. Mocht men den lof, dien zij zich zelf toekennen, als waarheid kunnen aannemen, dan waren het kunstenaars van den eersten rang, in staat om alle denkbare ziekten en kwalen der menschheid in onbegrijpelijk korten tijd volkomen te genezen. In alle dagbladen plaatsen zij onbeschaamde annonces, versierd met een getrouwe afbeelding hunner geliefde gelaatstrekken en met eenige brieven à la Theophile van zoogenaamd door hen van zware kwalen genezen patiënten, veelal met bijvoeging van een enorm portret dier gelukkigen. De Amerikaansche dokter is een toonbeeld van humbug en schraapzucht. Zijn betrekking is weinig geacht en zijn titel beteekent zoo goed als niets. Van medelijden en meegevoel met hun patiënten is bij deze doktoren niet veel te bemerken en ter wille van het wetenschappelijk gedeelte van hun werkkring doen zij niets, want daarvoor is hun opleiding te oppervlakkig en hebben zij in hun vak te weinig liefhebberij. Zij beschouwen het als een zuivere koopmanszaak en iedere patiënt wordt zooveel mogelijk in geld omgezet. Wetenschappelijk eergevoel van een interessant ziektegeval te kunnen genezen, komt niet in aanmerking en een genezing wordt alleen gewenscht in zooverre | |||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 237]
| |||||||||||||||||||||||||||||
het meer patiënten aanbrengt en daarmede meer verdiensten geeft. De prijzen, die zij in rekening brengen, zijn ongehoord en de officiëele ziekenverplegers blijven daarin niet bij hen achter, want toen ik in San Francisco het ongeluk had ziek te worden, durfde de nurse mij volgens een gedrukt reglement f 25 daags voor zijn diensten vragen, zoodat ik dan ook maar zoo spoedig mogelijk naar het ziekenhuis verhuisde. Het is mij nog steeds onbegrijpelijk, dat bij de verbazende concurrentie van doktoren er zoowel in hun gehalte als in hun rekeningen geen verandering ten goede komt. Zooals de zaken nu staan, is het alsof er onder hen een geheime conspiratie bestaat, die de eischen laag en de prijzen hoog houdt, en het Amerikaansche publiek vertoont in deze zooals in zoovele andere zaken een onbegrijpelijke onverschilligheid, een ‘laissez aller’ die alleen verklaard kan worden uit het feit, dat het medisch-hygiënisch belang niet onmiddellijk samenhangt met zijn persoonlijke business. |
|