Geschiedenis van de Landsspoorweg

6 Dienstregeling en treinkaartjes

In de beginjaren deed ‘Koloniale Spoorwegen’ goede zaken op het traject Paramaribo - Republiek en terug. De inkomsten waren zeer bevredigend. Dit was het gevolg van het verkeer

[p. 30]

Een aantal stations en haltes (van links naar rechts en van boven naar beneden): Onverwacht, Zanderij 1, Berlijn, Kwakoegron, Guyana Goud Placer, Gros-Placer, De Jong-Zuid en Brownsweg

[p. 31]

van de vele kleine boerenbedrijven ten zuiden van de stad, o.a. voor het vervoer van groenten, fruit en melk naar de markt in Paramaribo. De overheid had land beschikbaar gesteld aan mensen die daar een landbouwbedrijf wilden starten.

In het begin reden er drie treinen per dag tussen Paramaribo en Republiek. Ten zuiden van Republiek reed er twee keer per week een trein naar Kwakoegron. Eén van deze twee treinen reed door naar Kabel Station Noord, met een aansluitende verbinding op het traject van Kabel Station Zuid tot Dam.

De kabelinstallatie was in gebruik van 1909 tot 1924 toen men bepaalde defecten vond in de draagkabel. Men dacht dat het sterk verminderde verkeer het niet de moeite waard maakte om kostbare vernieuwingen aan te brengen. Vanaf die tijd werd de oversteek gemaakt per boot of vlot.

De wereldcrisis van de jaren 30 was rampzalig voor de spoorwegen. Toen de economische situatie in de wereld wat verbeterde deed zich een ander probleem voor. Het wegennet werd uitgebreid, o.a. direct evenwijdig aan het spoor, en er kwamen ‘wilde bussen’ op de weg. Daardoor namen de inkomsten voor de Landsspoorweg sterk af. Zodoende werd de situatie kritiek. De spoordienst werd tot het uiterste ingekrompen. Voortdurend waren er geruchten dat de spoorlijn zou worden opgeheven.

De jaren 40 brachten een opleving voor het spoorvervoer, zodanig zelfs dat de Koloniale Spoorwegen winst maakten en de gedachten uitgingen naar modernisering, waar de aankoop van dieselrailbus # 1 het gevolg van was.

Vlak na de Tweede Wereldoorlog nam het treinverkeer weer

[p. 32]

af omdat er meer auto's en bussen op de weg kwamen. Toch werd er omstreeks 1950 aan vernieuwing gedacht toen de economische situatie in Suriname beter werd. In 1952 werden er drie driewagentreinstellen besteld die in 1954 in gebruik werden genomen.

DAGELIJKSCH			KOLONIALE SPOORWEGEN		DAGELIJKSCH
Heenreis			Dienstregeling - Paradistrict.		Terugreis
Tr. 3	5	7			Tr. 8	6	4
7.35	12.30	3,40	Vaillantsplein		8.05	2.30	5.40
s	s	s	Gemeene Landsweg		s	s	s
7.50	s	s	Beekhuizen		s	s	s
s	s	s	Saron		s	s	s
s	s	s	Goede Verwachting		s	s	s
s		s	Ephraïmszegen		s	s	s
s	s	s	Frederikshoop		s	s	s
s	s	s	Hanna'slust			s	s
s	s	s	Welgedacht		s	s	s
s	s	s	Mon Plaisirweg		s	s	s
s	s	s	Commissarisweg		s	s	s
s		s	Helena Christina		s	s	s
s	s	s	Bergershoopweg		s	s	s
s	s	s	Braamshoop		s	s	s
s	s	s	Houttuinweg			s	s
8.35	1.30	4.40	Lelydorp	16.86 V.	6.55	1.40	4.45
8.40		4.48	Lelydorp	A.	6.50		4.35
s		s	Schotelweg		s		s
s		s	Javaweg		s		s
s		s	Van Hattem Tracé		s		s
s		s	Libanonweg		s		s
s		s	Palisadenweg		s		s
s		s	Copieweg		s		s
s		s	Bijlhoutweg		s		s
s		s	Groenhartweg		s		s
s		s	Rijsdijkweg		s		s
s		s	Nijssenweg		s		s
s		s	Toolseedaweg		s		s
s		s	Meursweg		s		s
9.10		5.30	A. Onverwacht.	29.5	5.55		3.45
			V. Onverwacht
			Stopplaats	3.2
			Stopplaats	3.5
			Republiek	41.2

Dienstregeling van Paramaribo tot Republiek, omstreeks 1915; ‘s’ betekent ‘stopt op tijdig verzoek’

[p. 33]

Het nieuwe materiaal werd enthousiast ontvangen, maar uiteindelijk liep het vervoer toch weer terug. In 1957 werd het spoortraject Paramaribo (Vaillantsplein) - Beekhuizen gesloten. Maar dat was nog niet alles. Zoals overal moest het spoor wijken voor de auto en in Suriname ook voor de verbreding van het Pad van Wanica. In 1961 werd het spoortraject ingekort tot Onverwacht.

	Dienstregeling Kol. Spoorwegen.
Trein 1	Dienst naar de GOUDZONE				Trein 2
Dinsdag	Stations en Halten				Woensdag
v.m.			K.M.
7,-	V	Vaillantsplein	0	A	4,45
7,40	A	Lelydorp	16.85	V	4,05
7,45	V	Lelydorp		A	4,-
8,10	A	Onverwacht	29.5	V	3,35
8,20	V	Onverwacht		A	3,30
8,44	A	Republiek	41.2	V	3,06
8,51	V	Republiek		A	2,57
S.O.V.		Zanderij I	44.75		S.O.V.
9,13	A	Berlijn	52.4	V	2,35
9,18	V	Berlijn		A	2,30
S.O.V.		Zanderij II	61.60		S.O.V.
9,44	A	Sectie O	64.70	V	2,04
9,48	V	Sectie O		A	2,-
10,25	A	Kwakoegron	79.1	V	1,23
10,47	V	Kwakoegron		A	12,22
11,27	A	Guyana Goud Placer	95.7	V	11,42
11,37	V	Guyana Goud Placer		A	11,37
11,47	A	De Jong-N.	99.5	V	11,27
11,52	V	De Jong-N.		A	11,19
12,-	A	Gros-Placer	102.6	V	11,11
12,10	V	Gros-Placer		A	10,56
12,18	A	De Jong-Z.	105.5	V	10,48
12,23	V	De Jong-Z.		A	10,45
12,50	A	Brownsweg	115.5	V	10,20
12,55	V	Brownsweg		A	10,15
1,40	A	Kabelst-N.	133	V	9,30
3,-	V	Kabelst-Z.	134	A	8,35
3,40	A	Abontjeman	145.25	V	7,55
3,45	V	Abontjeman		A	7,50
S.O.V.		Adjama	151.8		S.O.V.
4,35	A	Sikakamp	158.5	V	7,-
4,40	V	Sikakamp		A	6,55
S.O.V.		Gégé	166.5		S.O.V.
5,35	A	Dam	173,1	V	6,-

Dienstregeling voor de trein van Paramaribo naar Dam, omstreeks 1915

[p. 34]

Drukte in Lelydorp bij de trein met bestemming Kabel (1960)

Schooltrein in Beekhuizen (1959)

Daardoor verloor de Landsspoorweg op Beekhuizen de goed voorziene werkplaats, het daar aanwezige station, het rangeerterrein, de werkplaats en de steiger aan de rivier. Dus was er geen benzinevervoer meer per trein en ook geen vervoer meer van schoolkinderen naar Paramaribo.

[p. 35]

In dezelfde tijd werd het Brokopondo-project uitgevoerd. Als gevolg daarvan zou de Landsspoorweg door het ontstaan van het Prof. dr. ir. W.J. van Blommesteinmeer het grootste deel van haar traject onder water zien verdwijnen. De stations Kabel en Dam kwamen onder water te liggen.

De situatie op Onverwacht was totaal ongeschikt als werkplaats. Ook waren er onvoldoende reserveonderdelen beschikbaar. Het personeel deed wat het kon. Maar er kon niet worden voorkomen dat er steeds minder materieel beschikbaar was voor het uitvoeren van de dienstregeling.

Er waren per traject treinkaartjes beschikbaar, verschillend van kleur, van vorm en van grootte.

Treinkaartjes voor verschillende trajecten: Onverwacht - Kwakoegron (72 × 50 mm), Paramaribo -Zanderij 1 (60 × 56 mm), Poelepantje - Onverwacht (62 × 57 mm) en Onverwacht - Brownsweg (82 × 55 mm)

[p. 36]

Overzicht van de prijzen voor de verschillende trajecten, omstreeks 1960

[p. 37]

De dieseltreinen hadden heel ander onderhoud nodig dan de oude stoomrijtuigen en locomotieven. Zonder een goed uitgeruste werkplaats was dat niet mogelijk. In 1974 was reeds één van de drie dieseltreinstellen niet meer te repareren. In 1994 reed er geen enkele van de dieseltreinen meer.

In 1986 werd tijdens de Binnenlandse Oorlog de trein die onderweg was van Onverwacht naar Brownsweg beschoten door militairen van het Nationaal Leger. Daarbij werd een meisje ernstig gewond. Toen heeft men de treindienst gestaakt. Al het materieel werd daarna overgebracht naar het stationsterrein in Onverwacht.

Passagiersrijtuigen in Onverwacht in 1994. Het licht blauw/wit geschilderde rijtuig (links op de linkerfoto) is een origineel rijtuig van Métallurgique. Het groenwit geschilderde rijtuig (rechts op de linkerfoto en op de rechter foto) is indertijd gebouwd door Koloniale Spoorwegen in Beekhuizen. Het balkon ervan is kleiner dan van het andere rijtuig

In 1994 werd de Stichting Nationaal Spoor opgericht. Men wilde van de Landsspoorweg een treindienst voor toeristen maken. Delen van het traject werden schoon gemaakt door vrijwilligers. Ook werden enkele passagiersrijtuigen weer gebruiksklaar gemaakt. Als stoomlocomotief werd de ‘Para’ in gereedheid gebracht. De eerste rit eindigde al vrij snel. De locomotief ontspoorde bij Bersaba als gevolg van verrotte dwarsliggers.

[p. 38]

Daarna heeft men het tracé verder opgeknapt en is de trein toch weer gaan rijden. Dat is het geval geweest tot in 1996. De trein was over het algemeen goed bezet. In een bagagewagen was ook een generator (lichtmotor) geïnstalleerd, zodat er koude dranken geserveerd konden worden. In 1996 is de treindienst gestaakt omdat de veiligheid in gevaar kwam. Er was geen geld om het tracé verder op te knappen. Vrijwel zeker moest ook de stoomlocomotief grondig worden herzien.