Den ontleeder der gebreeken. Deel 2

[p. 129]

No. 17
Maandag, den 5. February.

Dii! quibus Imperium est Animarum, Umbraeque Silentes,
Et Chaos, & Plegeton, loca nocte Silentia late,
Sit mihi fas audita loqui.

Virg.

HEt schynt zo wat te willen zeggen, wanneer men zegt; Dat de Lydzaamheyt de Zuyl is die de Voorzichtigheyt onderschraagt (zey voorleede Donderdag, den Ontleeder der Gebreeken, zittende in zyn Eenzaamheyt, tegens zyn groene Papegaay) doch daar zou geen Kurkboom om verzinken, indien men 'er byvoegde; dat de Lydzaamheyt het Geboorte-Recht is der Ezels, en, dat de Verdraagzaamheyt het Beterhuys is der Slaaven. Ik kan, nog ik wil, (vervolgde hy, zo zwaarlyk verzuchtende, dat drie Japansche Chocolaat koppen van zyn Kabinet afstooven) alle de chagrinante Aanmerkingen van een Hoop ontzenuwde Berispers niet langer afwachten, welke Berispers de Historie des Pausdoms moedernaakt uytkleeden, by Vervroeging, om dat die een paar Maanden achterwaards uytspringt, by Vertraaging. Ik zal dan (gong

[p. 130]

hy al lacghende voort) myn Traanen laaten Vlieten over het roode Lint van myn Kantoor-Muts, doch ik zal ze niet laaten vloeien over den Oever der gezonde Reden. Ik zal myn Droefheyt behandelen, gelyk als Monnikken die spelen met de Geesselroe; zy klouwen nooit toe, dan als 'er Toekykers genoeg zyn, om van dat goede Werk te oordeelen; en ik zal niet Schryen, ten zy ik eenige Vrienden de Trappen hoor opkoomen, om my te beluysteren. De Droef heyd is egaal met het Schouburg, nog de eerste nog het laatste zal Speelen, wanneer 'er Toezienders ontbreeken, en.... op dat ogenblik hoorde den Ontleeder iemant na boven komen, en daar op begon den Ontleeder te huylen gelyk als een jonge Vrouw, die door die Overstrooming des Nyls, den Man poogt te dwingen het gevaar te ontvluchten in een a la Mode Winkel, en aldaar een Voorraat van Kameryks Doek, Brusselsche Kanten, en Engelsche Linten op te doen, om daar mee die verdronken Polder droog te maalen, toen hy eerst iemant hartelyk hoorde lacghen, en een moment daar na Demon zag komen instuyven.

Morbleu! Patroon zit je hier (schreeuwde Demon) in 't midden van je Vogels, gelyk als Sardanapaal plagt te zitten in 't midden van zyn Hofduyven, en hoorje niet dat de Kastelnyen, de Wynhuyzen, de Koffihuyzen, en de Boekwinkels ratelen, gelyk als den Donder, wanneer die valt in 't leeme Magazyn van Grillos Potten en Pannen, en al dat Onweer ontstaat uyt die onvergeeflyke Vertraaging van Uw Historie des Pausdoms? Wel aan Papa (vervolgde hy) speelt eens voor een Oog- en Oorgetuyge in uw eyge Zaak, en onderzoekt eens van wat Fatsoen, en Bekwaamheyt, die Beschuldigers zyn, die op dit ogenblik den breeden Raad hebben gespannen, in de Kasteleny van de uytheemsche Porcius; op de Achterkamer van een vermaart Koffihuys; en in een Wynhuys waar in die Kruysbroeders vergaderen, die hun des Morgens tegens het steeken der Muggen precautioneeren, door een Teug super fyn Wywater, en die des Avonds die gewyde Voorzorg afspoelen, met ongewyde Moezel en Fransche Wynen.

Den Ontleeder stoof op uyt zyn Kraamheers Studeerstoel, en dewyl hy verzekert was van de goede Correspondentie van Demon, wou hy fluks te deur uyt om die Nacht-pelgrimasie te ontginnen. Doch de Geest stolde dien Yver voor eenige Momenten, want

[p. 131]

wyl hy zyn eerste Koers had gezet na de Porciaansche Kasteleny, was het noodig den Anatomist te vermommen, 't geen hy zeer aardig bekroop, door een Perkemente Nachtmuts, 't zaamgeflanst, uyt de Bulla Unigenitus, gemusqueert met grasgroene Reusel, en verciert met een Pluym van dat soort van Reygersveeren, waar uyt een Klatschilder zyn Verfborstels formeert; die Muts wiert den Ontleeder opgezet, en die Certificatie brogt den Ontleeder, gaaf en ongeschonden, in de Kasteleny van Porcius.

Den Kastelyn zat onder zyn fles met de Achtbaarheyt van Ulysses Zwynehoeder, en met een paar Algerynsche halve Maanen onder zyn Blikken. Hy was breed van Tronie, en men zou met zyn Hoofd een Kalfskop konnen bespaaren, des noods zynde, mids 'er by te zeggen; dat de Kat 'er de Herssens had uyt gestoolen, want daar van is hy onterft, anderzins zou hy mee gebalkt hebben, onder de gekapte Schreeuwleelyken.

Een Modderig Kaerel, die men kan zeggen, dat niet spyst, maar wel dat hy de Spyzen weet in te heyen, gelyk als Paalen, zat aan de linksche des Kastelyns, en naast de rechterhand van een lange ranke Vraat, die bitter Heylig Zoet is, op 't Kapittel van 't Wierooksvat, doch die geen Mededoogen altoos bezit, voor een Snikheete Munstersche Ham.

Een verschrompelt Manneken, dat al de Mynen heeft van 't begin van Petrarchâs Klinkdicht, Fontana di dolore, (Bron der Droefheyt) friseerde met de eene Poot zyn Zwarte Maanen, die zig nooit gesubmitteert hebben onder de Bestiering van een hoorne Roskam, en hy verbeelde in die gestalte, een bejaarde Amerikaansche Spin, die zyn Hoofd zit te klouwen, onder de lommer van een vergiftige Champignon.

Een dik vet Liefhebber van nieuwe Haring, die onder de Spieren en Zenuwen van een Herkules, de Couragie van een Hans Weerwolf voert, dronk zo fel, zonder de minste tusschenpoozing, dat men de Roemers oogschynlyk zag uytslyten, tusschen zyn Duym en voorste Vinger. Die Kaerel dreygde tot ses differente maalen te spreeken, doch dewyl zyn lippen geduurig bezet waaren met een volgeschonke Wynglas, dee hy niet anders als Brommen, en dat Konstje heeft hy zo fix als zyn Tafel A.B.C.

Een nog grooter Gierigaart, als Vraat had mee zyn plaats onder die geletterde Schotelgeleerden, en schoon dat hy te leelyk

[p. 132]

is, om een Beer te verbeelden, op een Poolsche Landdag, echter had hy 's morgens de Assurantie van in de Spiegel te zien, eer dat hy zyn Das omwierp. Zyn Tong was zo lieftallig van geluyt, gelyk als de stamper van een Volmolen, en hy mat zyn welspreekendheyt uyt by 't El, gelyk als den vermolsemde Persiaansche Zyworm, toen hy nog tamelyk by zyn Zinnen was, zyn Stoffen plagt uyt te meeten.

Een Rechtsgeleerde op wiens Gedrag men de Kaam van Ergernis zag leggen, als op verschaalt Bier, zat mee te Knorren in de Hoop. Die Knaap vergroote zyn Reputatie door 't verorberen van de Vrouwen zyner Gebuuren, gelyk als de Zee-Leviathan zig uytzet door 't verzwelgen van zyn Medevisschen; doch schoon hy 'er wild uytzag op 't Oog, echter was hy zeer tam op 't Gevoel. Die Kreupele Haan die op een Wiel voortrolt, gelyk als een Kruywagen, haalde zich de Aandacht der Toehoorders op den hals, door eenige lamme Aanmerkingen, over de Vertraaging van de Historie des Pausdoms. Die Vertraaging Heeren begrypt geen Advokaat, als ik, (riep hy, zyn Stem verheffende om zig te doen hooren boven zyn Medeberispers), en die spruyt uyt drie Oorzaaken. Voor eerst, is den Ontleeder zo min geverseert in de Theologie, als ik in de Rechten. Ten tweede, weet hy wel, dat alle de Heeren, die hier stallen, en uyt eene Kreb gevoert worden, fluks de Pen zullen opvatten, om zyn Historie des Pausdoms te schande te Schryven. En ten derde,... ten derde... en ten derde (zey Demon, die zo onzichtbaar loopt, gelyk als 't Verstand van dat Heerschap) is het onvergeeflyk, dat men zo een Advokaat, niet op een houte Paerd zet, met een Karkant van Rinkels, om zyn hals; want die Man moet behandelt worden, als een Kind, die over een ernstigt voorwerp klapt, gelyk als 't houte Hoofd van een Neurenburgsche Pop. De Verbaastheyt, zo wel als de Dronkenschap, was klaar te zien, op 't Aangezicht des Advokaats, doch dewyl hy geen Man wist te maaken, van die Schampscheut, viel hy als dol op zyn Fles, en hy verzoop de Rest van zyn geleerde Aanmerkingen in de gegeesselde Bergerak wyn van Porcius.

De lange ranke Vraat, die vry zo vet was op zyn graauwe Rok, als op zyn naakte Huyd, begon te piepen als een Geest, (Nota dat zyn Stem al de valsche toonen heeft van een verstopte Dwarsfluyt) en hy schreeuwde uyt; Hier, hier, heb ik een onvervalschte Copey van die Kwaadspreeker der Heyligen, die een van onze

[p. 133]

Gezindheyt, den Ontleeder behendig afhandig heeft gemaakt, uyt een Roomsche Yver! is 'er iemant onder ons die moeds genoeg heeft om die Copy te leezen, dat die de Fok opsteeke, want zyn Schrift is zo verwart als zyn Gedrag. Het Sprookje zegt, dat den Kasteleyn een Monstreusen Bril uyt zyn Kamisools Tas haalden, zynde die Bril geparenteert aan die Bril, waar mee Barent van Galen gewoon was het Ingewand van zyn Bomben na te zien, doch wat hy dee of niet en deé, den Spekslokker kon 'er niet mee te regt raaken; want een Munstersche Bril is niet bestendig tegens de Zonneletters der Waarheyt.

Toen greep de Liefhebber van Haring die Copey in zyn groove Vuyst, doch 't was mee al mis, zyn Scheeps-Lantaarns waaren te duyster, hy voer van Duynkerken ten Haring, hy was al te ongelettert om die Letteren, te ontcyferen; ook zyn alle de Oogmeesters, van Monsieur la Fontaine af, tot de Doctôres van de Molsteeg toe, van een eenpaarig gevoelen, dat 'er eenige Boonschillen, voor zyn Blikken waaren geschooten, onder het inschokken van Haring, die hem Stikziende hadden gemaakt, voor het Toortsligt der Waarheyt.

Het verschrompelt Helmannetje wilde mee toetasten, doch zyn ontvleesde Spinnekopspooten begonnen te trillen en te beeven, gelyk als de Knien van een Misdaader die de Dood wort aangezegt. Een Kievitjesvanger dat ziende, schoot toe, om zyn Drinkebroeder te onderstutten, doch,

't Schynt ongelooflyk Vriend, en echter is het waar,

Dat dit onwaardig Paar,

Door al het Zuipen, en het Likken, zonder Treuren,
Onmachtig was een Blad des Pausdoms op te beuren.

Na geen geringe Huyszoekking wiert 'er een Waaghals ontdekt die, na dat hy zig behoorlyk had ontnuchtert, die Copey des Pausdoms, verhandelende de Onwaarschynlykheyt van zommige Heyligen, dus opgromde.

Het Sprookje van St. Ursula.

De Roomsche Advokaten (zegt den Schryver van de Historie des Pausdoms) komen zo min over een in dat Hoepelroks Vertellingje, gelyk als de besneeuwde Minnaars van de kuysche Susanna over een kwaamen, in hun opgestemde Beschuldiging; zynde dat Sprookje van St. Ursula zoo maager en zoo haairig, als den Elft

[p. 134]

is in de Hondsdagen. Is dat waarschynlyk, gelykt dat ergens na, (zegt hy vorder) dat Elf duyzent Maagden, alle gebooren in Cornwallis (het schynt dat de Maagden zo wel slaagen, in Cornwallis, gelyk als de Koekoeken slaagen in Parys) zo weynig verstant of Zedigheyt zouden hebben, om te loopen ravotten na Romen, en dat op haare eyge Breyhoutjes? dat zy op haar retour de Gang zoude opneemen over Duytslant, dat zy alle te zamen over de kling moesten springen, na by Keulen, dat de Paus Cyriacus mee liep doolen met die gewolde Zuyglammeren, dat die oude Meysjes Zot mee voet by stek zette, en dat hy mee om een luchtje raakte, of schoon die ongevlymde Santinnen hem zogten te verbergen onder haare Hoepelrokken? Die dat gelooft, kan en moet ook wel gelooven, dat de Maan pas half zo groot is, als een Tesselsche Kaes, en dat de Zon niet grooter van Omtrek is, als een Kloosterstruyf van zes Dozyn Mosschen Eyeren.

Het Sprookje van de zeven Slaapers.

De Roomsche Suffers aanbidden de zeven Slaapers, en zy vierren die Luyaards, als Heyligen. Doch (zegt die Autheur) een Man, die zo een Roman aanneemt als een Evangely, is zot genoeg om 'er een achtste Slaaper by te voegen, en dat is een Guyten-Waag vol Slaapers; doch wy zullen 'er een Zweep aan te kost hangen, om ze te ontwaaken, (voegt hy 'er by) en met die kwaadaardige Inleyding ontgint hy zyn Sprookje.

In de Stad van Ephesen woonden zeven Broeders, zo straf veradelt als de Spaansche Viejos Christianos, zo ryk als Surintendanten der Finantien, en zo eerlyk, als Niemant genoemt, Niemant geblameert. De Keyzer Decius die groote Vervolger, volgens de Kronyk van Polieukte, begeerde die Broeders te zien, voorneemens om ze tegens wil en dank, te pressen in den Dienst der Afgoden, doch die Broeders naamen hun Sauvegarde onder de hielen, speelden Haes op, en zy gongen, of liepen zig verschuylen, in een Berghol van den Berg Ochlon. Aldaaren greepen zy post, aldaar fixeerden zy hunne Huyshouding, en zy detacheerden den jongsten Broeder, tweemaal 's weeks, na de Stad, vermomt in een Bedelvacht, om aldaar allerley Leevens behoeftens te bezorgen; en als die Knaap retourneerde, beladen met allerley Voorraat, gelyk als een Hoogduytsche Kampagne wagen, dan zetten zy de Deur op 't Nachtslot, en zy vielen aan 't smullen, en aan 't pooien, zo veel als de Lepel gooien kon.

[p. 135]

Dat Spel duurde, tot dat Decius weerom gelant was tot Ephesen, na dat hy de Kantooren van Asien gevisiteert had tot den bodem toe, die aanstonds die Broeders liet verzoekken, om te assisteeren by een prachtige zingende Mis, die hy bestelt ter Eere van zyn Afgoden, en zo voorts; doch die Broeders, die niet graag waaren na die Eer, waaren niet te vinden, in Velden nog op Wégen, zo dat de Keyzer Slip had, en dat was puyk. Den Jongsten, die nu om den anderen dag na de Stad patrouilleerde, verstont in 't voorby gaan van een Banketwinkel, dat een jong Meysje die voor een Duyt Borstzuyker bekostigde, tegens het Drempel Meys, in vertrouwen zey; dat de Keyzer order gegeven had aan Man en Maagd, aan Kat en Muys, om die zeven Broeders op te zoekken, &c. Zo ras had hy dat nieuws niet gecommuniceert aan zyn Broeders, die op dat moment na den Steen der Wyzen zogten, op de grond van eenige Bouteilles Grieksche Wyn, of zy stooven op, gelyk als volgezoopen Germaanen, die schreeuwen; Halt mig Broeder! als zy dreygen te willen vegten, en zy moedigden malkanderen aan, om:.. om... wie weet waarom? misschien om eerst hun Bekomst te drinken, dan in de Stad te rennen, Amok te roepen, de Afgoden de Armen en Beenen in stukken te slaan, en puis aprês te sterven, als vroome Martelaaren. Alhier zegt het Sprookje, dat zy te veel, te lang, en te bevreest dronken, of dat zy gefopt wierden door den jongste Broeder, die veel ligt de Kracht des Wyns had onderschept, door een hand vol Opium, (zommige sustineeren, dat het de Laudanum was, en de Busschieters van de Handboog der Syringe beplyten dat laatste) altoos zy vielen in Slaap, en zy sliepen zo gerust, (zo 't waar is) dat zy niet ontwaakten, dan verscheyde Eeuwen, daar na. Ondertusschen wiert de Keyzer bericht, dat zy zig geretireert hadden in den Berg Ochlon, om aldaar een Marmots Leven te leyden, des geboot hy, dat Hol te verzegelen, met 's Keyzers, en met 's Stads Cachet, willende, die Zeven Broeders, leevende onder dompelen.

Die Broeders wierden eerst wakker onder de Regeering van Theodosius de Jonge, en zy stonden zo fris en welgemoed op, als of zy maar een Italiaans Uyltje geknapt kadden; flukx wiert den Jongsten, post a post, weggeschikt na de Stad, om Wyn te recruteeren, want de Kronyk van Ephesen zegt, en 't is waarschynlyk genoeg, dat zy een vreeslyke Nadorst hadden. De jonge Knaap vloog na de Stad, als een Spegt, doch hy begon zig in te beelden, dat hy behext en betovert was, toen hy de Poort passeerde, want daar eerst de Afgoden plagten te staan, slont nu wat anders, ook stond 'er geen halve Maan meer op de Grieksche Kerktoorns, als voor dezen, &c. Hy vloog eerst in by een Bakker, en na dat hy, welstaans halve, een half dozyn Fransche Brooden, en voor een paar Ses d'halven Meermans Beschuitjes had gekogt, vroeg hy; Waar dat de Beste Moezelwyn veyl was? Den Bakker stont te kyken, als of zyn Kruydkoekjes neergeslagen waaren, of dat zyn Wittebrood te ligt gekeurt was; en dewyl hy 't Geld ook niet kende, kreeg den Bakker een Galg in 't oog, ('t is meer gebeurt) en hy begon te tieren, als een Zot, Dief, Dief! Een Schout vergezelschapt met een paar Dienders, schoot toe als een Arend, op dat roeppen, en na dat hy den Jongen zyn Geld afgenoomen had, by wyze van een Voorzorg,

[p. 136]

('t schynt dat het geld zo Krimineel was, op die tyd, als 't zedert) brogt hy hem na de Boeien. Aanstonds wiert hy geexamineert, en dat was geen gemeen geluk, want zyn Broeders spuuwden Dubbeltjes, en hadden geen kleyntje de Kelderkoorts, doch zy wierden geret, want hy klapte uyt de Mis, en daar op tropten zy na den Berg, en zy vonden 't Sprookje conform aan de Informatie.

Den Bisschop marcheerde mee na den Berg, laafde de Broeders, vroeg toen, wat van de Zaak was? en alles verstaan hebbende van stukje tot Beetje, sloeg hy 'er de Roomsche Benedictie over heenen, dat het een lust was om te zien, en daar op vielen de Broeders in Slaap van meet af aan, en zy slaapen als nog, volgens de laatste Brieven van Ephesen. Men zegt, dat de Keyzer aan ieder van die Slaapers een Grafstee dreygde te schenken, van louter Dukaten Goud, doch die Slaapende Broeders verscheenen voor den Keyzer, in zyn eerste Slaap, (die Omstandigheyt berust al mee op 't slaapen) en zy zwoeren, dat zy niet wilden rusten, in een goude Rustbank.

De Geleerden, en wel inzonderheyt de Maas-Doktooren, zyn zeer verschillig over de Slaapziekte der Zeven Broeders. Het Doktoortje met den Moolensteene Hoed sustineert; dat zy Slaapers worden genoemt, om dat de Slaap den Broeder des Doods is. Doktor van Me... stelt vast, dat zy zo lang hebben geslaapen, natuurlyker wyze, en hy bekragtigt zyn Stelling met zyn Papa, die sestig Jaar droomde, tot dat hy door de Dood wiert wakker gemaakt; en hy heeft insgelyks ruym dartig Meymaanden de Rotterdamsche Straaten doorwandelt, al Slaapende. En den Joden Doktor zweert by de Roos van Jericho, dat zy verstikt zyn door den Reuk van Schotsche Koolen, doch dat zy jaaren en dagen daar na weer opstonden, dewyl zy gewaar wierden, dat 'er nog sleet nog breuk was, aan hun Lieghaam; en die gissing is door en door Hebreeuws. Wat ons aangaat, wy gelooven geenszins het eerste, wy belacghen het tweede, en wy ontkennen het laatste Gevoelen, en daar mee wenschen wy de Zeven Slaapers een geruste Nacht.

Geen Bezeten maakt meer Geweld wanneer den Bezweerder hem besproeit met Wywater, als dit Gezelschap maakte, na 't eyndigen van die Periode; en wy verzekeren uw (zegt den Ontleeder dei Feylen) dat den Kastelyn, wiens Blikken rolden, gelyk als de Onweers Wolk, die de Spaanschen 't Ossen Oog noemen, dat die Kastelyn zyn doodelyke Keukenmes greep, deszelfs Snede beproefde op zyn Nagel, daar mee een Endje Tabak kurf, en gerust gong zitten rooken. Een Plomperd die stilzwygt, spreekt altoos niet buyten haak, en die Man (zegt den Ontleeder) eert, nog onteert, geen Konsten nog Wetenschappen.

Waarschouwing.

Verwacht het Vervolg van des Ontleeders Ontmoeting, zynde die Stof gelyk aan het Klooster-en aan het Bedelaars Leven, hoe verder hoe zoeter: Hy zou wel gezegt hebben, gelyk als 't Huuwelyk, doch den Ontleeder bleef ontrent half wege, op die Reys, zitten pleysteren, onder de Lommer van een Mariage de Conscience; Zoo ras als hy die Tournooybaan ten eynde gegaloppeert heeft, zal hy zyn Leezers met een Huwelyksbeschryving beschenken, die vry zo Vrolyk zal afloopen, als het laatste Bedryf van de Parysche Bruyloft.