Alaaf Kirchroa

Ing nui zamloeng i Kirchröatsjer sjproach

J. Reinard
Der Zelfsmöader

‘Inne zelfsmöader! Inne zelfsmöader! Jónge, kómt ins kiekke! Doa likte in de sjtuurkaar. Ze junt em noa et doeëdehuus-je bringe en em dan - went et jerich is draa jeweë’- in der ónjewijde jrónk sjtèche óp der kirkhof!’

‘Weë is dat?’

‘Weë hauw 'm vónge?’

‘Isse al doeët?’

Nui-sjierieg verdróng ziech alles, jroeës en kling, um de sjtuurkaar erum mit vroage en jaape, óngerwiel ziech de mansluu, die de sjtuurkaar der Kirchröatsjer Berg ópdui-jete, in Wienjraat der sjwees aafwoosje en ziech jet rèstete.

‘Hauwe ziech ópjehange? Zaat, man, hónge aan inne boom?’ vroaget inne koetjóng. Inne angere: ‘Hauwe ziech verzòfe in de mullebaach?’

‘Da munte doch naas zieë,’ zaat ing auw vrauw. ‘De kaar is nog druug. Lot ins kiekke, weë et is, Helmes!’ Vrecheweg wól de vrauw de zek ópheëve.

‘Voet doa! Dat is nuus vuur uuch. Et is tse sjrekliech,’ zaat der Heimes en dekket de liech nog besser tsouw.

‘Woa hat uur em vónge? Zouw et ooch inne zelfsmöader zieë?’

Der Helmes trók aan sjouwer. ‘Iech wees et nit. Dat mós et jerich oesmaache. Went dem der duuvel nit de zieël oes jerèsse hat, da wees iech et nit! Aan de erk in 't dennebusj-je hant vier em vónge. Der kop hòf aaf. De brós jants ópjerèsse. De reële hank voet. Die vónge vier in de sjtruuch. Dat woar inne aablik! Kingerdeejes sjtank ós bij. Wat doa jesjid wees Jod!’

De sjendarme winkete. En langsaam jing de sjtuurkaar wieër óppen dörp aa, der berg óp.

- - - - - - - - -

Kingerkómmeljoeën.

Sjunste daag van et jónk leëve!

Ee vräuje en verlange!

Vuur vul eldere zörg en kwoal. Bezóngesj, woa et sjieksaal ónbarmhertsieg is neerkómme.

[p. 93]

Et helste hauw et doch der Driekesoeë mitjelosse. Zieng vrauw zes mond krank jehad en vuur kóts jesjtórve. Alles jesjpaasj draa-jejange. Jee jeld - nuus mieë. Noe hoezete mit zieng auw laam módder en zienne jóng, deë mit kómmeletseere jóng, bij-jenee.

Vuur drij wèche jing 'n ooch noch et verke kapot. Dat woar zieng hofnóng jeweë vuur aa jelt tse kómme, vuur der jóng tse klije. Deë troeës ooch nog verloare.

Wie zouwe draa komme? Jing sjóng - jing kap - jinne sjwatse antsóch - jing pluum! Zieng hoare rieëtete ziech in de huuëgde, wente draa daat.

De koalhak vool em oesen heng in koel. Jing kraf hauwe mieë vuur tse wirke. Wente ooch al mit der betste wil wól wirke, heë kónt nit mieë, aan et letste hónge höm de erm aan et lief wie dör tek.

De medietsien van der dokter hólp em ooch nuus. Daag en naat hauwe jing rouw mieë. En dan - wie raar bezoog höm döks zie mödder, wente zoeë sjtil doa zoos; da loofete hör de troane aaf en sjód mit der kop.

‘Dat kunt verkieërd oes. Herjot, help ós doch! Wat zal dat nog jeëve?’

Da pakket heë ziech óp en jing noan koel. Mar doa looze ze höm nit invaare, wail-e doch nit wirreke kónt. Troane hauw-e jing.

Et mörjens woar-e bij der dokter jeweë. Heë vroaget dem, wat höm da feëlet, wail em de medietsien nit hólp.

- Deë bezoog em lang en mint aan et letste: ‘De doeë trekke diech noa et jraaf i. Et betste wuuër, wentste ins jet voet kuuëms in ing ansjtalt; zoeë kan et nit wieër joa.’

Der sjwees brooch em oes aan alle jlidderen. In ing ansjtalt - de doeë trókke höm noan eëd in....!?

Der dokter loos höm inne kónjak drinke en zaat: ‘Iech zal road sjaffe en dón wat et betste vuur diech is.’

Der Driekesoeë jóng noa heem, mar wie-e heem koam, brooch-e tsezaame en kreesj jotserbermliech.

De módder wól em truuëste. ‘Jóng, wat is et? Kanste diech da nit drin sjikke? Et is Joadswil! Iech mis et Lisa joa ooch - ziech rui-ieg, truuës diech’ - en hör troane voole óp zienne sjoeës.

‘Ja, Joadswil - Joadswil - Iech mós noa ing ansjtalt, zaat der dokter - Iech kan nit wirreke - iech bin nit krank - Der jóng mós kómmeletseere joa en hat jing klijer, nuus - nuus - jee jeld -! De doeë trekke miech noa et jraaf in. Oh vrauw - oh Lisa - wuuësj doe doch wirrem bij ós - of iech bij diech!’

‘Huuër óp, jóng, doe briks mie hats - Iech kan nit voet -

[p. 94]

Jank óp zie jraaf, kriesj doa en ziech ofs doe jet beëne kants. Ozze Herjot zal barmhertsieg zieë. Dat leed is tse jroeës.’

Zie trók höm weer ziech aa, mar heë woar wie inne lebendieje doeë. Op ins rieëtet heë ziech óp en jóng eroes.

‘Jank noa jenne kirkhof, da weët et diech besser.’

‘Joa módder, iech joa - óp der kirkhof is et besser - doa is rouw’.

‘Woarum jees doe da noa oave, de trap óp?’

‘Ziech sjtil, módder - iech mós nog jet han - da jon iech noa der kirkhof.’ Op der zulder zoeët-e jet ónger de panne en sjtooch et ziech in tèsj.

Jants verwilderd en bloeëskops woare et letste jezieë woeede aan der Helberg. - Alles jing höm oes der weëg. Heë bleef al ins sjtoa en keek um ziech erum, als went-e jet zukket. Da laachete wirrem.

‘Ja, dat woar der wèg noan mulle. Wat woar et sjun, wie vier vrijete - Doa aan dat bergsj-je hant vier jezèsse. Iech zien diech zitse - waat, iech kóm bij diech - wie? woa biste? - Kóm bij miech - iech bin bang! - Doe winks miech ummer - en da biste voet - iech zien et, doe bis doeët! - Waat jet - iech kóm ooch - De doeë trekke miech noa et jraaf in - iech kóm’....

In Ham en in mulle hauw me ne helle sjöös jehoeët, dat de vinstere rammelete.

Et nommedaags vónge koelköalder oesen Ham der Driekesoeë in zie blót kót aan de erk likke.

Et jerich vóng, datte ziech mit ing dienamietpatroeën doeët jesjòsse hauw.

Et is lang jelije, dat dit is jesjid; mar dat bild van die sjtuurkaar en die jesjiechte, wail ze woar is, is nit tse verjèsse.