Vrugten van mijnen geest, of Keur van verschillende bloemen

[p. 18]

Over de ziel.

Veel heeft men over deeze onsterflijke helft van ons aanwezen geschreeven, en geen wonder, daar de kennis van zich zelf allernoodzaaklijkst is; jammer is het intusschen, dat zoo veele dwaasheden en gissingen de plaats van waarheid en bondige redenen somtijds ingenomen hebben; het gaat hiermede, even als met hun, welke te diep in de verborgenheden der bovennatuurkunde willen indringen; zij dwaalen zoo verre van den weg af, dat zij geheel en al het gebaande spoor niet wedervinden kunnen. – Wat is den mensch dan van zijn onstoflijk deel weinig bekend, wanneer men zich niet bij de werking der ziel bepaalt. – Omtrent derzelver zitplaats zijn al aanstonds verschillende denkbeelden; sommigen meenen in de hersens, anderen in het Pericardium, en wederom eenigen in de zenuwen; – het besluit hiervan is tot heden eene onzekerheid. – Dat de ziel op het ligchaam werkt, door den wil, wordt algemeen toegestemd. – Wij willen bij deeze stof, die zoo veele groote mannen op den doolweg heeft gebragt, ons in

[p. 19]

geene duisterheden begeeven; – 't is ons genoeg te weeten, dat onze onsterflijke wederhelft, voor meerder beschaaving, en het verkrijgen van grooter bekwaamheden, vatbaar is – die vermogens te gebruiken zij steeds het doelwit van ons en alle redelijke Wezens. –

Zouden nu alle redelijke Wezens tot denzelfden trap van volmaaktheid kunnen geraaken? anders gezegd: zijn dezelfde vermogens, die alleen na ontwikkeling wachten, in hunne ziel beslooten, zoo dat dezelfde opvoeding alle menschen tot evenveel bekwaamheid zou opleiden? of wel: zijn onze zielen ook onderscheiden in hoedanigheden? – Wij stellen het laatste vast, als meerder schijnende te beäntwoorden aan den wil van onzen grooten Maaker. – Vandaar kan men afleiden, dat veele groote mannen, zonder eenige bijkomende omstandigheden van opvoeding of lessen, alleen door eigen poogingen, en hunnen geest intevolgen, tot dien trap van kunde zijn opgeklommen, waarop men hen verheven zag. – Daar sommige slechthoofden, in tegendeel, vergeefsch de naauwkeurigste opvoeding genooten.

Elk prente intusschen deeze waarheid in zijnen geest, dat niemand op eens is wat hij worden kan; – door oefening ontwikkelen de vermogens – door denken verheft zich onze ziel; ledigheid, integendeel, is de roest der ziele. – Men gewenne zich dus, van der jeugd afaan, aan bezigheden, en worde gemeenzaam met het denkbeeld, dat wij op aarde geplaatst zijn tot nut der Maatschappij. – De driften zijn even als

[p. 20]

de winden, die de ziel beroeren – gelijk de wind, de lucht en orkaanen, die menige kiel in de diepte doen vergaan; doch zonder welken de bodem geen weg over de groote waterplas zou kunnen vervorderen; – onze ziel zou zonder driften tot geene verrichtingen instaat zijn; zij mogen de drijfveeren van alle onze groote daaden genaamd worden. – Hetgeen ons dus, om onze ziel te zuiveren, te doen staat, is, de driften, zoo veel mogelijk, te bedwingen; – alle handelingen zijn goed en loflijk; – het is alleen wanneer onze driften ontijdig werken, dat zij misdaadig worden. – Tot de verdediging van het Vaderland geroepen, mogen wij deszelfs vijanden, zelfs ten koste van hun leven, in eene drift, afkeeren. – Zelfverdediging, wanneer ons leven of onze kuischheid in gevaar is, is niet alleen geöorloofd, maar ten hoogsten te roemen. – Liefde der twee geslachten tot elkander, is de wenk der Algoedheid; dus is het onze pligt dien wenk te volgen; doch niet buiten de paalen te gaan: – het staat vrij eene keuze te doen; maar die eens gedaan zijnde, is standvastigheid ons aanbevolen: wij mogen ook de zucht tot liefde niet verder dan tot één voorwerp uitstrekken, wijl daar door de rechten der Maatschappij geschonden en onze zielen bezoedeld worden. –

Nuttig zijn is dan onze bestemming; daarom, al wat daar van afwijkt verlaagt de ziel. – Wie zijn leven verbeuzeld, of enkel in vermaaken doorbrengt, voldoet niet aan den wil van zijnen Maaker. –

Het huwelijk, als het einde der begeerte na

[p. 21]

verééning beschouwd, is onze bestemming; dit volbragt zijnde, wordt liefde tusschen de beide Echtelingen een pligt; doch zij moeten deeze liefde verder dan tot de vermaaken, die daarvan de gevolgen zijn, uitstrekken – zorgen voor hunne zielen, door over en weder aan elkanders verbetering te arbeiden, is hun pligt – die liefde moet niet slechts dierlijk zijn; maar ook de vermeerdering der geestlijke vermogen ten doel hebben; even als de naauwe gemeenschap der ligchaamen; dit laatste verzuimd wordende, zullen zij de driften hunner zielen doen ontaarten, door dezelven bovenmaatig intevolgen. – Wij besluiten dus: de driften zijn heilzaam voor de ziel – alle zaaken zijn geöorloofd, mits dezelven niet ontijdig bedreeven worden. – –

Wij meenen, met weinige woorden, onze Leezers iets nuttigs voorgehouden te hebben. –