Vrugten van mijnen geest, of Keur van verschillende bloemen

Over Niets.

Hoe kan men over niets schrijven – spreeken – denken – handelen? – Deeze vraagen zullen veelligt in den geest der Leezeren opkomen, en evenwel hebben zij zekerlijk al meermaalen boeken geleezen – redenvoeringen gehoord – handelingen zien verrichten, welke niets om 't lijf hadden, en waarvan de uitkomst ook niet anders dan een o was; dus, onze meening nader verklaarende, zeggen wij: dit is een Onderwerp en geen Onderwerp; ja, als men dit woord vermeerdert met de beteekenis van niets-

[p. 9]

beduidend, hoe veele zaaken kunnen daar dan niet onder betrokken worden? – Bij voorbeeld: alle beloften welke men niet gezind is te houden – tijdingen die onwaar zijn – ja, zelfs lof en dankbetuigingen, aan het Opperwezen toegezonden, voor gunstbewijzen, welke wij nimmer genooten, zijn ook al niets. – Het spreekt van zelf, dat mannen zonder verstand, juffers zonder zagtheid en beminnelijke zeden, mede onder dat capittel begreepen zijn; zoo dat de soorten, welke tot deeze classe van zaaken kunnen gebragt worden, even ontelbaar zijn als de sterren aan den hemel of het zand aan den oever der zee. –

‘Die wel onderscheidt leert wel’, is een Latijnsch spreekwoord. Alle School- en andere Leeraars hebben altijd veel op gehad met deezen stelregel; – vandaar evenwel, wijl de beste zaaken door het menschdom dikwijls misbruikt worden, dat zij, die Leeraars namelijk, hunne geleerdheid meermaalen geweldig versnipperden; doch deeze dwaaling kan het nut onzer aangehaalde spreuk niet geheel teniet doen: eene beschrijving der zaaken, waar over men handelen wil, is toch allezins noodig, zal men met vrugt voord-redenen; – deeze stelling aanneemende, zeggen wij ook, ten nutte van allen: men kan niets noemen: boeken en redenvoeringen, bestaande in eene menigte woorden zonder kracht, dus zonder eenige nuttigheid – daaden zonder doeleinden ondernomen, en menschen zonder bekwaamheid; alle deeze zaaken noemen wij een louter niets. –

[p. 10]

Tot dus verre gaat onze redenkaveling wel door; doch zal zij niet onder de aangehaalde nietssoorten, door een of ander Leezer gebragt worden? – misschien ja; doch om van onzen kant dit, zoo veel doenlijk, tegen te gaan, willen wij het nut daarvan trachten aantetoonen.

Deeze Verhandeling kan den Leezer helpen denken – hoe veel menschen en zaaken zullen hem niet voorkomen en voorgekomen zijn, die niets te beduiden hadden; – door onze aanteekeningen versterkt, zal hij die leeren onderscheiden – dus hebben zij nut gedaan. – Ja maar, kunnen anderen denken, deeze nuttigheid is zoo groot niet, of men had die aanmerkingen over niets wel kunnen misschen; – maar, Geliefden! zijt gij nu zoo ongemakkelijk, daar u immers dagelijks zoo veele nietsbeduidende zaaken, zelfs van den kansel en de catheder, worden voorgehouden? – Wat zijn uwe wetten – uwe privilegien – uwe acten en rescripten zeer dikwijls anders dan een louter niets?? – –Genomen, deeze Verhandeling was even zoo ontbeerlijk als het vijfde rad aan een wagen, dan nog verliest gij weinige oogenblikken om deeze Gedenkstukken doorteleezen, daar zich eene mogelijkheid opdoet, dat zij u in staat stellen, om niets van iets, zoo, wel in daaden als menschen, te leeren onderscheiden – dan zal men u geen knol in de muts draaijen, zonder dat het u kome te blijken, en gij zult wijs en gelukkig zijn. –

Wij willen de mogelijkheid stellen, dat deeze verheven doeleinden, welke wij u daar voorstelden,

[p. 11]

ons geheel en al mislukten, en dat elk stijfhoofdig bleef staande houden en beweeren, dat men deeze Verhandeling over niets zeer wel achterwege had kunnen laaten; dan zeggen wij: dat dit Stukjen volmaakt aan zijn opschrift beäntwoordt, wijl het niets van waerde inhield – wij schaamen ons ook daar niet over, als dit lot, met zoo veele Werken en menschen, van alle grootte en rangen, gelijk deelende. – Gij, intusschen, Geliefden! blijft meester om dit Vertoogjen overteslaan; maar onzen souverainen wil, om het hier te plaatsen, moest opgevolgd worden. – Immers, Aandachtigen! gij zijt te veel gewoon aan Epizoden in alle Werken, dan dat deeze u zoo geweldig zou hinderen – en wie weet of veelen uwer niet zelf Epizoden zijn. – ‘Neem het voor lief,’ zeggen de ouderwetsche lieden aan hunnen onverwacht ter maaltijd komenden vriend – en wij herhaalen deeze vier aanmerkelijke woorden, en sluiten dus het artikel over niets: – neem het voor lief. –