Henry en Louize

Eerste deel

[p. V]

Voorbericht.

‘Alweêr een roman?’ - zal waarschijnlijk menig Leezer, op de beschouwing van dit Boek, zeggen. - ‘Ja, Leezer! maar een oorspronglijk Nederduitsche, en dus een geheel nieuwe. -

De Geschiedenis, die wij u aanbieden, is niet zeer langwijlig; zij bestaat slechts in twee Boekdeelen, en wij durven ons vleijen, dat u dezelve niet verveelen zal. -

Wij willen u met geen uitgebreid voorbericht bezig houden, anders zouden wij u eene schets van de karakters der persoonen, in dit Werk voorkomende, geeven: - evenwel, om alle verkeerde denkbeelden voor te komen, welke de Leezer zou kunnen opvatten, willen wij vooraf iets, omtrent de dweepzieke karakters van Broeder bemoeial en Zuster bedilziek, ter toelichting, aanmerken. Dezelve speelen, in deeze briefwisseling, eene belachlijke rol; en zonder den Leezer te verzekeren, dat wij de hoogste achting en eerbied voor den waaren Godsdienst voeden, zouden, misschien, sommige vermoeden, dat wij voorhadden, Deugd en Godsvrucht te beschimpen of belachlijk ten toon te stellen; - niets minder dan dit was onze bedoeling. - Wij deeden

[p. VI]

slechts die haatlijke karakters werken, welke wij nog hedendaags te veel aantreffen, bij de zoodanigen, die met den mantel van schijnheiligheid omhangen, de afschuuwelijkste schenddaaden pleegen: en zulke huichelaars, die erger dan openbaare booswichten zijn, kunnen nooit genoeg ten toon gesteld worden; opdat men zich voor hunne bedriegerijën leere behoeden. - Voor het overige betuigen wij, niemand, personeel bedoeld te hebben. - Evenwel, zoo deeze pijlen, hoe zeer in het wild geschoten, sommige mogten treffen, die wenschen wij, dat zich beteren, en deeze karakters gaan dan hun niet meer aan. -

Wat sommige stellingen betreffen, is 't ook zeker, dat dezelve, aan de verschillende partijën, nog rusteloos in ons Vaderland woelende, niet algemeen zullen behaagen; dan, dit zij zoo, gerust zijnde met onze bedoelingen, zullen wij ons den laster der boozen of onkundigen getroosten; daar onze begeerte zich alléén uitstrekt om het Menschdom nuttige waarheden voor te houden, en niemand opzettelijk te beleedigen; - ook is het niemand gegeeven algemeen te behaagen; - dus, wanneer men de braaven voldaan heeft, moet men zich vergenoegen, en de anderen beterschap wenschen. -

De tijden zijn voorbij, Leezer! in welken Ouders of derzelver plaatsbekleeders, hunne aankweekelingen het leezen van Romans verbooden, om de schadelijkheid derzelven; ja, er zijn Schrijvers geweest, welke den ondergang der Europische Gewesten voorspelden, omdat er Romans geleezen werden. - 't Is waar, nimmer zag men de Werken

[p. VII]

van vernuft op eenen zoo leerzamen trant, als thans, geschreeven; - men voelt overal de waarheid van dien regel: ‘dat hij die leeren wil tevens moet trachten te vermaaken.’ - Men kan ook veelen der hedendaagsche Romans in dat licht beschouwen, als handelende over die onderwerpen, welke men anders, op eenen stroeven trant, leert, die, in een schooner kleed gestoken - in een aangenaamer stijl gebragt, en doorweeven met liefdens-gevallen, greetig worden geleezen en herleezen. - Er zijn immers Schrijvers van verdichte Geschiedenissen, die hunne geestige vindingen, met de handleiding tot allerlei Weetenschappen doormengd hebben, die tot de uitgebreidste opvoeding behooren; en mag men deze geen Weldoeners van het Menschdom noemen? - Ja, zoo hunne Werken nuttig zijn,- de deugd en goede zeeden voordplanten, dan kunnen zij zich verzekerd houden, tot verlichting van het Menschdom te hebben medegewerkt - en dit te gevoelen geeft de ziel eene aangenaame gewaarwording. -

Maar, zal nu dit Werk den Leezer voorkomen, als zulke nuttige waarheden bevattende? - Zijn dezelve bevallig genoeg voorgedraagen? - Dit zijn vraagen die ik mij zelven voorstel; waarop ik antwoorde: dat men er voor eerst uit leeren kan, dat men zich nooit genoeg voor de schijnheiligheid wachten kan - dat hedendaagsche vriendinnen elkander dikwijls niet zeer getrouw behandelen, vooral wanneer er een man in het Spel komt; vervolgens vinden Gelieven hier betoogd, hoe schadelijk twisten in een minnenhandel zijn, daar dezelve de wederzijdsche liefde ondermijnen - en eind-

[p. VIII]

lijk kan men ook zien, dat de Ondeugd dikwijls haar straf op de Waereld ontvangt, en de Deugd hier beloond wordt. -

Wat de stijl betreft - wie kan hedendaags, daar de smaak zoo verfijnd is, zich vleijen voor elk bevallig te schrijven? - Dan, de goedkeuring waarmede het Publiek, Werken, waaraan wij ook de hand geleend hebben, ontvangen heeft, doet ons hoopen, dat ook dit Boek, aan de leezende menigte, niet ten eenenmaale zal mishaagen. -

Wij vertrouwen, dat de goedgunstige Leezer de ingesloopen drukfeilen wel zal gelieven te verschoonen; en onder anderen de goedheid zal hebben, op bl. 334. reg. 3. voor louize, cecilia te leezen. -

Dat intusschen dit Werk u eenige aangenaame uuren verschaffe, en gij aan de pligten van Deugd en Vriendschap geheiligd blijft, is de wensch van

c.l. van der weyde.

's Haage 26 Mei

mdccxciv.