Greep naar de macht
(1994)–Bruno De Wever–
Auteursrechtelijk beschermdVlaams-nationalisme en Nieuwe Orde. Het VNV 1933-1945
1.3 De democratische vleugel in het isolementNadat de stichtingsproclamatie van het vnv in de pers was verschenen, kwam het in het bestuur van de Antwerpse Frontpartij tot een bezinning over de vraag welke houding nu moest worden aangenomen. Op de zitting van het dagelijks bestuur van 9 oktober 1933 gaf voorzitter Jan TimmermansGa naar eind46 drie mogelijkheden aan: ‘Wij werken voort op ons oud platform, doch geïsoleerd [...] - ofwel treden wij tot het Vlaams Nationaal Verbond toe - ofwel blijven wij autonoom, doch in verstandhouding met de Verbondgroepen.’Ga naar eind47 Het kwam in het dagelijks bestuur ten slotte tot een stemming over twee voorstellen. Een voorstel van Hendrik Van Hoofstadt om zonder meer toe te treden tot het vnv werd met eenparigheid van stemmen (min de indiener zelf) verworpen. Het andere voorstel hield in dat het Antwerpse Front zou voortwerken op basis van ‘godsvrede’ en democratie, maar dat de mogelijkheid tot een verstandhouding op losse basis met ‘de groep De Clercq’ werd opengelaten. Dit voorstel werd met algemene stemmen (min Van Hoofstadt) aanvaard. Het zou als motie aan het hoofdbestuur worden overgelegd. Het hoofdbestuur hechtte er met 44 stemmen tegen drie, en één onthouding zijn goedkeuring aan. Met dit standpunt ging het bestuur naar de algemene vergadering van 26 oktober 1933 waar het met grote meerderheid werd aanvaard door de aanwezige leden van de Antwerpse Frontpartij die toen ongeveer 1.800 leden teldeGa naar eind48. Herman Vos was sinds de stichting van het vnv niet meer verschenen op de vergaderingen van het Antwerpse Front. Op de bestuursvergadering van 30 oktober werd wel een brief van hem voorgelezen waarin hij een moeilijke en geïsoleerde strijd in het vooruitzicht stelde. De | |
[pagina 108]
| |
Antwerpse organisatie moest echter als een ‘toevluchtsoord’ blijven bestaan voor de terugkeer van de ‘afgedwaalden’. Het vnv kon onmogelijk (‘evenmin’ noteerde de verslaggever) een succes worden. Vos zelf geloofde er in ieder geval niet meer in: twee dagen later verscheen in De Schelde zijn afscheidsartikel. Hij schreef dat voor hem de Vlaams-nationale partijstrijd stond of viel met de eenheid. Die eenheid was onmogelijk omdat hij, Vos, zich niet kon vereenzelvigen met de autoritaire corporatieve idee van de organische staatsleer die alleen maar kon leiden tot een dictatoriale en totalitaire staat. Hij gaf daarom ontslag als partijlid en legde zijn functie als hoofdredacteur neer. In de weekbladpers van het vnv verscheen anoniem een warm afscheidsartikel waarin Vos werd geprezen voor zijn consequente houdingGa naar eind49. Met het wegvallen van Herman Vos werd de problematiek van De Schelde acuut. Tijdens de unificatie-onderhandelingen in de zomer van 1933 was de krant herhaaldelijk ter sprake gekomen. Het is duidelijk dat de groep rond De Clercq een dagblad wilde verwerven. Dat de naam van Tony Herbert een tijdlang circuleerde als leider van de vnv-Perscentrale verontrustte ten zeerste de bestuursleden van de Frontpartij. Zij onderhandelden met de algemeen bestuurder van De Schelde, Jules Spincemaille, die namens de (Nederlandse) aandeelhouders optrad. Hij verzekerde dat het blad nooit in handen van het vnv zou komenGa naar eind50. Hij onderhandelde niettemin met de groep rond De Clercq. Zowel Tony Herbert als Ernest Van den Berghe verklaarden met geld over de brug te kunnen komen. Ik zal hierop terugkomen bij de behandeling van de geschiedenis van De Schelde. Op het einde van het jaar verwierf uiteindelijk Herman Van Puymbrouck de controle. Hij werd bovendien de nieuwe hoofdredacteur. Met deze gewezen voorzitter van de Frontpartij aan het roer kon men bij het Antwerpse bestuur een moment met de illusie leven dat zij ‘hun’ krant hadden gered. Officieel werd de krant bovendien geleid door een driemanschap waarbij ook nog August Borms en Adelfons Henderickx behoorden. Henderickx was bestuurslid van de partij. Jules Spincemaille werd als algemeen bestuurder vervangen door Karel Peeters, nog een bestuurslid van het Front. Maar algauw bleek dat Van Puymbrouck eigen plannen had met de krant. Aanvankelijk wilde hij een koers varen boven de partijenGa naar eind51. Binnen het Antwerpse Front leidde de nieuwe positie - zelfstandigheid met mogelijkheid tot verstandhouding met het vnv op losse basis - vrijwel onmiddellijk tot nieuwe complicaties. Hoever ging die mogelijkheid tot verstandhouding? Hield dit in dat Staf De Clercq moest worden uitgenodigd om zijn standpunt nog maar eens uiteen te zetten? Sommige afdelingen en bestuursleden drongen er ten zeerste op aan. Andere bestuursleden waren er principieel tegen. De bereidheid van sommigen om voort te onderhandelen hing ook samen met het feit dat het nieuwe verbond allerminst een model van eenheid bood. Het Antwerpse Front kon dus hopen uit zijn isolement te geraken. |
|