De Afscheiding van 1834 in Friesland. Deel 3. De classes Sexbierum (Franeker), Sneek en Tjalleberd (Heerenveen) van de Afgescheiden kerken

[p. 269]

3 De Afgescheiden classis Tjalleberd (Heerenveen)

Op de Provinciale vergadering van 28 september 1837 viel het besluit de Afgescheiden gemeenten in Friesland in 5 classes in te delen, in die van Leeuwarden, Wanswerd, Drogeham, Sexbierum en Sneek.

De gemeente Wolvega kon bij geen van alle behoren, omdat in de verre omtrek geen Afgescheiden kerk te bekennen viel. Haar ressort besloeg bijna de gehele zuidoosthoek van Friesland. Door de grote uitgestrektheid werd voldoende bewerking natuurlijk onmogelijk. Daarom nam de kerkeraad van Wolvega in november 1838 het kloeke besluit de gemeente in vier zelfstandige kerken te splitsen:

1	Wolvega, waarbij de dorpen ten zuiden van de Tjonger zouden worden gerekend.
2	Rottum, waarbij ook de plaatsen Heerenveen, 't Meer, Nijehaske, Katlijk, Mildam en St. Johannesga zouden behoren.
3	Tjalleberd, waaronder Langezwaag, Gorredijk, de Knijpe en Oldeboorn ressorteerden.
4	Joure, dat met Broek en de Lemmer voortaan één gemeente zou zijn.

De Provinciale vergadering keurde dit besluit goed. Voortaan zouden deze 4 gemeenten de classis Tjalleberd vormen; P.A. Lok van Tjalleberd werd de scriba-penningmeester¹. Helaas beschikken we pas over de notulen vanaf 24 mei 1844.

In dit jaar bestond de gemeente Wolvega al enkele jaren niet meer en Haulerwijk, Lippenhuizen en Idskenhuizen waren als nieuwe gemeenten bij de classis Tjalleberd gekomen, een jaar later gevolgd door de gemeente te Katlijk (later Mildam), waarin die van Rottum zich had opgelost.

In 1851 verzocht de gemeente te Tjalleberd zich te mogen opheffen. Inderdaad werd ze ontbonden en ging op in die van Heerenveen. De naam classis Tjalleberd veranderde nu in classis Heerenveen.

In december 1857 werd Oldeboorn als zelfstandige gemeente geïnstitueerd. Ze ging horen bij de classis Heerenveen, evenals Wijnjeterp-Duurswoude-Bakkeveen, dat in de eerste week van januari 1860 een zelfstandige gemeente was geworden. Dus bestond in 1860 de classis Heerenveen van de Chr. Afgescheiden kerken uit de gemeenten

1 Ds S. van Velzen, die de notulen van de Provinciale vergaderingen vanaf het begin Ganuari 1836) tot en met 27 maart 1839 heeft opgesteld en in zijn karaktervast handschrift ingeschreven, geeft in de presentielijst de namen van alle aanwezige afgevaardigden met daarachter de naam van hun respectievelijke gemeenten.
Na zijn vertrek uit Friesland naar Amsterdam gaat ouderling W.D. Hellema uit Leeuwarden (Wirdum) een aantal jaren de notulen schrijven. Hij groepeert de namen in de presentielijst per classis. En zo vinden we in de notulen van 24 juli 1839 ook de afgevaardigden van de ‘classis Tjallebirt’ genoemd.

[p. 270]

Donkerbroek-Haulerwijk, Mildam, Lippenhuizen, Joure, Heerenveen en Duurswoude (zoals ze meestal bij afkorting werd genoemd). Idskenhuizen dat buiten het kerkverband was geraakt (zelfs tot tweemaal toe) zou kort daarop zich weer in het gelid van de kerken van de classis Heerenveen voegen.