Uren met musici

[p. 185]

Uit ‘Gesprekken met den heer Croche’
(verschenen in de Revue Blanche van 1901)

Concertbezoekers

‘HEBT ge de vijandigheid opgemerkt van een publiek in de concertzaal? Hebt ge die gezichten gezien, grauw van verveling, onverschilligheid en zelfs stompzinnigheid? Nooit hebben zij deel aan de fraaie drama's die zich afspelen te midden der symphonische verwikkelingen, waardoor heen de mogelijkheid gluurt om den top van het klankengebouw te bereiken en daar te ademen in een dampkring van ideale schoonheid. Deze menschen, meneer, zien er altijd uit als min of meer welopgevoede genoodigden: zij verdragen geduldig de verveling van hun taak en als zij niet heengaan is het alleen om bij den uitgang gezien te worden: waarom zouden zij anders gekomen zijn? U zult toegeven, dat men er voor goed een afschuw van muziek door zou krijgen’.

Applaus

‘Vreemd, die gewoonte om onze hoogste ver-

[p. 186]

rukking te uiten door het op elkaar slaan der handen, onder het uitstooten van krijgskreten...

Een waarachtige schoonheidsontroering kan geen andere uitwerking hebben dan stilte... Als ge de dagelijksche betoovering bijwoont van het sterven der zon, hebt ge dan ooit neiging gevoeld te applaudisseeren? Gij zult me toch moeten toegeven dat daar een verrassender ontvouwing was dan al uw mooie klank-verhaaltjes! En er is meer - ge voelt u te nietig en gij kunt uw ziel er niet in belichamen. Maar voor een zoogenaamd kunstwerk haalt ge uw schade in; ge hebt een klassiek geworden “jargon”, dat ons in staat stelt er breedvoerig over te redenen’.

De muziek

‘De muziek is een geheel van verspreide krachten. Men maakt er een theoretisch liedje van. Mij zijn de enkele tonen uit de fluit van een Egyptisch herdertje liever, hij is een onderdeel van het landschap en hoort harmonieën, die in uw leerboeken niet voor komen. De musici luisteren slechts naar de muziek, die door vaardige handen is geschreven; nooit naar die welke in de natuur staat gegrift. Het is meer van noode

[p. 187]

den dag te zien aanbreken dan de Pastorale symphonie (van Beethoven) te hooren. Waartoe dient uw bijna ondoorgrondelijke kunst? Behoorde men er niet de voortwoekerende verwikkelingen uit te schrappen, die haar wat vindingrijkheid aangaat op één lijn doen stellen met het slot van een brandkast?’

Zelf-tucht

‘Eenzaam blijven... zonder smet. De geestdrift van zijn omgeving bederft voor mij den kunstenaar, want ik vrees dat hij in het vervolg slechts de uitdrukking van zijn milieu wordt. Men moet de discipline vinden in de vrijheid en niet in de formules van een bouwvallig geworden philosophie, die alleen goed is voor zwakken. Naar niemands raad luisteren, alleen naar den wind, die voorbij strijkt en ons de geschiedenis der wereld verhaalt’.