Uren met musici

II Uit ‘Analyse der hartstochten en der karakters’

De minnaar

Een verliefd man verheft hetgeen hij bemint

[p. 87]

boven de andere menschen. ‘Het is een engel’, zegt hij, ‘aan wie een sterveling nauwelijks waardig zou kunnen zijn’. Moet de componist in dit geval mystieke gezangen aanwenden om dezen lof uit te drukken? Neen. De minnaar, die aldus spreekt, weet niet wat hij zegt, ofschoon hij het voelt: hij is te zeer door hartstocht bezield, te zeer aan de aarde gebonden om zich tot den hemel te kunnen verheffen. Bovendien wenscht hij allesbehalve dat zijn geliefde een engel zal zijn: het is een vrouw, die hij wenscht.

De kuischheid

De kuischheid en de onschuld zijn onafscheidelijke gezellen. Het kleine meisje, dat, uit bed komend, naïef haar hemd ophoudt om de vruchten in op te vangen, die de meid haar als ontbijt brengt, heeft meer kuischheid dan het meisje van 15 jaar, dat bloost omdat haar kouseband is afgezakt. De zuivere melodie is de weerspiegeling der zachtheid, der karakter-kuischheid. Een modulatie is in dat geval een fout. Wie zegt modulatie, zegt combinatie; en nooit zijn de accenten van de kuischheid, van de reinheid samengesteld. Het is een puur instinct, dat de tonen van haar zang

[p. 88]

leidt. Dit is het geval met de kleine eenvoudige liedjes, zuiver en naïef, die zoo moeilijk te maken zijn omdat zij geen enkele afwijking toelaten.

Twaalf maximes over de vrouwen

1^o.	Om beminnenswaard te zijn moet een vrouw niet doen als een man.
2^o.	De zachtheid is het voorrecht der vrouwen; zij kunnen er nooit te veel van hebben, omdat de man er nooit genoeg van bezit.
3^o.	Een hoogmoedige vrouw, die zich te veel op haar kennis laat voorstaan, is bijna een man en niet genoeg vrouw; zij is inderdaad niets.
4^o.	Een gezelschap van mannen is een monsterlijk samenzijn, waar ieder den ander den voorrang betwist; doch zoodra verschijnt er niet een vrouw in hun midden, of de gemoederen veranderen en worden zachter gestemd. De belangstelling van den man voor mannen geldt alleen de oppermacht; de belangstelling van den man voor de vrouw geldt haar te behagen.
5^o.	De vrouwen zijn zoo noodig in het leven der mannen, dat zij over haar praten, al zijn ze afwezig; zij praten zelfs meer over haar in hare afwezigheid dan in haar bijzijn.

[p. 89]

6^o.	Vrouwen onder elkaar praten meestal meer over een man dan over mannen: de man bemint de sexe, de vrouw bemint slechts een man.
7^o.	Er is slechts één man, die kan leven zonder de vrouwen lief te hebben, dat is hij die alleen God bemint; de vrome vrouw bemint den God, die man is geworden.
8^o.	De vrouw die bemind wordt is gelukkiger dan de man, die bemind wordt; de vrouw overheerscht, de man wordt beheerscht. Van haar minnaar sprekend zegt een vrouw nooit ‘mijn meester’, doch de man zegt ‘mijn meesteresse’ (‘ma maîtresse’).
9^o.	De mannen en de vrouwen houden meer van kleine meisjes dan van jongens; de man ziet reeds zijn meesteresse in het meisje; de vrouw ziet in den jongen alleen den minnaar van een andere vrouw.
10^o.	De onstandvastigheid in de liefde is den man natuurlijker dan de vrouw; hij die vraagt en krijgt vergeet spoediger een weldaad dan hij die geeft; men hecht zich aan wien men iets schenkt en men vreest de overheersching van wien men krijgt.
11^o.	Geven is ondankbaar maken, tenminste

[p. 90]

	wanneer hij die geeft er niet van overtuigd is dat geven ontvangen is.
12^o.	De vrouwen antwoorden op den haat der mannen slechts door het medelijden; maar zij haten hen, die onverschillig zijn voor haar sexe. De onverschillige is voor haar een immoreel wezen, dat niet de moeite van een strijd waard is. De man daarentegen die haar haat is degeen, die het meest behoefte er aan heeft zachter gestemd te worden.