De muzikale reis

[p. 58]

Moderne Italiaansche muziek

In de laatste jaren is er op muziekgebied veel veranderd in Nederland. Wij leven thans inderdaad eenige tempo's sneller. Wij wachten niet meer eindelooze winters op een sprankje van het nieuwe, waarvan wij hooren, maar waaraan wij niet schijnen te mogen raken. Nu de omwenteling er eenmaal is worden wij verrast door de snelheid waarmede er naar gestreefd wordt de achterstand in te halen. Zelfs daar, waar feitelijk geen achterstand was. Want de moderne Italianen waren nog pas aan de eerste buitenlandsche bekendmaking door eenige Fransche critici toe, en het succes bij een Engelschen uitgever, J. en W. Chester, die werken van Casella, Malipiero en anderen begon uit te geven, was in zekeren zin nog maar een oorlogs-succes.

En nu hebben wij onlangs de demonstratie der nieuwe Italiaansche muziek op onze podiums beleefd. Alfredo Casella, dien het lot schijnt aangewezen te hebben zijn voornaamste roem er in te moeten vinden, het genie der anderen in te leiden, trok ook in Holland met het werk van zijn kunstbroeders op. Hij vond er het Concertgebouw en den kring der Universalisten te Amsterdam voor open. Wij hoorden het nieuwe Italiaansche werk herrijzen in den geluidskring, dien de ‘renouveau’ welke in Frankrijk begon, rond de muzikale geesten heeft gelegd en die de geaardheld dier kunst nogmaals als het resultaat eener algemeene psychische evolutie doet kenmerken. De wezenstrekken van de aangekondigde ‘zuidelijke’ kunst komen overeen. Met open poriën is het leven er in opgenomen om tot een symphonisch expressionisme als dit te kunnen worden omgeschapen. Een muziek, die naar het woord van Nietzsche ‘vor dem

[p. 59]

Anblick des blauen, wollüstigen Meeres und der mittelländischen Himmelshelle nicht verklingt, vergelbt, verblasst’. Een natuurmuziek, die de betooveringen der werkelijkheid tot een persoonlijke phantasie van het geluk realiseert. In Malipiero's ‘Impressioni dal Vero’, een suite die indrukken van de werkelijkheid wil uiten, trof mij bij de door Casella geleide uitvoering in het Amsterdamsche Concertgebouw het persoonlijke karakter van deze kunst, die geen programmamuziek en geen impressionisme wil zijn, het sterkst in zijn hoedanigheid van een symphonisch expressionisme.

De Italiaansche muziek gaat als een fontein herrijzen. Los van het wereld-succes der melodrama's, een overleden kunstgenre, dat tot den uitsluitenden cultus van den menschelijken steun dwong gaan de muzikale geesten er tot zich zelf komen.

Hun universeele nuance leeft in de vruchtbaarheid der primitieve muziek en haar toonsoorten. Hun teekening echter is die van een waarlijk Italiaansch temperament.

Het gebaar in hun muziek treedt, tot de mimische verbeelding dwingend, naar voren en zoekt de nieuwe kunstvorm, die Debussy reeds inleidde met de muzikale verbeelding van zijn ‘Pelléas et Mélisande’, en volgens welks beginselen Malipiero zijn ‘Sette Canzoni’ componeerde waarvan Jean Aubry zeide dat alles er in is overgelaten aan de muziek en aan de gevoeligheid van den toeschouwer. Deze kunst, aan den aanvang van haar ontwikkeling, geeft ons de gelegenheid onze verwachting met haar bezig te houden. Steeds scherper gaat zich thans de omwenteling afteekenen, die de nieuwe muziek in de traditie begint te brengen en die hetgeen de renouveau in Frankrijk aanbrak als van diepe waarde en doorwerking bekrachtigd.

(1919)