De muzikale reis

[p. 7]

Duitschland

Een Bespiegeling onder Weg

Voorheen had Duitschland muzikale landouwen, zongen de landschappen, zongen de oevers van den Rijn. Een muziek vereerend familieleven beheerschte ook de maatschappelijke organisatie der kleinere stadjes. De muziek behoorde in de burgerlijke gemeenschap thuis als Zondagskunst (‘Nun danket Alle Gott’): Zondagavond-quartetspel, Zondagavond-muziekkorpsen, Zondagavond-mannenkoren. In geen land werd zooveel muziek gemaakt, zoo knus-aandoenlijk geblazen, gestreken, gezongen. In de groote steden alleen overheerschte het venijnig-concurreerende virtuosendom. Daar was de muziekindustrie, daar was de virtuozen-industrie, daar was de symphonie-industrie, de kamermuziek-industrie, de kapelmeester-industrie, alles ‘made in Germany’. Men glorifiëerde in Wagner, den eersten verkondiger van dat ‘empire militaire et mystique’, waarvan Rolland spreekt en waarin een Bismarck den broeder van Beethoven werd genoemd en de Eroïca-symphonie door Hans von Bülow aan ‘den grootsten geestesheld, die sinds Beethoven het licht der wereld heeft aanschouwd (Bismarck)’ is opgedragen (streep door Bonaparte!). Men glorifiëerde in Richard Strauss als de bevestiger van dien kolos met de leemen voeten, dat ‘empire militaire et mystique’. Het buitenland zag men niet meer. Frankrijk (met Debussy) was een overwonnen standpunt. Het ‘Deutschtum’ stond gestandbeeld in de wereld. -

[p. 8]

Thans verheft zich de toekomst als een zwarte schim achter datzelfde Duitschland.

Vanuit onzen reiswagen zien wij enkel onweerslucht.

Toch arbeidt men daar ginds in de steden, leeft men daar in Berlijn, doet er aan kunst. Frans Schreker, een der meest markante onder de moderne Duitsche musici, de man, die de vernieuwingen der Debussyaansche harmonisatie-effecten op het dramatisch-psychologisch realisme van Richard Strauss heeft overgebracht, wat uit de inspiratie een aantal werken van barok karakter deed geboren worden, half Renaissancistische, half expressionistische, dramatische scheppingen, zal misschien voor de toekomst, zooal geen nieuwe Duitsche toonkunst geven, dan toch het leven in de Duitsche toonkunst houden.