Woestijnen van water
(1962)–J.W.F. Werumeus Buning–
Auteursrechtelijk beschermdOntmoetingen met zeeën, zeevolk en water
[pagina 135]
| |
De duizend TamezaantjesDe hoge gele kathedraal van Tarragona, de kudde zwarte geiten, de kade vol vaten wijn, de steile straten, mijn dikke vriend de kruidenier en de antieke geraamten van de begraafplaats hadden de halve nacht door mijn dromen gespookt; dat heeft een mens er van als hij gek is op kapucijners (op zijn scheeps, met rijkelijk uitgebraden spek, en uitjes, zowel rauw en gehakt als gebakken, en zure augurken, en zo voorts) - en als hij er niet tegen kan... Enfin; zo kwam het dan dat ik naar het blind en duister glazen oog van de patrijspoort lag te staren, waar geen aasje licht te zien was, en mij voornam nooit of te nimmer meer kapucijners te eten, of ten minste met minder rauwe ui, toen een luidkeels gezang mij wekte: Valencia!...
Sinaasappele, mandarijne...
Olienote, sokola...
Daarna werd er bescheiden op mijn deur geklopt, en dezelfde stem zei, in proza: ‘Uw thee, mijnheer...’ | |
Uw thee, mijnheerWij hebben onze verfijnde manieren, bij de koopvaardij. Want kijk er eens hier: in aanzienlijke hotels aan de wal gaat men soms zo ver dat een kelner klopt, en zegt: ‘mijnheer, uw thee’, waarmede hij dan binnenkomt, als men hem heeft opengedaan. Dit is omslachtig, en soms hinderlijk. Niet aldus Willem, en de eerste thee op de ‘Iris’. Als hij aan de buitenkant van de deur zegt: ‘uw thee mijnheer...’, dan stáát die thee reeds klaar op het klaptafeltje in de hut, en hij aan de buitenkant; tenzij de ‘Iris’ schommelt, dan staat ze op de vloer, en bij werkelijk slecht weer bovendien zeevast in een handdoek of zo iets. Het genot van de eerste kop thee wordt aanzienlijk vermeerderd door deze als het ware toverachtige verschijning, zonder aanwezigheid van dienende geesten. Dit wordt mogelijk gemaakt door het feit dat de deuren des nachts niet op slot, maar op een haakje zitten. Geen verstandig mens aan boord van een schip sluit zijn deur, er kan altijd wat gebeuren, en dan zit men mogelijk klem. | |
[pagina 136]
| |
Er zijn weliswaar op enige plaatsen vervaarlijke houthakkersbijlen aanwezig; maar er moet dan toch maar iemand zo vriendelijk zijn u de deur open te hakken als ze klem zit, en er moet bovendien tijd voor zijn. Dus een haakje is beter. Men sluit een deur alleen in zeer bijzondere gevallen; nou ja, en bovendien in de havens, aangezien er in geen haven ter wereld enig vreemd persoon te vertrouwen valt. (Dit alles terzijde, bij een kop thee...) Ik zei dus: ‘Willem! Hoe laat is het...?’ ‘Loos aan boord, mijnheer,’ zei Willem bescheiden, en om de situatie te verduidelijken begon hij opnieuw met volle stem: Valencia!...
Sinaasappele, mandarijne...
Wij hebben onze verfijnde manieren, bij de koopvaardij. Ik zei dus van achter de deur: ‘Willem, als je rookt, kan je dan nog zingen? Wil je een sigaret?’ ‘Neen,’ zei hij, ‘ik rook toch niet? Wil u nog een kop thee?’ ‘Ja,’ zei ik, ‘graag.’ En hij verdween. Olienote, sokola...
Een tweede kop thee. Maar wat zegt de hertog in Driekoningenavond, bij de herhaalde muziek. It's not so sweet now as it was before...
Bovendien was die thee werkelijk bitterder: ze had gekookt. Het was evenwel duidelijk daglicht geworden: de patrijspoort was helder, de loods vroeg. En wat zag mijn oog in het grauwe licht op de grauwe hoek van de haven: een grauwe gestalte in grauwe mantel, een standbeeld... Ik twijfelde een seconde: steen of mens? Toen stak het standbeeld een arm uit zijn mantel en streek zijn snor op: een Spaanse havenambtenaar met dramatische gaven, die een solo had weggegeven voor onze kleine zwarte ‘Iris’, werd weer een doodgewone homo sapiens... | |
Als altijdDe wereld is wel zeer veranderlijk. Er lag in de haven van Valencia | |
[pagina 137]
| |
al even weinig als een jaar geleden aan grote vaart; maar een hoop meer witte schoenertjes. Er stond aan de ka een mankebeen zoals Zuluaga graag geschilderd zou hebben, en een bocheltje zoals Velasquez geschilderd heeft. Het holderdebollende trammetje naar Valencia passeerde langzame wagens met grote leren wijnzakken niet zozeer verschillend van die waartegen Don Quichotte vocht; en de dorre rivier onder de brug met tien steenen bogen, die de roem van Valencia is, was nog altijd enigszins groen van sla- en kooltuintjes. Men kent het overoude grapje: eens in de paar honderd jaren zendt God Adam naar de aarde: ‘overal onrust’, zegt Adam dan, ‘overal verandering, alleen in Spanje, Heer, is het als altijd.’ En als men dit zekere behoudende Spanjaarden vertelt begrijpen zij het niet. ‘Zo is het toch?’ zeggen zij. Zo is het niet, al zou men het haast zeggen. De witte huifkarretjes rijden achter de vale ezeltjes nog altijd van Grau naar Valencia; maar er staan er dozijnen op vracht te wachten en te lanterfanten achter de havenhekken; de hoge havenloodsen zijn haast leeg. Duizend kisten uien voor Engeland... dat is maar een stapeltje goed, voor de havenloodsen van Valencia. Een partij vaten sinaasappelsap voor Hamburg, nou ja, dat is niet voor ons. Maar ha!: duizend tamezaantjes wijn voor Zuid-Amerika, duizend lieve gevlochten bemande flesjes van vier liter, dat hebben wij weer iemand afgesnoept.Ga naar eindnoot20 Dat gaat van hand tot hand, dat wordt netjes gevlijd en gestapeld en voorzien, daar is de eer mee gemoeid, dat nu eens netjes gedaan wezen. Dat is mooi werk, als daar nu een baaltje kurk tegen aan gezet wordt, zus en zo, dan kan daar niets mee gebeuren. Bovendien is dat een proef: men wil nu eens weten of de Nederlandse vrachtvaart... En dus, stuurman... Jawel, komt in orde. Maar bovenal is er een kist, op de kade. Een bruin kreng van een kist, geadresseerd American Embassy, the Hague. Een kist van een formaat, om van te schrikken. Gaat hij er in? Ja... Gaat hij er in? Nee!... Natuurlijk gaat hij er in. Alles gaat er in... Als die kist nu 2 centimeter langer was geweest... Nou ja; hij was het niet. En anders, als we hem nu overdwars hadden genomen... Maar hij zit er in. ‘Desnoods,’ zegt de eerste triomfantelijk, ‘na deze kist, neem ik nog twaalf olifanten...’ En daarop, ik meen op die lastige kist, drinken wij dan wat een man na zijn werk toekomt, en eten snert, gevolgd door rolpens met appelmoes. | |
[pagina 138]
| |
StadsstofopvegerWat nu Grau betreft - dat veel belangrijker is dan Valencia, want Valencia is maar een doodgewone weelderige en rijke havenstad, maar Grau is haar haven - het merkwaardigste van Grau heb ik de stadsstofopveger gevonden. Een even oud als wijs man, gewapend met een veger en een gevlochten mandje, waarin hij het stof van Grau veegt. Wanneer hij - ik zeg met opzet niet zodra hij - het stof van Grau, en ik zeg nogmaals, niet met opzet, het stof van de wereld, in zijn vijgenmandje geveegd heeft, begeeft hij zich naar een achterwaarts gelegen onbewoond perceel (Grau is indertijd gebombardeerd) en stort het daar neer. Nagenoeg tegelijkertijd (Grau is een havenstadje, en er staat dus altijd wel enige wind) waait het stof Grau weer in, en hij heeft weer werk aan de winkel. Dat is dan Grau, de haven van Valencia... Neen, dat is Grau niet, dat is Grau alleen op een grauwe dag. Een vorige maal dat ik er was, bij heet weer en muggen, kon er niemand slapen, en dus lei en zat iedereen aan dek de frisse morgenwind te wachten. Toen kwam daar langs die zelfde kade, te vier uur in de morgen een meisje voorbij. Zij keek niet links en zij keek niet rechts, zij liep als een vorstin wat zeg ik, als een danseres. Zij was in het blauw. ‘Dus dan heeft die van hier tot daar stuurman van die Zweed...’ zei er iemand die laat van boord was geweest in de danstenten van Grau. Gunst, wat is de wereld toch veel fatsoenlijker geworden, in de laatste vijfentwintig jaar. En vervelender. Zij liep als een vorstin. Ik sloeg jaren geleden een mug dood op het klamme voorhoofd, en herinnerde mij Salomo: hoe schoon is uw gang in de schoenen, o, vorstendochter... En nu? Een dunne bewolkte lucht, met een zwevend maantje. De ‘Iris’ smijt het schuim voor de boeg weer wit weg in de nacht, op weg naar Alicante. Als ik in de midscheeps naar de beweeglijke, maanverlichte zee sta te zien, hoor ik de kok tegen de kat in zijn hut zeggen: ‘Lig je niet te koud, Dientje?’ |
|