Woestijnen van water

Ontmoetingen met zeeën, zeevolk en water

Lossen en Laden in Barcelona

‘En wat bennen dat nou, hofmeester?’

‘Dat bennen nou de mosselen-vlotjes van Barcelona, jongetje,’ zei de hofmeester. (En het was nog waar ook.)

‘O, jawel,’ zei het onschuldig kind beleefd en ongelovig, want het was al meer in de maling genomen, ‘de vlotjes zien ik wel, hofmeester, maar waar bennen dan de mosselen...?’

‘Die vliegen er in de lucht om heen, schaap,’ zei de hofmeester, ‘ken je dat niet zien?’

‘Hihi!,’ zei het onschuldig kind. ‘Die hofmeester! Maar waar bennen dan de mosselen, hofmeester?’

‘Nou mot jij eens diep nadenken, kind. Wat voor soort dier is nou een mossel?’

‘Een soort vis, hofmeester...’

‘Niks, pruimedant. Nou mag je nog eens denken...’

‘Nou, hij zwemt toch? En als hij zwemt is hij dan geen vis?’

‘Een hond zwemt ook, en is een hond nou een vis?’

‘Nee, hofmeester... O, maar!’ zei het onschuldig kind verheugd, ‘ik snap u, hofmeester. Ze vangen ze aan al die hengels.’

[p. 127]

‘Dat 's knap,’ zei de hofmeester, ‘maar het zijn geen hengels, het zijn lijntjes. En ze worden niet gevangen, ze vangen zich zelf. Een mossel is een slaperig dier, dat zwemt tot het iets tegen komt, dan klampt het zich daaraan vast en gaat slapen. Dus komt het nou een lijntje tegen, wat doet het dan?’

‘Dan gaat het slapen,’ zei het onschuldig kind.

‘Nou, nou...’ zei de hofmeester. ‘Dus waar zijn die mosselen nou?’

‘Te bed, hofmeester, zogezegd...’ zei het onschuldig kind, en nam haastig de benen. ‘Houdt u van mosselen, hofmeester?’

‘Nou, nou,’ zei de hofmeester, ontdaan. ‘En dan wil je ze wat leren...’

Omhelzing

Drie minuten later lagen wij aan de kade. Het journaal vermeldt: Ten 12.23 uur loods aan boord. Lagen te 12.50 stevig gemeerd met S.B.-zijde langszij de kade. Heldere lucht.

Na tien dagen zee heeft de wal iets eigenaardigs; ten slotte zijn water en aarde twee verschillende elementen. Zo is men nog in het ene, en dan vlijt het schip zich tegen de stenen muren, of liever gezegd, het wordt er tegen gevlijd, zo zacht als een oude dame die haar eigen kippen houdt, een ei in het tenen mandje legt, of een rozen-knippende tuinierster een dauwgesprenkelde roos, op andere vochtige witte rozen; al is dat dan met het brave schip ‘Iris’ en de kade van Barcelona maar alles ijzer en steen, het is toch altijd een merkwaardig ogenblik. In zekere zin een omhelzing, een weerzien, na lange tijd... En dan bestormt de wereld het schip. Er komen vreemde heren aan boord met stapels papieren in Statenbijbelformaat; er klimt vreemd volk binnen met blauwe zeeroverskielen en rare mutsen, en vervaarlijke wapens in de achterzak, die evenwel maar bootwerkershaken zijn; er beginnen vier winches te ratelen en twee torenhoge kranen te werken en een ontelbaar aantal platte en versleten wagentjes te rijden. De luiken zijn open eer men het weet, de lucht hangt vol vaten, balen en zakken: dat zijn chemische artikelen uit Amerika, wol van niemand weet waar; die verrekte brandgevaarlijke vaten op het achterdek vanwege welke er niet gerookt mocht worden, en zakken met het opschrift ‘made in Germany’, die op de wagentjes een fijn blauwglinsterend poeder achterlaten, als gruis van diamant. Er wandelt een stokdove stuwadoor met gele schoenen over ons gladde schone voordek, er wordt ontstellend steenkolen-Engels en steenkolen-Spaans

[p. 128]

geredekaveld, waar men maar horen of zien kan; er staat een reepsgast met een rood hemd en een bocheltje met bezwerende handgebaren zakken uit ruim één te toveren als een goochelaar konijnen uit een hoge hoed, altijd maar meer en altijd maar meer. En op de rand van de diepte van dat donkere gat van een ruim zitten als twee lammergieren op een rotswand twee stokoude mannetjes met scherpe gezichten en spiedend oog, gehurkt en zwijgend, te tellen. Te midden van dit groot misbaar en metalen orkest van kranen en winches hoort men operaduetten over een lekkende zak of een mismaakt vat; Barcelona werkt snel, met vier ploegen, een geordende chaos.

Een brave vrouw

Maar waar was Rosa? In vroeger jaren kwam tegen deze tijd in Barcelona Rosa aan boord, de douanen maakten plaats voor haar, de politie week terzijde: zij was altoos geheel in het zwart gekleed en had het formaat van een crinoline, met een donker hoofd daarboven of zo men wil het formaat van een mudzak, van boven voorzien met een menselijk hoofd, en daarin twee eerlijke ogen. Zij had de tong van een ratelslang en een gouden hart. Zij wist alles, zij deed alles, zij kende alles. Zij zorgde voor de post, voor de was, voor de sokken; men kon kousebanden en kanarievogels bij haar bestellen, en plaatsen voor het stierengevecht en tamezaantjes; zij waarschuwde tegen de zaken waar men genept werd, deed de vaat, dronk een glaasje jenever, en kocht de sinaasappelen en de inktvis.

Zij was oeroud, en moest volgens de legende beeldschoon zijn geweest; haar man heette naar men zeide Alfredo, of was het Antonio? Zij was heerszuchtig, verzamelde postzegels en sprak zelfs Hollands; zij had met Sancho Panza getrouwd kunnen zijn geweest, het was een brave vrouw.

Maar Rosa was dood. Hoe, wanneer en waarzo, dat wist eigenlijk geen mens. Een brave vrouw, zei men eenstemmig, en dat is niet de slechtste lijkrede.

Barcelona was zeer stoffig, en wat armoediger dan een jaar geleden, op de markt, achter de winkelvensters, en overal elders. Ik ging een olijfje pikken in de Andalucía. Men schudde mij de hand, wat altijd vererend is, als men een jaar lang ergens geen glas gedronken heeft en herkend wordt.

De manzanilla was er zo goed als ooit, die komt van een oom van

[p. 129]

de baas uit het waar kapellenland, van San Lucar de Barameda. Ik zou, zei ik, later op de middag gaarne een paar liters komen kopen...

‘Neen,’ zei de knecht achter de tapkast, ‘dat gaat niet.’

‘Dat gaat niet? Dat gaat niet? Waarom gaat dat niet?’

‘Omdat er niet is.’

‘Maar,’ zei ik, met het glaasje in de hand, ‘het is er toch?’

‘Het is er voor de klanten; maar niet in het groot. Het is schaars. Het is in hoeveelheid niet te verkopen in de kwaliteit die UEd. gewend is.’

‘Maar,’ zei ik na enige aarzeling, aangemoedigd door een teugje en bedorven door de manieren der westerse beschaving, ‘als ik dan eens wat meer betaal?’

‘Neen,’ zei de knecht achter de tapkast, ‘de heer begrijpt het niet, er is géén manzanilla genoeg in de kwaliteit die UEd. begeert te drinken, om UEd. per liter te verkopen.’

‘Roep dan de baas eens,’ zei ik dom.

Hij haalde de schouders op, en de baas verscheen.

Een heer. ‘Ik zou...,’ zei ik.

‘Neen,’ zei hij.

‘En als ik nu,’ zei ik, nog dommer, ‘het dubbele betaal...’

‘Ued. lijkt wel een Amerikaan,’ zei hij, ‘terwijl UEd. toch weet wat goede manzanilla is. Kwaliteit is niet te koop. Er is niet genoeg, behalve voor de klanten. Mag ik UEd...’

‘Gaarne,’ zei ik. En wij dronken nog een kelkje van de voortreffelijke, die niet te koop was. Ik had het gevoel dat hij mij lichtelijk minachtte, of tenminste ietwat als een barbaar beschouwde.

Ik moest onverwachts weer aan de eerlijke, oude ogen van Rosa denken. Er zijn kwantiteit en kwaliteit op de wereld; ik had het, overigens, niet voor het eerst meegemaakt, dat goede wijn niet te koop was. Ik dacht aan de oom Maxime in Meursault, aan een zekere heer Pic in Chablis, en aan een zeker herbergiertje in Bonanza; eerlijke mensen zijn even schaars als eerlijke wijn, en het hart slaat een slag over als men ze tegenkomt, in deze tijd.

‘Eigenlijk,’ dacht ik, na het hoge en vergulde standbeeld van Christoforus Columbus op zijn zuil weer gepasseerd te zijn en de douane op de kade, ‘is het een compliment voor Spanje, en voor mij, dat men mij geen manzanilla heeft willen verkopen. Maar daar zit ik met mijn lege tamezaantjes...’ (Een internationaal economisch probleem, en meer dan dat: kwaliteit en kwantiteit...)

De ‘Iris’ lag in een stofwolk van lossen en laden. ‘Denkt u dat wij

[p. 130]

nog in Cádiz komen?’ vroeg ik de kapitein, met het oog op de leegte en mijn persoonlijke lading.

‘Wie weet dat nou?’ zei hij. ‘Maar morgen gaan wij naar Palamós.’

‘Naar wat?’

‘Naar Palamós. Kurkhaventje. Kurk halen. Nooit geweest; maar er schijnt een steigertje te zijn, waar je aan kan leggen...’

‘Nou goed; dan naar Palamós, om kurk te halen...’