Woestijnen van water

Ontmoetingen met zeeën, zeevolk en water

[p. 100]

Nachtelijke Vaart door Straat Magalhães

a/b s.s. ‘Helder’ - K.N.S.M.

Iedereen, leek en zeeman, wil weten hoe het er in Straat Magalhães uitziet. Dat weet ik niet, want ik heb er niet veel van gezien: het was er duister en het woei.

Straat Magalhães is een van de grote teleurstellingen van mijn leven geweest. Ik had het alles zo netjes in kannen en kruiken: ik had de zeekaart 554 keurig bijgewerkt met al de benamingen uit de oude Nederlandse journalen: 't eiland Wanhoop, Sorgelijcke Reede, Caep de Quade. 't Eerste, Tweede en Derde Nauw, en de Mosselen-Baay, en ik had mij voorgenomen nu eens haarfijn te beschrijven hoe onze voorvaderen dat drie en een halve eeuw geleden gezien en beleefd hadden. Maar dit was dom, want het is in Straat Magalhães nog altijd hetzelfde weer en dezelfde gelegenheid als omstreeks A.D. 1600: het was er duister en het woei.

De mens wikt, God beschikt. Van al mijn plannen kwam er niets terecht. Dat laat Straat Magalhães zich niet aandoen: rustig beschreven en bekeken te worden... Wij raakten er, meen ik, tegen drie uur 's middags in; de nacht valt spoedig in deze streken, het was uren later juist licht genoeg om het hoge gletsjerijs te zien, groenachtig glinsterend onder valse hemel - van de kleine baai waar het schip ten anker had willen gaan. Maar het ging er niet ten anker; het werd duister en het woei.

De morgen daarna ontwaakte ik van een dikke bundel stil zonlicht die scheef en laag door het patrijspoortje op mijn gezicht viel. Er zat geen beweging in het schip. Men hoorde het water helder en rustig kabbelen. Wij moesten ten anker zijn gegaan... Het moest ook zeer vroeg in de dag zijn: dat zag men aan de stand van de zon. Ik zat op de rand van mijn kooi, en was moe. Men wordt in Straat Magalhães merkwaardig moe.

Ik keek door het poortje en zag een stad witte huizen in 't vroege zonlicht op een lage kust: dat moest Punta Arenas zijn: dus wij waren Cape Froward gepasseerd, en in het betere weer gekomen. Want bij Cape Froward, de zuidelijkste punt van de Straat, veranderen de wind, de zon en de wereld: daarna is het goed en veilig.

[p. 101]

Ik had, in die nacht, gemeend niet op de brug te moeten komen. Een passagier heeft daar geen bliksem te maken als er werkelijk werk aan de winkel is. Ik wist dat iedereen boven stond, die er hoorde: de goede kapitein Ribbens, de brave dikke roerganger van het schip, de grote neger Farquaharsch.

Ik had er hartstochtelijk graag naast gestaan; maar ik hoorde er niet bij; ik was maar een dichter, en geen nuttig zeeman...

Het schip sliep, in het kalme water bij Punta Arenas. Geen mens te zien aan dek. In de salon lagen een paar stukgevallen glazen, en een stoel op zijn kant. Het trapje naar de brug was nog nat van de nacht. Boven waren de deur van de kaartenkamer en de brug open; het was alles enigszins spookachtig en verlaten en ik was ook wel blij een mannetje te zien zitten op het voordek, die een pijp rookte.

Toen zag ik het treffendste wat ik van Straat Magalhães gezien heb: de asbak op de brug. Dat is een grote glimmende geelkoperen asbak, die in 't algemeen vol zit met zeer kleine peukjes sigaret. Want een zeeman is zuinig met zijn tabak.

Op deze vroeglichte morgen echter lag deze asbak vol lange sigaretten, even aangebrand, en haastig weer weggesmeten. Het waren er wel een paar honderd; men had die nacht op de brug wel enigszins in spanning gezeten.

Maar, iedereen wil weten hoe het er in Straat Magalhães uitziet. - Nu, als men het einde der Patagonische Kanalen uitkomt, dat Smvth-Channel heet, ziet men vooruit de dood-witte bergen en vulkanen van het besneeuwde eiland De Solación, waar gewolkte over de kammen waait. Aan bakboordszij ligt een witter en eeuwiger landschap: dit wit is bijna helder als kristal. In het binnenland daarachter moet de grote betoverde stad liggen met straten van zilver en torens van goud: La Ciudad Encantada:... ‘Mbaé - berá - guazú...’ Het gebergte links in de verte ziet er uit of die stad daar wel zou kunnen liggen.

Het eiland voor de boeg heet Tamar. De Pacific begint hier al een golfje mee te spelen; dit is een hoeksteen van de wereld: men ziet er zes, zeven, acht verroeste scheepsrompen, wrakken of riffen en kust, ver en nabij. Dat is ook maar al te goed te begrijpen: rond Tamar heen wordt het water hakkerig en wild: men krijgt het volle geweld van de God weet door wie Stille genaamde Zuidzee, en daar loopt weer andere wind en deining tegen in, alles dwars door elkaar, en steeds weer iets uit dat diepe waaigat, waarin men thans komt te varen: de Straat Magalhães.

[p. 102]

't Is hier, hoewel het vandaag niet eens zo erg is, de grote soepketel waarin het weer gebrouwen wordt, tussen wanden van steen en waarin het weer gebrouwen wordt, tussen wanden van steen en sneeuw, in een verwilderde zee met golven die duizend mijlen vrij lopend zijn geweest, en nu kwaad en weersbarstig het maagdelijk hoofd stoten.

't Is hier wolken die zeven zeeën overdreven en op rotsen stoten, en ze bestormen, en er over-komen en over-zakken, wild en wit en geweldig. 't Is geen twintig minuten hetzelfde weer: regen, sneeuw en hagel bestijgt de bergen, komt er over en slaat neer, en spikkelt en spuit in zee. Het is van een pracht en een eenzaamheid, dat een mens het hart koud wordt in de borst, en zijn huid geribbeld kippevel. Zo woestachtig en onstuimig is het daar: men ruikt de lucht van gevaar, men wordt koud, en bemint dit mannelijk en gelukkig, al is het dan nog niet eens een dag echt kwaad weer...

Nou ja; en dan? - Niets geen vliegende storm, met deze stormgeteisterde bergen aan weerszij. Scherp en als van glas geslepen de gletsjers, pik-zwart de bergkammen. Vaal de buien die over de bergwand waaien, vaal de van nevel rokende dalen, baaien en kreken. En plotseling het groenachtig ijs waar eeuwige koude de bergen uitbreekt, in 't laatste zonlicht.

...op de hoek van Straat Magalhães en de Patagonische eilanden...

[p. 103]

Wind en water, tij en stroom hebben ons alles meegegeven, in Straat Magalhães.

Er zijn weinig vuurtjes; men moet het maar zien te vinden; 't is een smal vaarwater.

Verleden maand is er een oorlogsscheepje van de Chileense marine in gegaan, dat nooit ergens is aangekomen. Niemand weet waar het is gebleven; het is hier zeer diep water. Verder weet ik er niet zo veel van: het was duister en het woei.

Men spreekt ook niet, als fatsoenlijk man, over de nacht waarin men zeer heeft liefgehad. Zo zijn onze manieren: men kan ook wind en water liefhebben, tot men er doodmoe van is.

En dit is dan wat ik weet van Straat Magalhães, de lastigste die ik gekend heb...