|
| |
| |
| |
Over het roken van een gewone sigaar
Verhandeling, waarbij uit gebrek aan gedachten Napoleon, Babylon, de Prediker en zelfs Adam en Eva niet met rust worden gelaten.
DEZER dagen, om het u precies te zeggen, lezer, verleden Zaterdagavond kwart voor middernacht, en of ge het geloven wilt of niet, had ik een gewetensbeet, tenminste dat leek mij zo; doch daar ik twijfelde, niet aan mijn geweten, maar aan het rechte woord, sloeg ik de geleerde woordenboeken op, en het bleek mij dat ik geen gewetensbeet kon hebben, daar het woord er niet in voorkomt. Aangezien vlooiebeet wèl een erkende ervaring van het Nederlandse volk blijkt, volgens de dictionnaires, verwonderde ik mij, en vroeg mij of of het Nederlandse volk dan
| |
| |
wellicht meer door het laatste en minder door het eerste gekweld werd; maar daar gaat het hier niet om. Ik las bij Van Dale tot mijn genoegen, dat het Nederlands geweten in ieder geval rekbaar is, want hij, of de zijnen, spreken van ‘een geweten zo groot als een hooischuur’ of ‘door zijn geweten kan wel een koets met vier paarden rondrijden’, en in een volgende uitgave zullen wij daarvoor dan wel graan-silo en slee-van-een-automobiel krijgen te lezen; dat neemt niet weg dat als iets rekbaar is, het in de eerste plaats moet bestaan, alvorens te kunnen worden uitgerekt.
In ieder geval voelde ik een beet in mijn geweten; in officieel toelaatbare woorden gezegd een gewetensknaging; of kortweg wroeging. Wat is het geval? Napoleon heeft, zegt men, eens op een onzer Waddeneilanden, een schildwacht doen posteren, om, tijdens het Continentale Stelsel - het was, meen ik, op Ameland -, toe te zien dat er geen koffie, thee of tabak aan wal kwam. En hij, of wie dan ook, vergat deze
| |
| |
brave plichtsbetrachter; hij liet er hem om zo te zeggen staan, en de brave man stond er nog, lang na de toenmalige bevrijding. Toen men hem na tien jaar administratief terugvond, rookte hij een sigaar, want het was buiten diensttijd, en hij zat achter een kop koffie, om dezelfde redenen. (Men moet de Amelanders voorheen en thans kennen, om het fijne van de zaak te begrijpen, maar ook dit doet er niet toe. Ik kom ter zake, hoewel ik nog vermelden wil dat deze schildwacht, volgens de historie niet het légion d'honneur, maar dan toch wel de medaille voor trouwe diensten kreeg.)
Nu, goed, edele sigarenroker! Ik heb u twee hoofdstukken laten zitten met een volgens alle regelen der kunst aangestoken sigaar (en het begin is het halve werk) - en u daarna net zo in de steek gelaten als Napoleon zijn schildwacht.
Denkt gij dat de kleine korporaal (ik meen de keizer) het zich aantrok? Welneen, hij was bezig met Spanje en Rusland - vergis u nooit in deze volgorde, want hij verloor
| |
| |
zijn beste soldaten in Spanje, eer de rest in Rusland bevroor.
Hij was bezig met grote ideeën; die ene vergeten schildwacht op Ameland heeft hem noch zijn staf ooit een beet in het geweten gegeven. En toch rookten onze overgrootvaders - op Ameland - daardoor wellicht een betamelijk pijpje tabak, of zelfs een niet onaangename sigaar....
Mijn beet in het geweten was evenwel, dat ik de lezer vele bladzijden lang met een opgestoken bolknakje had laten zitten, zonder hem volgens de hoogste wijsheid der rookkunst te zeggen, hoe hij moest voortgaan en, roken. Ik had hem waarlijk en waarachtig willen vertellen, hoe men.... En ik begreep eensklaps, door een tweede beet in mijn geweten, en een diepere, dat er desalniettegenstaande geen sigaar minder in Nederland gerookt was, en zelfs misschien geen sigaar slechter gerookt.
Er is namelijk over de kunst van het sigarenroken, zo goed als over het genieten van poëzie, en goede keuken, en het kennen van
| |
| |
goede wijn, maar één ding te zeggen, te weten dat deze kunsten niet bestaan; of tenminste, voor zoverre ze bestaan, in hoge mate kunstenmakerij zijn (gelijk dit ook in de kunst op zichzelf wel voorkomt....) Men moet wel begrijpen dat Homerus is blijven bestaan, omdat vele mensen hem vele eeuwen gewaardeerd hebben als het dagelijks brood; zonder de minste toelichting van volksuniversiteiten en leraren in de poëzie. Men moet goed begrijpen dat de voorvaderen politiek, penantkastjes, Perzische katten en andere nuttige prullaria, beoordeelden naar de wetten van een gezond verstand, en zonder handboekjes, doodgewoon, uit de ervaring; uit de behoefte, die door ervaring gescherpt werd tot zin voor kwaliteit. Deze zin nu, loopt in onrustige tijden der historie groot gevaar van verval. Ik meen dat het Talleyrand was, die gezegd heeft dat als de Franse revolutie tien jaar langer geduurd had, de ware recepten voor een kalfsragoût onherroepelijk verloren zouden zijn gegaan.
| |
| |
| |
| |
Wij, in even onrustige dagen, beleven opnieuw de eeuwige strijd tussen kwantiteit en kwaliteit. Wat de sigaar betreft, of de tabak in het algemeen, stelt men zich als edelman de vraag of men niet beter één goede dan duizend gewone sigaren kan roken. Dit is min of meer een dwaze, en in ander opzicht een zeer wijze vraag.
Ik heb dezer dagen, in zeker land, enige goede Havanna's en Cuba-sigaren gerookt. Wat u bij dergelijke sigaren zo welkom en weldadig aandoet, is de mildheid, de tegemoetkomendheid, de weelde, het edele van de tabak; ik zou zelfs willen zeggen een zekere zoetheid van genot. Een zo edele sigaar valt in de categorie van verwante edele zaken, als daar bijvoorbeeld zijn verzen en muziek, waarmede ze ook, let wel, perfect samengaan.
Maar gesteld nu dat wij niets dan de edelste sigaren zouden hebben, wijn alleen van volmaakte jaren, de beste verzen, en niets dan sublieme muziek - zouden wij dan tevreden zijn, lezer? Wellicht, maar dan voor hoe- | |
| |
lang? Gelooft gij aan mensen die enkel Dante lezen, of dag aan dag Shakespeare? Gij niet, en niemand.
Wij zijn werkelijk niet in staat het beste der wereld voortdurend te genieten, in geen enkele vorm. Wij vangen de vis van ons leven maar in een troebel slootje.... Wanneer er heden ten dage in alle sigarenwinkels niets dan volmaakte sigaren lagen, in alle boekwinkels niets dan volmaakte sonnetten te koop, en in alle muziekzalen niets dan volmaakte muziek was te horen?.. Bij de muzen! Waar moest dat heen? Ik per- | |
| |
soonlijk zou dodelijk benauwd worden, want zo is de wereld ons niet toebedeeld. Daarentegen: de volmaaktheid is een volmaakt onbereikbaar ideaal, het edele is in iedere vorm even zeldzaam, Maar de geur der volmaaktheid prikkelt ons, zowel in een sonnet als een sigaar. Men zegt dat het sonnet, het manuscript der muziek, het marmeren beeld, de hoge kathedraal, blijven; terwijl de sigaar zo spoedig overleden ligt in een asbakje....
Ik veroorloof mij te vragen wat er aan Babylonische muziek, hoge muren van Troje, grote steden in de Gobi-woestijn en de weelde van Atlantis is overgebleven in de asbak der eeuwen. IJdelheid der ijdelheden, zeit de Prediker, die een koning was in Jeruzalem; maar hij laat er op volgen: geniet alle de dagen uws levens....
Laat dus uw doodgewone sigaar, lezer, dezer dagen zonder advies opgaan in rook. Niemand heeft ooit Eva geleerd hoe zij haar armen om Adam moest slaan, en uw roodbonte lapjeskat heeft nooit een handboek
| |
| |
over het huwelijk gelezen. Ook het sigarenroken is de mens aangeboren. Hij moet daarbij evenwel één ding bedenken: dat de liefde van Eva, de avonturen van zijn lapjeskat, en het roken van zijn sigaar eerst bedenkelijk worden als ze in de categorie der slordigheden komen te vervallen.
Het zij verre van ons de medemens alleen Lièvre à la Royale te willen aanbevelen, ofwel iedere dag Shakespeare bij het ontbijt, uitgelezen wijn bij ieder middagmaal, en een Havanna daarna. Daarentegen, dit moet men zijn medemens afraden, even sterk als men hem moet afraden een goede boterham met kaas, een regel poëzie en een doodgewone sigaar - let wel, ik zeg goede boterham, ik zeg poëzie, en ik zeg niet slechte sigaar - zonder aandacht, of, anders gezegd, slordig, en verkeerd te beleven. Gelijk wij, in dit verloren paradijs dat de wereld is, maar al te vaak doen.
Het herwonnen paradijs van de roker is niet de Havanna, maar de doodgewone sigaar die hij met aandacht en plezier rookt, ik had
| |
| |
haast gezegd zo onschuldig en onbedorven door goedbedoelde lessen als Eva (- ik meen natuurlijk niet rookte, maar Adam omhelsde....)
En veel meer weet ik er niet over te zeggen....
|
|
Auteursrechtelijk beschermd
