Nederduitsch taalkundig woordenboek. W-Z

[p. 336]

[Zeggen]

ZEGGEN, bedr. w., gelijkvl. Ik zeide, heb gezeid, of gezegd. Met woorden te kennen geven: heb ik het u niet gezegd? Toenze dit zeide, verlietze mij, die vast weende, en nog veel zeggen wou. Vond. Wat hebben die mannen geseijt? Bijbelv. Schriftelijk aanduiden: als ik gelooven mag, wat die dichter mij zegt. Op evenveel welke andere wijze aanduiden: ghij sult mij salven, dien ick u seggen sal. Bijbelv. Zo honger mij beving, 'k zou 't u gewis niet zeggen. L.D.S.P. Wat wilt gij met dat knikken zeggen? Dat wil zeggen, is, dat beteekent. Dat wil niet zeggen, dat beteekent niet. Dat wil niet veel zeggen, dat is van weinig beduidenis, van weinig aangelegenheid. Zes rijksdaalders, wat wil dat zeggen? is dat van zoo veel aangelegenheid? Dat is te zeggen, dat dient, om aan te duiden. Het is wat te zeggen! het laat zich bezwaarlijk uiten, uit hoofde van zijne aangelegenheid, en onaangenaamheid: drie kinderen op eens te verliezen, dat is wat te zeggen! Te zeggen hebben, is, te bevelen hebben: hij heeft hier niets te zeggen. Hij seijde tot zijne discipelen, dat een schipken stedes omtrent hem blijven soude, om der scharen wille. Bijbelv. Bij Halma is: hij heeft daar niet te zeggen, gelijkluidend aan: hij is daar niet geacht. Iemand iets te zeggen hebben, is, hem iets willen aanduiden, of verhalen: wat hebt gij mij te zeggen? Men zegt, is, men verhaalt; en deze beteekenis, of die van berigten heeft zeggen dikwijls: hij is, zoo als men zegt, wel gegoed. Ik wil u alles zeggen, wat mij overgekomen is. De Koninck segge sijne knechten den droom. Bijbelv. Zegh mij, in wat gewest de Koningsbloemen wassen. Vond. Voorts beantwoordt zeggen aan uiten: hij zeide al, wat er op zijn hart lag. Gij moet alles zoo niet zeggen, wat gij weet. Aan denken, vooral, wanneer er bij zich zelven, of in zijn hart, bijgevoegd wordt: wanneer ick segge: mijn bedstede sal mij vertroosten. Bijbelv. Ik zeide daaromtrent bij mij zelven. Hij zegt in 't hart: geen onheil zal mij kwellen. L.D.S.P. Ergens van zeggen, is, veelal, daaromtrent denken, oordeelen: wat zegt gij daar nu van? Wat zou ik er van zeggen? Wat zal ik er veel van zeggen, is, hoe

[p. 337]

zal ik mijne gedachten daarover best uitdrukken. Maar iets ergens van zeggen, is, eenig berigt daaromtrent geven: hij heeft mij niets ter wereld daarvan gezegd. Tot iemand zeggen, gebruikt men veelal, als men de eigene woorden aanvoert: doe seijde hij tot mij, verstaet ghij, menschenkint! Bijbelv. Of men bezigt het enkele zeggen: toen zeide Anchises, zijn vader: de zielen, enz. Vond. Iets ergens op zeggen, is, het daarop antwoorden, of aanmerken: wat zegt gij nu daarop? Iets ergens op te zeggen hebben, is, te bedillen hebben. En deze beteekenis heeft zeggen ook in: wat weet gij op mij te zeggen? Er valt niets op hem te zeggen, enz. Laat gij u dat zeggen? beteekent vaak evenveel als: laat gij u dat verwijten? Zich iets geene tweemalen laten zeggen, is, het gezegde ten eerste opvolgen. Zeggen staat tegen spreken over, in: veel spreken maar weinig zeggen, weinig beteekenende redenen voeren; en tegen doen, in: ik houd meer van doen, dan van zeggen; en in het vriesche spreekw.: het is met zeggen niet te doen, er worden meer, dan enkele woorden, gevorderd. Hij is niet veel van zeggen, beteekent, hij is niet zegachtig. Poot heeft zeggen voor iemand, in den zin van borg blijven: ga, zeg voor iemant nu; maer denk vrij op betalen. Van hier gezeg, gezegde, zage, zeg, of zegge, de daad van zeggen, zeggen, z.n., zegger, zegster. Zamenstell.: zegachtig, zegslieden, zegsman, zegsvrouw, zegswijze, zegvaardig, bij Hooft: die mij geleert hebt, niet alleen voordachtelijk, maar ook ter ijl zeghvaardig zijn, enz. Aanzeggen, afzeggen, gezeggen, goedgelukzeggen, in deszelfs onbepaalde wijze, herzeggen, nazeggen, ontzeggen, opzeggen, tegenzeggen, toezeggen, uitzeggen, verzeggen, voortzeggen, waarzeggen, wederzeggen, enz.

Zeggen, neders. seggen, angels. seegan, wallis. sijgaen, ijsl. seiga, eng. saij, vries. sei en sizze, hoogd. sein, sahn en sagen, Isidor. sagan, Willeram. gesagan, zweed. säga, schijnt verwant aan gateihan, verkondigen, bij Ulphil. en met dit woord aan het hoogd. zeigen, aanwijzen. Hooft heeft van zeggen het voortdur. w. zeggelen gevormd, in den zin van dikwerf zeggen, voorwenden; 't welk bij Kil. niet voor-

[p. 338]

komt: hij zeggelende, dat men de eere der vrouwen, behoorde te maatighen. Tacit. heeft dictitare.