Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Ster]

STER, star, z.n., vr., der, of van de ster; meerv. sterren. Verkleinw. sterretje. Een hemelligchaam, dat zich aan ons oog niet als eene ronde schijf, maar als een enkel stipje met vijfpuntige stralen vertoont: zij aanbaden zon, maan, en sterren. Dat kleijne licht tot heerschappije des nachts; oock de sterren. Bijbelv. Gij heldre starren! Maan en zon! L.D.S.P. Het schijnt, dat er een wijl tijdts een quaataardige star en benijdster der geleerden geheerscht heeft, ja dat haar rijk nogh niet uit is. Hooft; waar de Drossaard zinspeelt op het aloude begrip, dat de sterren op het lot der wereld, en dat van bijzondere menschen, invloed hebben, een begrip, uit hoofde van welk iemands ster, of planeet, die gene is, onder welker heerschappij hij bij zijne geboorte geraakt: wij hebben gesien sijne sterre in 't oosten. Bijbelv. Voorts geeft men den naam van ster of star aan al, wat puntige kanten heeft, welke aan de stralen der sterren gelijken: hij heeft eene star op de borst. Het blaadje was opgehoopt vol van koekjes, hartjes, sterretjes, enz. Het boschje formeerde eene enkele ster. Bij Kil. is sterre der ooghe, even als het hoogd. stern, de oogappel, en sterre, sterne, stirne, hoogd. stirn, het voorhoofd, even als stern bij Vond. in:

[p. 682]

wiens horens ten stern beginnen uit te botten; maar gemeenlijk bezigt men hiervoor star: hij sloeg zich zelven vlak voor de star. Op de star van eene witte koe. Vond. Sommigen hebben hiervan afgeleid het werkw. sterren, voor naar de sterren zien; doch verkeerd; want sterren is eigenlijk verstijven. Van hier gesterd, gesternte. Zamenstell.: sternghesmijde, sternloos, sternriem, bij Kil., sterrekers, sterrenbeeld, sterrebosch, sterrendak, starrendak, sterrenhemel, sterrekijker, sterrekijkerij, sterrekruid, sterrekunde, sterrekundig, sterrelicht, sterreloopkunde, sterreschot, sterresnuitsel, sterrevormig, sterrenwelf, enz. Avondster, baardster, dwaalster, flonkerster, geboortester, gelukster, hondster, morgenster, noordster, poolster, staartster, zeester, een zeedier van het geslacht der wormen, dat dezen naam van zijne gedaante ontvangen heeft, enz.

Ster, star, hoogd. stern, neders. steer, zweed., ijsl. stjerna, vries. stjer, angels. steorra, Ottfrid. sterro, Ulphil. stairno, perz. star, gr. ᾽αςηϱ, lat. astrum, fr. astre.