Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Ridder]

RIDDER, z.n., m., des ridders, of van den ridder; meerv. ridders, Verkleinw. riddertje. Eigenlijk, iemand, die tot een rid, een bepaald getal van rijders, behoort; bijzonderlijk iemand, die in den krijg te paard dient; iets, het welk oudtijds enkel door lieden van hoogen en lagen adel gedaan werd. Onder het gebied der Frankische Koningen trokken Edelen en Vrijtingen te velde; en zij, die iets dappers bedreven, werden verhoogd, de edelen tot ridders, de vrijlingen tot edelen, elk met nieuwe wapenschilden vereerd, tot onderscheiding van het gemeen. Vruchtloos zocht men ridders en landzaten in het harnas te jagen. De vrome ridder gespt zijn zwaard en spooren aan. Daar nu zulke ridders zich in hunne steekspelen door bijzondere kleuren, of andere teekens, van elkander onderscheidden, kreeg de naam van ridder welhaast de beteekenis van iemand, die met een onderscheidend eereteeken versierd is: ridder van het gulden vlies, van den kouseband, van den adelaar, enz.; of die tot eene orde behoort, welke zulk een eereteeken draagt: ridder van de koninklijke orde van verdiensten. Ridder van de

[p. 196]

Malthezer orde. Een stoet van edelen, vrijheeren, ridderen, graven. Vond. In dezen zin is ridder thans enkel nog gebruikelijk, en in dien van eigenaar van een adelijk goed, welks voormalige bezitters in den krijg te paarde dienden: beschreven ridder op den landdag. Iemand ridder slaan is hem met zekere plegtigheden in eene ridderorde inlijven. Hij wordt ridder te voet, hij geraakt in mingunstige omstandigheden. Het is een ridder van de droevige figuur, eigenlijk, iemand, die een treurend beeld in zijn schild voert, maar, in de gemeenzame verkeering, iemand, die er ellendig uitziet. Oulings werd ridder ook voor rijder genomen:

Die te peerde dikwils sitten,
Hoe goe ridders datse zijn,
Voelen dikmaels smart en pijn. Gesch.

Ook voor soldaat, in 't algemeen: soe senne hi vijf hondert ridders (milites). Van hier ridderlijk, tot eenen ridder behoorende, en kloek, dapper, ridderschap, enz. Zamenstell.: ridderhof, ridderleen, ridderorde, ridderspel, ridderspoor, ridderstand, ridderteeken, riddertogt, enz.