Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Persoon]

PERSOON, z.n., m., des persoons, of van den persoon; meerv. personen. Verkleinw. persoontje. In deszelfs hoogste overeenstemming met het lat. persona, waaraan het verwant is, het uiterlijke voorkomen van een mensch: hij is lang van persoon. Ik ken hem van persoon. Van persoon behaagt zij mij wel. In dezen zin heeft het woord geen meervoud. Voorts beteekent het den rang en stand van een mensch; den persoon aanzien. Hij oordeelt zonder aanneming van personen. De afzonderlijke zelfstandigheid, het ik, van elken mensch, hoofd voor hoofd, zoo als hij zich door uiterlijk voorkomen, rang of stand in de maatschappij, en karakter, van anderen onderscheidt, en bijzonderlijk zoo als hij in een schouwspel op het tooneel ver-

[p. 54]

schijnt: hoe vele personen komen er in dat bedrijf te voorschijn? Den persoon van Philips uit te beelden. Hooft. In eigenen persoon. Ik, voor mijn persoon. Men geeft eenen gulden de persoon, elk voor zijn hoofd. Hij heeft zijnen persoon verloren, kan zijn ik in de zamenleving niet meer doen gelden. Overdragtiglijk geeft men den naam van persoon aan elken bezitter van zulk een ik: er waren twaalf personen aan tafel. Ik vraag een daalder van den persoon, van den man, zoo als men in de gemeenzame verkeering zegt. Het scheppende vernuft der dichters vormt personen van deugden, ondeugden, dieren, planten, enz. Overigens zijn de eerste, tweede en derde persoon, bekende kunstwoorden in de taalkunde, en in de Godgeleerdheid. Van hier personaadje (of, zoo als men het gemeenlijk uitspreekt, personasie) dat de plaats van persoon, in meer dan eene van deszelfs beteekenissen vervangt: elcke personaedje naar heuren staat. Vond. Hoe zoude ik zoo groot eene personaadje durven naderen? stomme personaadjen. Hij speelt zijne personaadje, hij is in volle beweging; persoonlijk, persoonlijkheid, persoonschap. Zamenstell.: persoonsverbeelding, enz. De zamenstellingen, vrouwspersoon, enz. zijn onzijdig.

Persoon, hoogd., eng. person, fr. personne, sp., ital. en lat. persona, schijnt van het gr. προσωπον af te stammen.