Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Paard]

PAARD, z., n., o., des paards, of van het paard; meerv. paarden. Bij Kil. peerd, zoo als men dit woord nog heden ten dage in menig oord van ons vaderland spelt. Een viervoetig dier met ongespletene hoeven, staande ooren, lange staartharen, en manen aan den nek, dat een der voornaamste tamme dieren is, en door den mensch tot menigerlei diensten wordt gebruikt. De verschillende soorten van dit geslacht van dieren dragen wederom de bijzondere namen van hengst, ruin, enz. De algemeene benaming van paard wordt met die van ros afgewisseld: Het ebbend zeeschuim wascht het ros, van zant bestoven. Vond. Paarden houden. Goed te paard zitten. Kwam hij te voet of te paard? Een paard zadelen. De paarden inspannen. De grootte en krachten van een paard geven aanleiding tot de spreekw.: hij is zoo sterk, als een paard - hoeren als paarden. Andere spreekw., van dit dier ontleend, zijn: paarden, die de haver verdienen, krijgen ze niet. - Ik vrees, dat het hinkende paard achteraan zal komen. Zie hinken. Iemand op het paard, of te paard helpen, bevoordeelen, deszelfs staat verbeteren. Iemand over het paard tillen, hem te veel dienst doen, te veel prijzen - te veel van hem verwachten. - Men moet geene gegevene paarden in den bek zien. Overdragtiglijk noemt men een werktuig, waarop men inzonderheid

[p. 5]

soldaten, die gestraft moeten worden, plaatst, het houten paard. Het verkleinw. paardje wordt onder anderen gebruikt in de spreekwijs: hij is geweldig op zijn paardje, hij wordt zeer driftig, stelt zich hevig te weer, ontleend van een' ruiter, die te paard gestegen is, om op zijn' vijand aan te vallen, of zich tegen hem te verweren Zamenst. dwergpaard, handpaard, huurpaard, jagtpaard, koetspaard, molenpaard, oorlogspaard, postpaard, rijdpaard, trekpaard, trospaard, wisselpaarden, zeepaard - paardenberijder, paardendek, paardendief, paardendrek, paardenhandel, paardenkam, paardenkooper, paardenmarkt, paardenmeester, paardrijden, paardrijder, paardensmid, paardenstal, paardentuischer, paardenvolk, enz.

Paard, en het hoogd. pferd, zijn zekerlijk even zeer van het lat. verodus afkomstig, als het fr. cheval, en het ital. cavallo, van het lat. caballus, of als het zweed. hoppa, en het vriesche hoppe, van het gr. ἱππος, in verband met ons hippen, huppen, hippelen huppelen.