Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Knecht]

KNECHT, z.n., m., des knechts, of van den knecht; meerv. knechts, knechten. Eigenlijk, een jong manspersoon, een jong gezel. In die verouderde beteekenis noemt Otfrid. Kristus jongeren knehto. In Tatian. draagt het kind Jezus den naam van kneht, en de manlijke kinderen te Bethlehem thi knehta: het verkleinw. knechtje (knechtken) wordt, in dien zin, nog in de Overz. van den Bijb. gevonden: wanneer eene vrouwe een knechtken gebaert zal hebben. In de dagelijksche taal is het nog een vleiwoord der Ouderen: hij is een brave knecht. Kom, mijn knecht! Daar jongere lieden, gemeenelijk, ouderen ten dienste staan, heeft dit woord, eertijds, de beteekenis van eenen dienaar gehad. Bij Isidor. chneht, bij Willer. gnecht. Zoo noemde men personen van hoogen adel knechten des rijks. Jonkers, die den Ridders dienden, droegen den naam van knechten. Hierheen behoort het eng. knight. In dien eerwaardigen zin komt het woord, meenigmaal, in de Overz. van den Bijb. voor, waarvoor wij, thands, het woord dienaar gebruiken. Voords, in bepaalderen zin, een soldaat: doende eenen goeden hoop der knechten, ongewaapent, doorslippen. Hooft. Hiervan de zameng.: krijgsknecht, voetknecht. Ver-

[p. 537]

scheidene handwerkslieden noemen hunne dienaars met dien naam: als bakkersknecht, brouwersknecht; slagersknecht, enz. Men gebruikt, dan, liefst het meerv. knechts. Voords, een dienstbode: hij heeft eenen knecht gehuurd. Knechts en meiden. Zamenstell.: huisknecht, kelderknecht, lijfknecht, stalknecht, enz. Oneig., iets, dat de plaats van eenen dienstbode vervangt. Zoo noemt men eene kleine tafel, welke men, onder het eten, naast zich zet, om er iets op te plaatsen, eenen stommen knecht. Van hier knechtelijk, knechtsch, het knechtschap. Zamenstell.: knechtsloon, knechtswijze. Het verachtelijke denkbeeld, welk men, thands, met dit woord verbindt, is aan hetzelve niet wezenlijk, maar ontstaat slechts daaruit, dat men het zoo vaak van dienstdoende lieden van de minste soort bezigde.

Wachter vindt vele overeenkomst tusschen dit woord en het hebr. כהן, gr. ϰονειν, dienen. Als men het allereerste denkbeeld overweegt, (daar het, eigenlijk, eenen jongen knaap beteekent) zoude men het, met het lat. gnatus, een zoon, uit eene bron kunnen afleiden.