Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Heen]

HEEN, (oudtijds hin, hen, henen,) een bijw. van plaats, de rigting naar eene plaats aanduidende. Het wordt geplaatst, door aanhechting, achter andere bijwoorden, als daarheen, ergensheen, gindsheen, hierheen, nergensheen, waarheen. Men bedient zich ook van dit bijwoord voor werkwoorden, die eene beweging beteekenen, in welk geval het eene begonnene verwijdering van eene plaats aantoont, als: heengaan, heenkomen, welk ook zelfst. gebezigd wordt, als: een goed heenkomen zoeken - zoo ook heenreizen, heenvaren, heenvliegen. Schoon het in de vervoeging afscheidbaar is: ik ging heen, ben heengegaan - heen te gaan, schrijft men het best aan elkander. Voor heen, zegt men ook nog henen, als henengaan, enz. F. de Haas bezigt hene, henegaan. - Vond. henerekken, voor snel en vlugtig wegloopen, anders ook henen: en als een baksteen los in 't water henenzonk. Bij andere werkwoorden geplaatst geeft het eene voorddurende werkzaamheid te kennen: heenpraten, heenbabbelen, enz. Somtijds staat het alleen, met uitlating van het werk-

[p. 253]

woord; bijzonder geschiedt zulks, als de werkwoorden kunnen, moeten, willen, zijn, en het hulpwoord zullen gebruikt worden: echter is dit alleen in den vertrouwlijken spreektrant te dulden: ik kan er niet heen. Ik moet heen. Ook bij uitdrukkingen van hartstogten in tooneeldicht: ellendige! ik wil heen.... Van dit heen is misschien het woord henekleed, (heenkleed,) een doodkleed, afkomstig. M.L. Tijdw. bedient er zich van: wat volk, van 's aardrijks lui'ren af tot aan zijn heenekleed, Godts oordeel bezuure. Zoo zoude het het laatste kleed beteekenen, waarmede men iemand heenzendt. Eenigen vergelijken hier wel het woord heem, bedekking; dan de Groningers spreken het met de zacht- lange e uit, en de Gelderschen zeggen hennekleed. Of misschien is het verkieslijker, de afleiding te zoeken in het oudfriesche hune of hunne, dat eenen dooden beteekende; waarvan hunnebedden.