Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Haar]

HAAR, z.n., o., des haars, of van het haar; meerv. haren. Een bekend deksel over het geheele ligchaam der dieren; ook aan het ligchaam der menschen. In het bijzonder het hoofdhaar, wanneer het zoo wel een enkel haar, als de haren tezamen uitdrukt; schoon men dan ook het meerv. haren bezigt. Kort- lang- dik- zachtwreed haar. Het haar kammen - scheren - snijden - korten - knippen. Een schoon bosch haar hebben, dat in Noordholl. heet: eene goede vacht haar hebben. Als men de fijnheid van iets wil uitdrukken, vergelijkt men het bij een haar: het is zoo fijn, als een haar. Als men eenen kleinen afstand aanduidt, bedient men zich van dit beeld: hij mikt op een haar. - Het scheelt mij geen haar - ik geef er geen haar, niets, om. Hij gelijkt hem op een haar, hij gelijkt hem volmaakt. Om

[p. 225]

schrik uittedrukken is het: de haren rijzen mij te bergen. Om ergernis uittebeelden: hij zal er geen grijze haren van zetten. - Elkander in het haar zitten, eigenlijk: elkander aan de haren trekken, en overdragtiglijk: zien heftig tegen elkander verzetten. - Zij heeft haar op de tanden, zegt men van een bits wijf. Verkleinwoord haartje, een vezeltje aan gewassen en wortels. Sommigen schrijven en spreken: hair, haair. Daarvoor is geen grond. Men bediende zich, weleer, van de i, in het verlengen van de klinkeren, zoodat men, in de verbuiging, de haren schrijvende, de i, als eene hulpletter, buiten de verbuiging aannam: hair. Wij gebruiken daarom best, om de gelijkvormigheid met alle andere woorden, de a tot eenen hulpklinker, die in de verbuiging van zelf wegvalt: den hare sieraad bijzetten - de haren vallen uit. Van hier het onverbuigb. haren: een haren gordel. Voords: haarachtig, harig, harigheid. Zamenstell.: haarband, haarbles, haarbos, (een bos haar), haarlok, haarnaald, haarsnijder, haartuit, haarvlecht, enz.

Haar, hoogd. Haar, Willer. har, Tatian. haru, neders. en deen. haar, eng. hair, angels. haer, zw. här. In het fr. heet een harige mantel der Monnikken haire. Ihre vergelijkt de eerste lettergreep der lat. woorden hirtus, hirsutus, en brengt dezelve met dit woord tot eenen stam, zijnde waarschijnlijk het angels. haeren, vergaderen, als eene vergadering bij vlechting, of lokken.