Nederduitsch taalkundig woordenboek. A. B, C, D

[Dik]

DIK, bijv. n. en bijw., dikker, dikst. Gezet, uitgezet: een dik man, eene dikke vrouw. Drie vingeren dik. Dat eene aanmerklijke dikte heeft: een dik boek, dik papier, een dikke buik. Figuurlijk, gezwollen: een dik been, eene dikke wang. Dat uit vele, en na bij elkander zijnde deelen bestaat: dikke melk, dik bier, dik bloed, dikke lucht, dikke duisternis, dik van vleesch, dik gekleed. - Door dik en dun, zegt men, in het gemeene leven, voor: langs vuile, morsige wegen. - Het onzijdige dik wordt meenigmaal als zelfstandig gebezigd; b.v.: het dik van het been - het dik (bezinksel) van koffij, enz.

Dik plagt, oul., ook voor dikwijls gebezigd te worden. Dit was zelfs bij Vond. en Poot nog zeer gemeen:

Want schoon het dik den knoop der trouwverbintenis
Van andren vroeger slaakt, enz. Poot.

[p. 533]

Dat is dik geschied. In Gelderland zegt men, voor dit dik, nog duk, in de gemeenzame verkeering. Ottfr., Willeram. en Notk. gebruiken thiko, diccho, thicco en dikke, voor meenigmaal. Het zweed. tikla beteekent hetzelfde. Densius werd, bij de oude Romeinen, ook in dezen zin gebezigd; en in de barbaarsche eeuwen had spissus dezelfde beteekenis, waarvan de Italianen hun spesso ontleend hebben. Zamenstellingen: dikachtig, dikbast, dikbeenig, dikbek, dikbekkig, dikbloedig, dikbuik, dikbuikig, dikheid, dikkerd, dikkoonig, dikkop, diklijvig, diklip, dikmaal, dikmaals, dikpens, dikvoetig, dikwerf, dikwijls, dikzak (dikpens).

Dik, hoogd. dick, angels. dicce, deen. tyck, zweed. tjock, eng. thick, ijsl. thicke. Het is met digt, dijen en dijgen verwant. Zie digt.