De Boschjes-club

[p. 161]

23

‘Jongens, als aanstaanden Woensdagmiddag de groote gebeurtenis eens plaats vond?’ zei Jo, op een Zondagavond in het laatst van April, toen Pius en Wanda ter eere van Mevrouw's verjaardag op visite waren.

De jongens, waartoe Wanda altijd gemakshalve behoorde, gaven teekenen van groote instemming. Pius zei: ‘Ik kom wat later, want ik heb tot één uur school. En je wilt zeker niet zoolang wachten.’

‘Neen, neen, ik wil zoo vroeg mogelijk, voordat -’

‘Ja,’ viel Wanda in, ‘ik kan om half een al hier zijn. Dan eet ik hier mijn boterham en dan moet Pius Brunet maar meebrengen.’

‘Ik kan ook om half één beschikbaar zijn,’ beloofde Max.

Dien Woensdagmiddag om half één belde Wanda, een weinig zenuwachtig om de gewichtige taak, welke haar dien middag en voortaan opgelegd zou zijn, op de Kerkhoflaan aan. Max deed open. ‘Jo is al klaar,’ zei hij, ‘hij is zoo blij en vol moed! Eet een beetje gauw, asjeblieft.’

‘Zeg Max, wees zoo onbeleefd niet, je mag haar niet jachten,’ riep Jo uit de kamer.

‘Hij jacht me niet, hè Max,’ zei Wanda verdedigend. Maar ze jachtte zichzelf en binnen vijf minuten was de boterham op.

‘Dag Maatje, dag Maatje! de tocht gaat beginnen!’ riepen ze naar boven.

Mevrouw boog zich over de trapleuning. ‘Als ik de boel heb opgeruimd, kom ik bij jullie. Waar gaan jullie heen?’

‘Ja, waar zullen we heengaan? Wat is het dichtste bij?’

‘We zullen naar de Jammervallei gaan,’ riep Jo. ‘Dat is geen driehonderd stappen hier vandaan en onderweg staat nog een bankje!’

Wanda sloeg den arm om hem heen en hij steunde met zijn rechterhand op haar schouder.

[p. 162]

Zoo had ze hem al zoo vaak geleid van de voorkamer naar de eetkamer, dat ze wel wisten, dat 't zoo heel goed kon.

Max ging aan de andere zij loopen en steunde hem daar en ze traden de deur uit, terwijl Mevrouw hen uit kwam laten. Ze lachten alle vier, of 't een pleziertochtje was, maar toen de kinderen onder de kastanjeboomen waren gekomen en Mevrouw Verhoeven de deur had gesloten, zonk ze op de bank in de gang neder en bedekte 't gelaat met beide handen.

Wanda begreep niet, hoe ze kon blijven lachen en vroolijk kon blijven praten over het mooie weer en de toekomstige Woensdag- en Zaterdagmiddagen, die ze samen in de Boschjes zouden doorbrengen, terwijl ze dacht aan de Aprildagen van 't vorige jaar, toen ze met Jo door de Boschjes gezworven had en naloopertje gespeeld had op den Hoogen Weg.

't Ging zoo goed, dat Jo niet eens 't bankje noodig had, dat op honderd passen van hun huis stond.

Hij lachte blij, toen hij voor de Jammervallei stond, waarvan de hellingen der heuvels reeds geheel groen waren. Langzaam gingen ze de vallei in en iedere boom werd begroet. Max had de reisdeken meegenomen en legde die dubbel tegen de helling aan, onder den boom, waar ze gewoonlijk zaten, en Jo vleide er zich op neer, vouwde de armen onder 't hoofd en sloeg zijn oogen, stralend van genot, naar den blauwen hemel op, die door de nog kale takken schitterde.

Wanda en Max zetten zich naast hem. ‘Dit zal voorloopig ons plekje zijn, hè?’ zei Wanda. ‘'t Is zoo dicht bij huis, precies voor je geknipt.’

‘En 't heet de Jammervallei,’ klonk 't in Max' gedachten, zóó duidelijk, als moest hij 't gaan zeggen. Hij beet zich op de lippen en wendde 't hoofd af, om even zijn

[p. 163]

broer niet te zien. 't Was hem, als zag hij nu voor 't eerst, hoe vreeselijk Jo veranderd was.

Tegen half twee naderden ijlende voetjes en voeten. ‘Daar zijn ze!’ klonk 't op 't pad en de rest der Club stoof de vallei in, gevolgd door Mevrouw Verhoeven. ‘Wat lekker hier, hè Jo?’

‘Zijn jullie er allang? Heb je de klimop al gezien? Ben je Sluiter niet tegengekomen? Max, Gee is komen zeggen, of je om den smeerwortel wou denken, je hebt 't hem beloofd.’

Aldus regende 't uitroepen en boodschappen. De Boschjes-club schikte zich om het drietal heen. Mevrouwtje joeg Max weg en ging naast Jo zitten.

‘O ja,’ zei Max verschrikt, ‘die smeerwortel, dat 's waar ook!’

‘Wanneer moet je 'm hebben, Max?’ vroeg Wanda.

‘Morgenochtend acht uur, op plantkunde,’ antwoordde Max. ‘Ik moet ze dus nu gaan plukken. Nou maar, ik ga niet alleen!’

Hij wierp Wanda een vragenden blik toe, die door Jo werd opgevangen.

‘Smeerwortel moet je hebben? Die groeit 't mooist langs de Sprang bij klein Meiendaal. Als Pius en Ma hier blijven, zal ik jullie tot drie uur vrij geven.’

‘Zou je niet zeggen, dat 't een slavenhouder is?’ zei Wanda lachend. ‘Maar anderhalf uur is tijd genoeg. In dien tijd loopen we naar 't eind van de wereld, hè Max?’

Ze groetten het gezelschap en gingen bedaard de vallei uit. Maar toen ze uit 't gezicht waren, zei Wanda: ‘Ik moet hollen, Max, kom mee.’

Voort rende ze, hand in hand, den kortsten weg naar de Wittebrug. Toen gingen ze gewoon door en daalden het breede pad af naar het houten bruggetje. over de Sprang.

‘Kan je begrijpen,’ zei Max hartstochtelijk, ‘dat Jo zoo kalm en bedaard en goed is? Want, als 't mij was gebeurd, ik zou gillen en slaan en schoppen heel den dag, tot ik dood was.’

‘Ik ook, geloof ik,’ zei Wanda nadenkend. ‘Maar ge-

[p. 164]

loof je, dat de menschen dan net zooveel van ons zouden houden, als wij nu van Jo?’

Max gaf geen antwoord. Ze begonnen het duin te beklimmen en stonden weldra op de Mandjes.

‘Hier hebben we eigenlijk niets te maken,’ zei Wanda. ‘Laten we nu gauw onzen smeerwortel zoeken, dan hebben we nog net den tijd, om naar klein Meiendaal te gaan.’

Met groote sprongen daalden ze het duin af en zochten weldra ijverig beneden langs de Sprang de groote, lompe smeerwortels.

Toen stegen ze weer en volgden het voetpaadje, dat naar klein Meiendaal voert.

Kort daarna traden ze onder de ruischende denneboomen en wierpen zich op den met bruine naalden bestrooiden grond.

‘Eventjes maar, hoor Max,’ waarschuwde Wanda. ‘We moeten om drie uur weer in de Jammervallei zijn. 't Is nu tien minuten over tweeën.’ Om kwart over tweeën rezen ze op en dwaalden nog even door het boschje.

‘Kijk onze stuivertjes-boomen,’ zeide Wanda. ‘Wat staan ze daar verlaten.’

Max naderde er een, om wiens wit kruis zwarte flarden waaiden, toen de wind door de dennen blies.

‘Dat 's Jo's boom, weet je nog wel, dien we voor hem bewaard hebben, voor als hij terugkwam. Dat 's nu niet meer noodig. Hij zal hier nooit weer stuivertje spelen!’

Met woeste drift rukte hij de flarden weg, overblijfsels van Wanda's haarlint en trachtte met zijn vingers de schilfers, die het kruis droegen, van den boom te wringen. Toen hem dat niet gauw genoeg gelukte, nam hij zijn mes en sneed ze er zóó heftig

[p. 165]

af, dat de bast een gapende wonde vertoonde, op de plaats, waar het kruis was geweest.

Toen liep hij het boschje uit, den kant van den Waaldorpschen weg op, en Wanda volgde hem zwijgend.

't Sloeg drie uur in de stad, toen ze de Jammervallei weer intraden.

‘Hoort eens, kinderen,’ zei Mevrouw, ‘ik heb thuis nog veel te doen, dus ik ga weg. Jo, wil je soms met mij terug?’

‘Hè neen, maatje, ik lig hier zoo lekker, laat ik nog wat blijven. Wanda en Max kunnen 't prachtig, heusch!’

‘Nu, tot straks dan!’ en ze ruimde Max zijn plaatsje weer in.

De kinderen hadden buut gespeeld op 't veldje achter de heuvels. Nu kwamen ze om Jo heen uitrusten op het mos.

De kalmte en de stilte daalden even neer op hen en ze luisterden naar de ritselende takken en naar het rollen der rijtuigen op de Kerkhoflaan.

‘Kijk,’ zei Wanda opeens. Ze volgden de richting van haar vinger. Jo hief 't hoofd op.

‘'t Jammervrouwtje,’ fluisterden allen en keken naar de gebogen gestalte, die langzaam naderde, geleund op een stokje, met een bundel dorre takjes in haar voorschoot, net als op dien Paaschmorgen.

Bij het clubje gekomen, hief ze haar klachten weer aan en weer schrijnden de woorden hun zielen met pijnlijk medelijden. ‘Den heelen winter gesukkeld met de koorts, lieve jongejuffrouwtjes, jongeheertjes!’ zei ze op haar huilerigen toon.

Wanda had haar portemonnaie te voorschijn gehaald om de vrouw gauw kwijt te zijn en ze nam er een dubbeltje uit, terwijl Jo evenveel uit zijn zak opdiepte. Deze zag, dat ze wat zou krijgen en haar gejammer zweeg. Hannie zei halfluid: ‘Jammer, dat we geen krentenbrood hebben, zooals verleden jaar!’

De vrouw had de kinderen al onderzoekend aangekeken, en toen ze Hannie's woorden hoorde, zei ze: ‘God zegen jullie, kindertjes! Ik ken je nog wel!’ Tegelijk pakte ze het dubbeltje aan, dat Jo haar toestak. ‘Maar die ken ik niet,’ ging ze voort en wees op Jo. ‘Ouwe

[p. 166]

Trien vergeet niet licht de kindertjes, die goed voor haar waren in de Boschjes. Der was er nog een, verleden jaar -’ en zoekend zag ze rond ‘- zoo'n groote, die me centen gaf. Die is er nu niet bij - zie je wel, dat ik 't nog wel weet?’

Ze wendde zich om, tot Wanda's onuitsprekelijke verlichting, daar ‘die groote, die er nu niet meer was’ haar een bloedroode kleur op de wangen had gejaagd. Max en Pius keken met dreigende blikken naar de vrouw, en als ze hun medelijden met haar hadden kunnen overwinnen, zouden ze zeker geroepen hebben: ‘Maak, dat je wegkomt, met je geleuter!’

Maar Jo had zich op zijn elleboog half opgericht.

‘Ik geloof toch, dat je 't niet precies meer weet!’ zei hij met zijn heldere stem. ‘Zie je dan dien groote van verleden jaar niet meer, die je centen gaf?’

Ze keerde zich weer om. ‘Neen, neen, die is der niet bij en jou ken ik niet.’

Lachend bleef hij haar aanzien. Max en Wanda zagen eruit, of ze een onheil voelden naderen.

De blik van de vrouw werd star; haar doffe oogen onderzochten zijn gelaat, en gleden langs de tengere gedaante op de reisdeken.

‘Och, och,’ mompelde ze opeens verschrikt, ‘dat ben jij! Jij bent die groote!’

Als bevredigd zonk Jo's hoofd terug op zijn gevouwen handen.

Ze hief haar handen, met 't stokje erin geklemd, omhoog. In haar jammertoon vroeg ze: ‘Wat is er met jou gebeurd? Wat is jou overkomen?’

‘Ik heb ook met koorts

[p. 167]

gesukkeld, den heelen winter,’ zei Jo glimlachend. ‘Nou, 't beste!’

Strompelend ging ze heen. Maar de kinderen hoorden haar nog mompelen: ‘Ook de koorts! Dat's voor iedereen! Maar zóó erg, zóó erg!’

Eindelijk ging haar stem verloren in het geschuifel, dat haar voeten tusschen de dorre bladeren veroorzaakten.

In beklemmend stilzwijgen zat de Boschjes-club daar, met de oogen op Jo gevestigd, die naar de lucht lag te staren, alsof er niets gebeurd was. Toen rezen de kleineren op en gingen weer naar de vlakte en juichten pas weer, toen ze ver weg waren van hun eerste verblijfplaats.

Max, Pius en Wanda bleven bij Jo. Wanda, die zijn gelaat niet kon zien, boog zich over hem heen, om te zien, of hij lachte of schreide.

Hij las die vraag in haar oogen en knikte haar geruststellend toe, met een poging tot glimlachen, maar zijn lippen trilden.

Zonder iets te zeggen, bleven ze zitten, tot Jo met een licht geeuwen de stilte afbrak. ‘Laten we naar huis gaan; de lentelucht maakt slaperig, geloof ik, en - strakjes - dan komen er zooveel menschen uit de Boschjes.’

De kleintjes zetten hun spel voort onder Max' toezicht, terwijl Wanda en Pius Jo naar huis brachten.