Tor

[p. 52]

10

Tor gaat in de kost in ‘De Kroon’ bij de kinderen Cnuts. Het jongste van die kinderen is 56 jaar. Vroeger hebben zij een boerderij gehad en koetsen verhuurd. Dan hielde zij knechten, die sliepen boven de poort, een kamer van drie op zeven met een trap naar den scheerzolder. Die huurt Tor. Hij moet ze maar naar zijn zin maken, op onzen ouderdom gaat dat niet meer. Meester Troch had zich in zijn oud huurhuis een geplafoneerd zolderken gezellig ingericht. Dat bootst Tor na tot en met de Goudasche en duitsche pijpen en de oliekoppen en hij rookt niet. Hij moet Mieke maar zeggen wat hij noodig heeft, later is toch alles voor u. Bescheiden vraagt hij slechts boeken, zij koopt alsof het niet op kan, zij laat met de kar den schoolbazar van Jean en Suzanne naar ‘De Kroon’ voeren.

Zij kan niet slapen zonder Tor. Tor slaapt des te beter tusschen zijn boeken. 't Is schande, maar hij is blij om de wraak van de Dherts.

In het gemeentehuis heeft hij twee dikke vrienden: Sel en Michelleken. Sel is Mieke nog niet vergeten, hij zal haar een dezer dagen vragen, ze zal natuurlijk ja zeggen. Want dat meisken moet spijt hebben nu ze ziet dat hij

[p. 53]

geworden is wat hij haar heeft voorspeld. Maar toch ziet Benoit een beetje op tegen het eerste weerzien, na zeventien jaar opnieuw een gesprek hervatten. Nu kan hij beginnen over Tor dien hij opleidt in den politiedienst en het intellectueel leven met goeden raad en aanmoediging. Sel Benoit en Muys Victor, de twee geleerden van het gemeentehuis, verdiepen zich in Histoire nationale en Cours d'Arithmétique. Ge ziet hoe ver het Sel Benoit gebracht heeft, hij is nu commissaire de police. Het principaalste is goed Fransch kennen.

Michelleken is de jonge gemeentesecretaris, een zoon van Jan Ferguut. Hij heeft gestudeerd. Benoit en Tor zijn autodidacten en een autodidact betrouwt geen anderen zoolang er één gestudeerde in de geburen is. Daarbij geeft Benoit den raad de dichtkunst af te zweren, niet dat ze niet schoon is, iets dat rijmt is altijd jeugdiger, maar het brengt toch zoo weinig op.

Dat valt bij Tor op slechten grond, hij hecht zich meer aan Michelleken, of Michelleken aan hem. Dat zit in zijn familie. Jan Ferguut is van letterzetterke, drukker-uitgever geworden met een goede pen, tooneelspelen, wat schamoteeren, maar bovenal met vleien en klagen. Die meesterkomiek heeft een gezicht als een elf-urenlijk. Ge vraagt hem hoe het gaat, hij plooit in twee van de maagpijn en kreunt dat het leven niet genadig is voor hem, dat de katholieke partij hem niet dankbaar weet te zijn voor zijn diensten, dat hij in zijn drukkerij met verlies werkt en dat kan zoo niet blijven duren. Gij bestelt hem iets, of hij smeert u iets aan, hij verlaat u steenend zonder merci te zeggen, en gij denkt niet dat gij iets voor hem gedaan hebt,

[p. 54]

maar dat gij pressé iets voor dien armen man moet doen. En ge vraagt den eersten vriend dien ge tegen komt of hij toch niets kan laten drukken bij Ferguut, ge doet er mij plezier mee.

Michelleken doet zich beklagen omdat hij arm is, ziek is, tegenslag heeft, mistrouwd is. Dat is heel zijn leven, de menschen van dienst zijn, iedereen plezier doen en stank voor dank krijgen. Wat wilt ge er aan doen, hij zal altijd dezelfde arme idealist blijven, hij wordt er thuis genoeg voor uitgescholden, maar ik ben nu zoo. Hij laat verstaan dat hij zoo nog meer geworden is door thuis het ware geluk niet te vinden. Niet verkeerd verstaan! Hij heeft een braaf vrouwke en zijn schoonmoeder is ook een goed mensch. Maar allee. Verstaat ge? En dichten? Hij heeft in zijnen tijd zooveel gedicht, maar het werkelijk leven, en als uw vrouw zoo niets van poëzie verstaat. Ja hij was als student buitengewoon begaafd voor poëzie. Als hij op dezen moment geen dichtersreputatie heeft, komt dat door die wouw en schoonmoeder, doorbraaf maar zóó terribel bourgeois!

Sel Benoit waarschuwt discreet dat het ventje niet zwaar weegt. Hij kent heel de familie, ze is van zijn kanten. Die verkoopen vader en moeder voor vijf frank het stuk. Die doen niets voor u of ze weten waarom. Gij ziet het niet, maar zij wel en betalen zult ge. Het is de eerste keer van mijn leven dat ik dat uitspreek, ge verstaat dat ik er mij niets dan tort kan mee doen, maar uit genegenheid voor u...

Uit genegenheid voor hem snijdt die brave commissaris den dunnen draad van zijn geluk door. Tor immers vertelt Mieke dat hij gemakkelijk kwaad spreekt, en hoog in den

[p. 55]

bol heeft hij het ook, want hij kan precies niet verdragen dat de secretaris hem zoo wat den weg wijst in de studies. 's Zondags doet Benoit zijn aanzoek, plechtig, zeker van zijn stuk. Mieke denkt niet aan ja omdat Tor niet te best met hem overeenkomt. Uw antwoord, zegt Sel Benoit, verwondert mij. Ze spreken nog wat over het weer.

Thuis schrijft hij haar nog een brief, hooge taal. Door met hem te trouwen zou zij Tor een thuis geven, zou hij Tor elken avond kunnen helpen, en hij zou vroeg ontslag nemen ten voordeele van Tor. En heb ik inmiddels de eer te verblijven, beminde Mieke, van Ued. de dw. dn. Sel Benoit. Ernstig kijkt zij haren Tor aan. Als dat waar is, als Tor het wil, als Tor een thuis mist, wil zij subiet trouwen. Tor mist minder dan ooit een thuis.

Michelleken helpt, geeft uitleg, moedigt aan, bezorgt boeken, spreekt ten beste bij burgemeester Celis, die zegt: ge moet vanavond maar eens komen na zes uur, er liggen nog zooveel boeken bij ons op zolder, breng een kruiwagen mee. Michelleken verbetert Tor's gedichten, leert hem de techniek: voeten, jamben, sonnetten, kwatrijnen, terzinen, rondeelen, de schoonheid van beelden, bij voorbeeld bij Homeros en Virgilius, en van een verrassend rijm.

Michelleken brengt hem bij Theo Roeckx, onzen veelbelovenden jongen toondichter, eerste prijs van het conservatorium. Michelleken vat het plan op het zilveren ambtsjubileum van burgemeester Celis te vieren met een cantate, gedicht door Victor Muys, getoonzet door Theophiel Roeckx, uitgevoerd door de Koninklijke Harmonie ‘Sinte Cecilia’, de harmonie ‘Katholieke burgerskring’, een achtstemmig koor van 130 mannen, vrouwen en kinderen met solo's.

[p. 56]

Michelleken brengt dat tot stand. Tor dicht, Michelleken verbetert, Theo componeert.

Dat wordt een onvergetelijk feest. Iedereen behaalt er roem mee, behalve Michelleken. De burgemeester zegt wel in zijn bedanking dat hij ook niet vergeet onzen ijverigen en schranderen gemeentesecretaris, die zooveel gedaan heeft voor het welgelukken van dezen schoonen festival, maar wat beteekent dat, vraagt Michelleken zelf. Binnen het jaar krijgt hij een schoone plaats in het Ministerie van ik weet niet wat voor affairen. Nu beteekent het iets. Zacht en zelfgenoegzaam zegt de commissaris: Tor, weet ge nú voor wie ge die cantate gemaakt hebt?