De dood in het dorp

[p. 61]

't Mislukte leven van Gust den Toekker

[p. 63]

't Mislukte leven van Gust den Toekker

Tegen Gust den Toekker had de meester van leven niet veel gezegd. Wel zoo eens nen: ‘gij zult nog aan de galg sterven,’ maar dat was zoo maar een uitdrukking van den meester. Veel meer dan dat, heeft Gust uit de school niet meegenomen. Lezen, schrijven en rekenen kon hij al niet meer toen hij lootte. Hij trok er zich uit; zijn nummer was over de tweehonderd, dus dobbel en dik uitgeloot. Maar Gust verkocht zich.

Ze dachten allemaal, die zal ginder afzien bij den troep, maar daar is geen de minste apprentie van geweest. Gust was nen aardige, zoo ne zekere en nogal naar den diepzinnigen kant, maar anders hardi genoeg. Iedereen had eigenlijk wat schrik van hem, maar die hem goed kenden - dat waren er maar weinigen - die zeiden altijd: ‘dat kunde niet gelooven wat ne goeie joeng dat die Gust is.’ En daar moet wel iets van geweest zijn, want Gust heeft zich bij 't leger bizon der goed gevoegd; hij is er zes jaar gebleven, hij is drie jaar ordonnans geweest, nog wel van nen officier payeur als 't u blieft, hij heeft nooit cachot gehad en als hij eens naar huis kwam op verlof, sapristi wat ne schoone soldaat, en proper.

Die officier payeur hield fel aan om Gust bij 't leger te doen blijven, maar Gust zei: ‘mij dunkt

[p. 64]

dat 't nu wel is, mijne Lutenant.’ De reden was dat hij kennis had met een serieus en deftig meisje van goei boeren, eigenlijk ver boven zijn stand, want Gust was maar van gemeen soep. Maar toch, zoo ne jongen, de beste zouden hem gewild hebben. De troep had hem goed gedaan, hij kon zijn Fransch gelijk zijn Vlaamsch en hij had ne goeie portemonee, met zich twee keeren achtereen verkocht te hebben.

De verkeering bleef goed aan en in afwachting van den trouw ging Gust op den travo werken, een nieuwe spoorweg die gelegd werd van Vilvoorde naar Brussel. Bij die travomannen hebde vieze kerels; zatlappen, vechters en zoo. Gust hield zich nochtans op zijn stuk. Hij zou geene kapper te veel gedronken hebben en vechten, daar was nu van leven geen apprentie van.

Jaloezie is toch iets van den duvel. Een zekeren zondag na den noen botste Gust onverwachts op een groepke travokameraden, die zeker in de herberg al een statie of tien gedaan hadden. Een koppel van de mannen was volop plezant en de anderen hadden het ook al half zitten. En Gust van hier, Gust van daar, en nu gade met ons mee en zoo voort. Gust ging mee, dronk profijtelijk zijn glas, stond met zijn duimen in zijn vestzakken te zien naar de bedaagde boeren die zwijgend zaten te kaarten en dacht vergenoegd in zijn eigen; laat mij maar eens getrouwd zijn met Cecile, dan zit ik hier 's zondags ook te wiezen met de serieuze boeren, dan ben ekik zelf ne gezeten boer. Zoo wikt de mensch. Maar het werd avond en Gust was zijn gezelschap nog niet kwijt geraakt. De zatlappen lulden en dan komt er soms wat uit. Op 't leste ging het rechtstreeks tegen Gust en als dat niet hielp over zijn vrouwmensch. Houd uw

[p. 65]

bakkes, had hij al eenige keeren gezegd en hij voelde zich krikkel worden. Het was de jaloezie die de zatteriken deed schimpen, hij bracht het te ver naar hun zin. De Mostaert, ne vieze kadee van de eerste goesting, kwam vlak voor hem staan. Voor wie moete 'k ik mijn bakkes houden, asteblieft, meneer Gust? Voor mij, zei Gust en begon stillekens te beven van koleire. En als ik uw bakkes es ne keer toe sla voor veertien dagen? Dan moete dat maar rap doen, zei Gust, of anders schiet ik u los door 't venster, op de kassei. Meteen kreeg hij een mot vlak in zijn gezicht. Ze vertellen ook dat de Mostaert zijnen poenjaar getrokken had en Gust wou omversteken. In alle geval, Gust greep razend ne stoel, sloeg de petroollamp van 't plafond en velde met den zelfden slag de Mostaert vóór zijn voeten. Die gaf geenen kik, knots deed zijn kop in den donker op de plaveien.

's Anderdaags werd Gust door vier gendarmen weggehaald. Hij heeft er vier jaar voor in den bak gezeten te Vilvoorde en te Vorst. Hij schreef schoone brieven naar Cecile. Een jaar lang bleven ze onbeantwoord en dan moet hij nen brief gekregen hebben van Cecile's broer en de anderen zeggen van den boer zelf: ‘Gust, het is niet meer vandoen van naar onze Cecile te schrijven om reden dat zij ten naaste week trouwt met iemand van Lippeloo, Joseph Van Praet.’

Als zijn tijd uit was werd het oorlog en Gust trok op. Hij zat met niets in en vocht gelijk de duvels. Maar bij den terugtocht uit Antwerpen was het geluk tegen hem en zonder dat hij het wist zat hij met zijn companie in Holland en moest zijn geweer afgeven. Jamaar zoo niet, dacht Gust. Hij ging loopen en zat drie dagen nadien weer in 't

[p. 66]

bels. Maar geen apprentie van nog aan 't front te geraken, dus ging hij maar naar huis. God weet hoe hij van ginder achter in Vlaanderen weer in Brabant geraakte, maar op nen avond was Cecile in den stal aan 't doen dat Gust daar opeens achter haar stond en zei: ‘Dag Cecile.’ Zij had al twee kleine kinderkens en haar man was in den oorlog.

Dien avond ging Gust naar een herberg wat afgelegen. Ze lieten hem in de keuken komen en daar dronk hij zich zat. Ze wierpen hem wat stroo in den oven, Gust kroop er in en weende zich in slaap. Zijn moeder was al een jaar dood, hij had geen thuis meer.

Alle nachten ging hij uit stroopen, soms ging Lowie van Schelkens mee. Lowie droeg den lichtbak en Gust een zwaren tweeloop. Ik weet dat ik op mijn leven uitga, zei Gust, maar den Duitsch die mij zal trapeeren die zal ook moeten oppassen. Met wie moet ik nog inzitten? Zoo dag en nacht in gevaar te zijn van ontdekt te worden, maakte hem woest. Eens patste er een kogel vlak neven hem in een boom. Vooral in den nacht doet dat maar vies en Lowie van Schelkens dierf niet meer meegaan. Gust trok er voortaan alleen op uit. De oorlog bleef maar duren, ik moet er toch aan, zei Gust, en met wie moet ik nog inzitten? Hij zwierf met zijn geweer over de akkers en langs de beek. Een maand en toen, in den nacht, pats neven hem in de rapen. Maar Gust zag ze staan, de smeerlappen, op het brugske van de beek. Hij legde zich op zijn buik, schoot twee keeren en had ze liggen. Hij ging loopen, maar nondekeu, van nen heel anderen kant schoot een straffe lichtstraal schichtig zoekend over het veld. Hij liet zich in een voor vallen, trok zich voort naar het kasteelpark, kroop

[p. 67]

een eind door de gracht, dan de berm op. Hij zette zijn geladen tweeloop tegen den prikkeldraad, kroop er onder door, stond recht, trok zijn geweer tot zich, maar de haan haperde ergens en het schot ging af vlak in zijn borst, een gat van een vuist groot. Hij was zoo slaggelings dood, dat zijn ziel zijn dood lichaam zag vallen. Twee engelen stonden naast hem en zeiden: ‘Dat hadt ge niet gedacht, he Gust.’ ‘Neen,’ zei Gust en werd bang voor de hel, maar de engelen keken hem compassieus en vriendelijk aan. ‘Ik had met Cecile moeten kunnen trouwen,’ zuchtte hij. ‘Ja, Gust,’ zei de engel zacht, ‘maar om uw goesting te krijgen zijt ge op de wereld niet. Maar ge hebt veel afgezien, Ons Heer verstaat dat.’ Gust werd onzeggelijk rustig en gelukkig en hij zeide: ‘ik ben zoo blij dat 't gedaan is.’ De twee engelen namen hem mee.