Op de grens

[p. 75]

Marsini

Je wenscht, dat ik schrijf over Marsini, Itih's vriendin. Eigenlijk is zij een zakenvrouw, een kleine woekertante, iemand, die menschen in haar macht tracht te krijgen en ze behandelt als de ouderwetsche pandelingen. Natuurlijk heeft ze ook andere zijden aan haar karakter. Royaalheid bij plotselinge heftige buien b.v., gedweeheid op punten, waar zij juist heelemaal niet gedwee moest zijn. Ze is van goede afkomst, behoort tot den lageren adel. Maar ik vroeg onlangs aan Itih, hoe Marsini er toe gekomen zou zijn zich als jong meisje over te geven aan een plebejer van een Europeaan, een leelijke kerel, die met de jaren zelfs ontaardde, op hun eigen erf vrouwen greep en die achter een boom in het gras ‘nam’, voor wie niets meer veilig was, zelfs haar eigen jeugdige nichtje niet, dat kwam logeeren? Itih's antwoord was: ‘Om het geld.’ Dus heeft Marsini nooit liefde gekend of genoten, en haar eenige geluk is geweest, dat haar ‘man’ plotseling aan een beroerte stierf, waarna alles van haar was, want grond en huis waren op haar naam gekocht. Er zijn geen kinderen. Marsini is een echte tani, die wekenlang kan thuisblijven op haar landje zonder iets, wat wij afleiding noemen, zonder zich over te geven aan verkeerde dingen ook. Ze houdt van mij met een soort vereering, en als ik het haar vroeg, nu ja. Maar met een vrouw als de mijne pas ik voor zulke dingen angstvallig op. Het zou mijn dood kunnen zijn! En Marsini is een vrouw, die zich niet opdringt.

Toen Van Veen pas dood was, wel tot een paar jaar na zijn dood, werd zijn bord elken dag op het gewone plaatsje gezet. Van elke tractatie, die er was, kwam een beetje op dat bord. En daarbij werd ook gepreveld! Zooiets als: ‘Zie je wel, dat ik aan je denk? Zie je wel, dat ik je nog van alles wil laten meedeelen?’ Het graf heeft f 300,- gekost. Bloemen worden er nog heden heengebracht. Maar nooit is een vrouw meer tot in het diepst van haar ziel beleedigd door een man dan Marsini door dezen blanda! Nog heden ontmoet zij dagelijks onderzaten, die door hem achter den fameuzen boom of in het ledige kippenhok werden besprongen.

Denk eens aan, wat dat voor een, immers altijd trotsche en zeer op het uiterlijke lettende Indonesische beteekent! Zij mag zich dan ‘voor geld’ hebben verkocht en in later jaren met Magere Hein als bondgenoot hebben geboft, zij heeft het m.i. wel duur betaald. Is zij een onderwerp voor een novelle? Ik weet het niet.

[p. 76]

Ik heb haar beschreven in een rijm in de krant, aldus:

Toen in den crisistijd hij plots'ling werd ontslagen,
Had hij zijn pondok prachtig voor elkaar,
Want op haar naam had hij van zijn procenten
Nogal wat grond gekocht, weshalve hij zijn tenten
Ging opslaan op dat erf. Hij, d'eigenaar.

Hij zei altijd: ‘Je prend mon bien òu je le trouve.’
‘Die meid’ was goed en best, maar bleef toch maar ‘die meid’.
Hijzelf bleef onmiskenbaar een plebejer,
Hij noemde zich natuurlijk ennesbejer,
Want voor de n.s.b. kwam straks een gulden tijd!...

Maar lang vóór tien Mei negentienhonderdveertig
Lag hij al eenzaam in zijn koele graf.
De Wees- en Boedelkamer maakte veel kapsones,
Maar toch was nu die meid en meid in bonis,
Want van den grond en 't huis bleef ieder af.

Toen kreeg ze 't eene huwelijksaanzoek na het andere,
De candidaten waren waarlijk niet alleen Javaansch!
Maar zij sprak: ‘'k Heb genoeg beleefd hier op mijn hoeve
Van dat zje prang mong bjeng oezjeletroeve,
Die levenstheorie is mij te Hitleriaansch.’

Zij fleurde op, haar heupen werden breeder,
Sinds 't leven haar een nieuwe jeugd hergaf.
Zij leeft royaal, verstandig, ingetogen,
En met een glimlach in de hoeken van haar oogen
Brengt z'elke maand wat bloemen naar zijn graf.

Tot zoover over deze dame aux camélias. Alleen samenwonen en studie van haar intieme leven, ook kennis van het Javaansch en kennis van haar familie in Kediri, zou mij in staat stellen iets goeds over haar te leveren.

(Aan Nieuwenhuys, 1941)