Brieven aan familie en vrienden 1919-1941

14.

Brief van 9 september. Enkele mij in de schoot geworpen vrije dagen had ik in Soekaboemi bij Beb Vuyk doorgebracht.

Blimbing, 9 September 1941

Beste Veenstra,

Je zending kreeg ik zooeven in handen; het is nu 6 uur v.m. Maar Nieuwenhuys is niet hier, heeft uitstel gekregen, omdat bleek, dat hij aan de faculteit de eenige is, die Nederlandsch kan plegen, zooals hij schrijft. Inderdaad zou het te betreuren zijn, als het Nederlandsch te gronde ging, omdat de laatste verdediger zijn post heeft verlaten! Ik stuur dus heden artikel en briefje op aan Nieuwenhuys. Als je dezen ontvangt, zal ook hij wel in het bezit zijn van een en ander.

[p. 697]

Mijn vrouw werd opgenomen in het ziekenhuis wegens haar bekende galblaas ‘bezwaren’. Het is een ontsteking aan de galblaas, die telkens terugkomt. Nu zij daar eenige dagen ligt, zijn de pijnen minder, door de rust en het dieet. De dokter zegt, dat zij geopereerd moet worden, maar dat zij daartoe zelf het initiatief moet nemen, welk initiatief zij niet zal nemen, zoolang de pijn er haar niet toe prest. Dus zegt de dokter, dat zij dan ook wel thuis dieet kan houden en rust nemen (!). Ik ga haar dus straks halen. Zij is niet ziek, ziet er goed uit, maar toch... in orde is het niet natuurlijk. Ze was eerst enkele dagen heel kribbig, maar ik begreep de oorzaak niet. Toen, op een avond, hoorde ik haar steunen en zuchten. Toen wist ik, waarom ze zoo kribbig was geweest. Den volgenden morgen ging zij gewillig met me naar het ziekenhuis, en nu komt ze weer thuis, nadat het me weer een aardig bedrag heeft gekost uiteraard. En de pijnen zullen wel weer terugkomen!

Ik heb je art. gelezen, kan me er natuurlijk geheel mee vereenigen. Is het voor De Fakkel? Dan hoop, ik dat de noot ook geplaatst wordt.

Merkwaardig, dat je van Donderdag tot Zondagmiddag bij Beb bent en dan Anna niet ziet I Anna had geen weekend vrij weliswaar, maar ze wist van je komst af, Beb had het haar zelf gezegd, en ook ik had het haar geschreven. Ik had gehoopt van jou ‘een impressie’ van Anna te lezen, maar dat is dan een misrekening geweest. Je bent toch niet van haar vandaan gehouden, zooals ik Beb van Misset vandaan hield? Anna is jong en lief, en dat is in de vrouwenwereld niet in iemands voordeel. Bovendien is ze ook humoristisch, vooral in haar brieven, waaruit je groote gedeelten zou nadrukken, wat ik misschien nog eens zal doen. Ze schrijft, dat Beb niet veel tegen haar zegt, als ze in het gesticht komt, maar haar ‘onderzoekend aankijkt’. De wilde, groene manier van converseeren van Beb, als zij in het gesticht koffie komt drinken, mag de aanwezigen doen lachen, zoolang zij er bij is, het blijft de vraag, wat er naderhand wordt gepreveld. - Dat is het juist, wat mij zoo speet, n.l. dat Beb het ding van De Wolf niet langs zich heen heeft laten gaan, maar er geloof aan heeft geslagen, hetgeen blijkt uit een brief, dien

[p. 698]

ik van haar heb, en die hier thuis ook nogal opschudding heeft verwekt om bepaalde redenen. En dat De Wolf dit niet in het openbaar zou doen is maar een veronderstelling van je hoor. Want hij schreef een ingezonden stuk in De Malanger van 23 Mei 1941, waarin b.v. staat: ‘Welnu, niemand beter dan ik kan verklaren, dat zijn vrouwen kinderen lieve, beste menschen zijn, die onder 's mans tyrannie gebukt gaan. Als er ooit een Indo ernstige redenen heeft om een totok te haten, dan is het deze vrouwen die kinderen. Bijzonderheden wil ik uiteraard niet vermelden.’

Het stukje is nog langer. Verder is hij gegaan naar Hoogenstraaten van De Morgenpost, die in het nummer van dat blad van 24 Mei een zelfde soort relaas heeft geschreven, geheel geïnspireerd door De Wolf. Het ingezonden stukje is natuurlijk ook aangeboden aan andere bladen, maar voor zoover ik weet niet geplaatst. Reeds vroeger heeft deze man aan de I.C. een stuk aangeboden in antwoord op een art. van mij over den Middenstand, waarin hij schreef, dat ik mijn schulden niet betaalde (waarin hij soms wel gelijk kan hebben), dat mijn vader mij het huis heeft uitgezet enz. Het is niet geplaatst, daar ik J. onmiddellijk heb gezegd, dat ik hem zou vervolgen met zijn krant. Van mijn vader, die De Wolf nooit heeft gekend natuurlijk, nam ik op 22jarigen leeftijd in 1909 voorgoed afscheid. Hij was net zoo'n kruidenier als De Wolf is, precies zoo'n protz, zoo'n Monsieur Jourdain. Hij stierf in October 1927, maar mijn Moeder schreef mij, dat zij met de daaropvolgende Kerstmis niet bij mijn zuster in Utrecht was gaan logeeren, ‘omdat zij zoo intens genoot van haar rust’. Met brieven van mijn Moeder kan ik o.a. bewijzen, wie mijn vader was. Ook met brieven van mijn broer. Ikzelf behoef niet eens te worden geloofd. - L.A. Krancher, een Indo-Europeaan, die b.v. jouw art. in K. & O. over Surrogaten praktisch uit zijn hoofd kan opzeggen (zou je niet denken hè?) kwam bij De Sévren Jacquet (zoo zwart als je laars), waar hij hoorde, dat ik zoo'n beul was, hetgeen van een totok ook niet anders was te verwachten. De Indo Krancher vroeg, waar De S.J. dat vandaan had? Wel, uit de krant! Krancher heeft veel tijd en zocht net zoo lang, tot hij het vond. Ikzelf ging naar De Morgen-

[p. 699]

post, dat andere ding de Soerabaia Post. Bij De Morgenpost zochten ze het zelf voor me op. Ik hoorde er dus pas van in Juli, maar dat belette me niet een aanklacht in te dienen tegen De Wolf en tegen Hoogenstraaten bij den O.v.J. Een aanklacht met vele bijlagen! Ik heb ook melding gemaakt van dat pamflet, hetwelk voor mij zoo zorgvuldig wordt geheim gehouden, maar ik heb Beb en N. verzocht mij in zooverre ter wille te zijn en het op te zenden aan den O.v.J. N. zegt, dat hij het niet meer heeft. Beb schijnt niet te willen antwoorden. Maar eventueel laat ik haar dagvaarden. Ik zie me genoodzaakt voor den rechter en in het openbaar te gaan aantoonen, wat voor een soort echtgenoot en vader ik ben, en wie het daar niet mee eens is moet het maar zeggen. Zijn ze bedonderd?

Die Van der Pijl van de Soerabaia Post ontkende, dat er iets in zijn krantje had gestaan. Copieën van de aanklacht zond ik aan Pelleboer van De Morgenpost en aan Bloot, Jansen en Kolling. Ik zond ook een overdrukje van De Clan aan den Officier, maar nog veel andere interessante paperassen.

De houding van Beb jegens mij is boersch en dom in deze zaak. Zij is ook onoprecht in deze zaak, achterbaksch enz. Ik zal haar nauwlettend gadeslaan. Vrouwen blijven onbetrouwbaar, vandaar geen vrouwenkiesrecht, geen vrouwen in de landsregeering. ‘De plaats van de vrouw is achter den sluier’. Zeer juist.

Wat Wim betreft, die slaat in zijn schaarsche briefjes een iets opgewekter toon aan. Ik heb geschreven aan het Hoofd van den Automobieldienst, overste (?) Van Hillegondsberg, dien ik gekend heb als 2de luitenant, 25 jaar geleden, en die zich mijner herinnert vermoedelijk. Ik kreeg een zeer welwillend antwoord terug. Wim zelf schreef, dat zijn compagniescommandant als een vader met hem had gepraat. ‘Het klopt Pappa’, schrijft hij. Of hij aanraking heeft gehad met J. Besselaar is me niet bekend, daar B. mij sinds een dag of tien niets heeft laten weten. Maar die schreef in zijn laatste brief, dat hij het nog niet opgaf, al vrees ik, dat Wim zich onttrekt aan kennismaking, niet uit werkelijke hondschheid, maar uit vrees een figuur te slaan wegens zijn spraak-

[p. 700]

gebrek. Maar ik wil heel graag van jou hooren, wat je zag en hoorde omtrent Wim. Doe dat dus vooral, als je kunt, en bij voorbaat mijn dank.

De heer Van Hillegondsberg geeft Wim in zijn brief aan mij feitelijk plein pouvoir om (via mij) net zooveel te klagen als hij wil, en belooft me, dat hij hem helpen zal. Ik heb Wim geschreven, als hij klaagt, vooral waarheidsgetrouw te zijn en zoo mogelijk met getuigen te komen! Aan den Heer Van Hillegondsberg heb ik o.a. geschreven, dat deze menschen vaak klagen over dingen, die alleen maar in hun verbeelding bestaan. Ik heb het helaas aan den lijve gevoeld en ik voel het soms nog. De kwestie is, dat geen mensch zich kan voorstellen, wat ik zooal doormaak en doorgemaakt heb, maar men is altijd buitengewoon bereid om mij van alles de schuld te geven, wat ik niet zal aanvaarden. Liever zeg ik de vriendschap op met dezulken. O, dat ik nog eens rust kreeg, deze Aziaten niet meer zag, vrij was van deze literaire ‘oefenaars’ à la juffrouw Laps, los van kinderen, vrouwen, Indo's, Kromo's, menagerekeningen, doktersrekeningen, krantenredacties, auto's op den weg, slechte tabak enz. enz.

De groeten hoor. Ook aan Koch en De Kadt, als je hen ontmoet. Ik heb nog geen bericht over ‘de zaak’. Duurt lang.

Als steeds je toegenegen

W. Walraven.