Brieven aan familie en vrienden 1919-1941

2.

Brief van 7 februari 1941. Du Perrons Multatuli-boeken, die Walraven en mij hevig boeiden, leidden ook tot een uitwisseling van oordelen en inzichten met betrekking tot de inspirator. Greshoff, wiens aandacht door Du Perron op Walraven was gevestigd, was in eind 1940 naar Indië gekomen om er lezingen te houden en culturele adviezen te verstrekken-, die adviezen betroffen ook De Fakkel. Hij vertrok in de loop van 1941 weer naar Zuid-Afrika. De dood van Du Perron en Ter Braak op 10 mei 1940 hadden we in Indië wel vernomen, maar nog lang deden wilde geruchten erover de ronde. Pas heel geleidelijk en nadat er weer enig briefverkeer met Nederland mogelijk was, raakten we van de werkelijke gang van zaken op de hoogte. Soejitno Mangoenkoesoemo, toen nog een jong jurist en niet lang na de oorlog overleden, was een vriend van Du Perron (zie ook de aantekeningen van Nieuwenhuys).

P.A. Kerstens was leider van de Indische Katholieke Partij en lid van de Volksraad. Hij werd later minister in de Londense regering. C.J. Graadt van Roggen, Louis de Bourbon en P.A. Wansink

[p. 642]

waren voor mij uit Nederland gerecruteerde redacteuren geweest van De Indische Courant, waarvan toen E. Jansen hoofdredacteur, J.M.C. Bloot directeur en Ir. J.C. Kolling commissaris waren.

Blimbing, 7 Februari 1941

Waarde Vriend,

Dank je wel voor je interessante brief van den 2den dezer, alsmede voor de twee nummers van De Fakkel (of heb ik je daar al voor bedankt?) Ik zal ze terugsturen.

Zeker, in Multatuli tref je allerlei zwakke plekken aan. In zijn leven en in zijn werk. Dat is zoo bij Goethe, bij Heine, bij Molière en Hugo, bij Huet en Van Eeden. Het is best te begrijpen, dat de eerlijke, rechtschapen Potgieter Multatuli niet kon luchten, maar hij steunde toch Tine met geld, omdat zij de vrouw was van dien vent, dien hij niet kon luchten! Zoo moeten wij tegenover M. staan, en niet zooals de Van Vlotens en de Jonckbloets. Overigens, hij kan zijn, wat hij is, ik hou van hem met een blinde liefde, die te vergelijken is met de liefde van een voor de fouten van zijn kind verblinden vader. En Droogstoppel leeft nog heden. Ik heb hem persoonlijk gekend en ik ken hem nog. Een kostelijke creatie, die altijd wordt doodgezwegen overigens op het Velperplein.

Greshoff heeft me 1 boekje cadeau gedaan en drie ter leen gezonden. Dat was zijn wijze van reageeren op mijn brief aan hem. Hij komt deze maand naar den Oosthoek, o.a. ook in Dampit, en daar men moeilijk in Dampit kan komen zonder ook in Malang te komen, zullen wij hem zien. Trouwens, hij schrijft: hij moet mij zien. Nu, hij zal mij zien. Wat hij me gestuurd heeft, heb ik al gelezen, behalve dan dat boekje, dat ik houden mag. Dat heet ‘Mimosa Pudica’ en is in Z.A. uitgegeven, 325 exemplaren, waarvan 300 in den handel. Het zijn weer maxiemen, en vele zijn zeer goed. Er staat een opdracht in: ‘Aan W. Walraven, mijn broeder in Du Perron.’ 't Is wel heel spontaan, maar ik denk wel, dat hij over mij is ingelicht. Hij bezoekt Bojolali (in Solo), houdt een radiolezing in Soerabaia, gaat naar Djatiroto (dat is ver in den Oosthoek) en komt dan naar Dampit. Ik zal je er wel van vertellen, als hij hier geweest is.

[p. 643]

Ik ontving een brief van mijn neef, Frans Schamhardt, gedateerd begin Juni. Van Beb Vuyk hoorde ik, dat ook Soejitno Mangoenkoesoemo een brief van dienzelfden datum ongeveer heeft ontvangen van Mevr, du Perron. Du Perron is gestorven, terwijl hij bewusteloos was en het was een aanval van angina pectoris. Dit zullen wij dus nu wel kunnen gelooven. Ik ben dan ook blij met deze zekerheid en met de wetenschap, dat hem geen geweld is aangedaan. Ter Braak was natuurlijk al dood, maar Vestdijk leefde en toen nog in gewone omstandigheden. Hoe dat nu allemaal zijn zal, is een vraag, waarop wij geen antwoord kunnen geven. Ik heb nu via het Roode Kruis nog eens 25 woorden geschreven naar mijn neef, en dat is alles, wat ik er op weet. Heb jij nog iets ontvangen?

De inhoud van den brief van mijn neef heb ik voor een deel medegedeeld aan Koch. Als je daar dus komt, zal hij je zeggen, wat er in staat en je mijn brief laten lezen. Er staat het een en ander in, wat wij allen moeten weten, o.a. over het nagelaten werk van Slauerhoff, een afschrift van een briefje van Mevr, du Perron aan mijn neef enz. Aan Beb Vuyk heb ik al uitvoerig geschreven vandaag.

8 Februari

Het is nu Zaterdagavond en in de krant hebben ze nu ‘onze kunstpagina’. Het artikel over Toscanini heb ik vertaald, maar overigens laten ze mij ook vrijwel in den steek. Kerstens schijnt groote plakkaten te vullen met beschouwingen over Holland. Ik krijg wel geld, maar als ze niets plaatsen, is het pijnlijk om een beroep op hen te doen. En dergelijke dingen schijnt Jansen nu maar niet te begrijpen. Een eigenaardige man.

Nee, ‘iets verwachten’ van Kolling zou ik ook niet, maar ik ben er wel van overtuigd, dat je zoo lang als je wilt bij hem kunt blijven hangen. Hij houdt niet van ontslag geven, maar hij geeft je ook geen enkele zekerheid, en jij bent niet de eerste fiksche, goed onderlegde jonge kracht, die teleurgesteld wordt. Wat Kolling zich eigenlijk verbeeldt, is me ook een raadsel hoor! Zelf is hij ingenieur, dus zou je verwachten, dat hij voor jonge academici iets over zou hebben en in

[p. 644]

elk geval eenige deernis toonen met hun moeilijkheden in deze wereld. Dat voel je zelfs, al ben je nooit op een inrichting van hooger onderwijs geweest. Ik weet wel, dat het 'm daarin ten slotte niet zit in de journalistiek, maar ik heb het altijd sneu gevonden voor lui als Graadt van Roggen, De Bourbon, Wansink en nu ook voor jou, die een betere behandeling verdienen, vooral Graadt van Roggen en jij. De Bourbon was eigenlijk niet geschikt en Wansink zag er altijd zoo tragisch uit, maar was wel bekwaam, echter zonder eenig flair of gevoel voor humor. Je werd niet ‘eigen’ met hem.

Ik heb, al ben ik hier meer dan een kwarteeuw, in K. & O. nog eens flink gekankerd over het Indische Stedenschoon, en vooral over de deuren, de pilaren, de koolteerplint en de boomen en de gemetselde paggers. Dat doet me dan goed. Het art. was aanleiding voor Beb Vuyk om naar de pen te grijpen en mij te schrijven. Ook al zelfverwijt. Ze had mijn ‘zware stem door het betoog heen hooren kankeren’, schreef ze, en dat was haar een spoorslag geweest. Ben je al bij haar geweest?

Ik heb eigenlijk verder op het oogenblik niets te berichten, dus sluit ik nu maar. Hou je maar goed en laat ik je het beste wenschen. Als de groote Jan hier is geweest, zal ik je schrijven. Groeten ook van mijn vrouw. Als altijd je toegenegen

W. Walraven.