Brieven aan familie en vrienden 1919-1941

23.

Brief 10 oktober 1998 aan F. Schamhardt.

Mej. Jennie Goote: een zuster van Walravensvriend Arie Goote, voorzitter van de Suikerbond. Kort voor ik mijn oom voor het eerst ontmoette, was Goote op de mailboot, onderweg naar Nederland, gestorven. Een heel manuscript: dit is een zeer lange brief, van 18 getypte kantjes, gedateerd 26-29 september 1938 aan mejuffrouw J.W. Goote in Utrecht. Zij wil ons geen toestemming geven die brief geheel of gedeeltelijk te publiceren.

Blimbing, 10 October 1938

Beste Frans,

Je laatste brief van Padang (Emmahaven) is niet met de luchtpost gekomen, maar met de gewone post. Je hadt er n.l. 3 × 3 ½ cent op geplakt, en in dit dure land kost de luchtpost 20 cent per 5 gram. Zoodoende schreefje op 16 September en kreeg ik den brief pas op den 24sten. Ik heb maar niet meer geschreven naar andere havens, omdat ik geen bepaald nieuws heb, terwijl ik aan den anderen kant maar verval in uitwijdingen, die we ook nog wel eens mondeling bespreken, naar ik hoop.

De brievenport is een voorbeeld van het verschil in levensstandaard tusschen Holland en Indië, en dat zul je ook merken met je op Holland ingestelde salaris. Jullie moesten eigenlijk een tropentoelage hebben, want zoodra je hier een voet aan wal zet, zit je midden in de duurte, van Hollandsch standpunt uit bezien. Er zijn Inlanders genoeg, die een dubbeltje per dag verdienen, hetgeen dus beteekent, dat als zoo iemand een brief verzenden moet, dat voor hem gelijk staat met een dagloon! Ook de boeten bij kleine delicten (chauffeurs enz.) zijn veel te hoog voor de financieele draagkracht van den Inlander. Maar niemand schijnt zich daarom te bekommeren. Dit is een land van schrille contrasten en eens zal het zich wel wreken, vrees ik.

[p. 256]

Je brief met het verhaal van de hadji's en de clandestiene rookers en van de loodsen, die niet met de noodige égards ontvangen worden, vond ik heel onderhoudend en vlot geschreven. Er zit in jou ook nog wel iets van de journalistieke gaven, niet van de Walravens, maar van de Van Kassels! Komt van Opoe! De kunst van vertellen, maar de kunst van luisteren is moeilijker en die verstaan we niet altijd, helaas. Opoe ook niet trouwens. Als ze die kunst had verstaan, waren er verscheidene dingen anders geloopen.

Ik heb een brief gekregen (of heb ik je dat al vroeger geschreven) van mejuffrouw Jenny Goote uit de Burg. Reigerstraat 6 bis. Een aandoenlijke brief, met erg veel lof voor mij, en erg veel treurigheid wegens den dood van haar broer. En of ik haar nog eens schrijven wil, al is het maar enkele regels, want dat zal dan toch nog een stukje van Arie zijn, zooals zij schrijft. Nu, ik heb haar geschreven, niet enkele regels, maar een heel manuscript, en ik hoop, dat zij er iets aan heeft. Ik heb haar ook gevraagd mij iets te willen geven, dat persoonlijk aan Arie heeft toebehoord, het doet er niet toe, wat het is, als het maar iets is, dat hij persoonlijk heeft gebruikt. Desnoods zijn portemonnaie of zijn pijp. Dat zal ze wel doen en daartoe zal ze zich in verbinding stellen met jou, en je vragen om het voor mij mee te nemen, als je weer komt. Dus bereid je daar maar op voor. Jenny kent mij persoonlijk niet, maar ze kent mij toch ook weer heel goed, uit brieven en verhalen van Arie. Ze is een beetje gebrekkig en zij en haar moeder verliezen heel veel in Arie, ook geldelijk, want zij hebben niet veel meer dan een huis, geloof ik. Arie was ook iemand, die niet wilde luisteren. Als hij naar mij had geluisterd, leefde hij denkelijk nog. Maar dat zal Jenny je misschien wel vertellen, want dat weet ze allemaal, hoe ik er tegen ben geweest, dat hij voor dat doel naar hier kwam.

Het is op Soerabaia Jaarmarkt en ik heb er acht kolom over geproduceerd, verschrikkelijk gezellige verhalen en ook nogal wat kritiek. Je moet het maar lezen, als je komt. Drie nachten heb ik in het Simpang Hotel gelogeerd, behalve dan dat ik het grootste deel van die nachten op het kermisterrein was, tamelijk veel rookte en dronk, veel kletste en onder-

[p. 257]

tusschen toch zat te denken aan mijn copy. Half kapot kwam ik weer thuis en sliep een wijzertje rond. Jammer overigens, dat je niet hier was. We zouden ons samen best hebben geamuseerd, al was het maar in de vroolijke keuken of in het vlooientheater.

Op de Jaarmarkt zie je n.l. alle menschelijke zijden van Indië, behalve de Indo's, die zich nooit kunnen laten gaan. Maar vooral zie je er echte Hollanders van allerlei slag, die geheel met elkaar verbroederen op zoo'n avond en dan kan het heel gezellig worden. Helaas zijn er vele, zeer vele van mijn oude kennissen niet meer hier te vinden, weg naar Holland, of dood, of gepensionneerd of werkloos.

Aan het einde van deze reis kom je misschien een beetje met jezelf in 't reine over je gewaarwordingen en je natuurlijk veel te talrijke indrukken. Een gemakkelijk beroep heb je niet gekozen, mien jong, dat zul je wel hebben gemerkt. Doe je best inzake het verlof in Indië. Ik schrijf ook nog aan den 1sten stuurman.

Doe mijn groeten aan vader en moeder en Stientje, en vertel maar veel van mij en mijn omgeving en van de krant. De krant is eigenlijk het beste van alles. Daar kijkt nooit iemand naar me met een zuur gezicht en zure gezichten zijn de specialiteit van Indië en tevens het groote euvel.

Nu, vaarwel en tot ziens, zal ik maar zeggen. Als je weer komt, is het gauw December en dan praten we nader.

Oom Wim.

Groeten aan Opoe en Oom Jaap als je ze soms mocht zien.