Brieven aan familie en vrienden 1919-1941

7.

Brief van 17 oktober 1921 aan J. Walraven.

Keboemen, 17 October 1921

Beste Jaap en Suus,

Even een klein briefje om je te melden, dat ik een andere betrekking heb aanvaard, n.l. op een suikerfabriek van de firma Anemaet & Co, waar mijn oude baas Ten Seldam hoofd-procuratiehouder is.

Het gaat met Insulinde al slechter en slechter en op het oogenblik is de waarnemend vertegenwoordiger naar Holland en wordt hier in de volgende maand terugverwacht. Het is wel zoo goed als zeker, dat hij de noodige Jobstij-

[p. 96]

dingen brengt, ontslag van meer personeel of ook wel salarisvermindering. Toen Ten Seldam mij de betrekking daarom aanbood (voor den tweeden keer al) heb ik niet langer meer geaarzeld en direct toegeslagen. Ik ben gisteren teruggekomen van een bezoek aan de fabriek en heb den administrateur gesproken en ik ben uitstekend geslaagd: ik krijg f 500, - per maand met vrije woning en ik ben niet alleen boekhouder maar tevens secretaris van den administrateur, d.w.z. dat ik die zal vervangen, als hij op reis is of op inspectie in de tuinen. Verder krijg ik natuurlijk aandeel in de winst en pensioen. Vrij dokter en licht (en vrij suiker) heb je vanzelf op een fabriek. Zoodat ik het weer buitengewoon goed getroffen heb, wil ik maar zeggen. Er schijnt hier in Indië een speciale god te zijn, die over mij en de mijnen waakt. Alles loopt me altijd mee in dit land. En met Ten Seldam op het hoofdkantoor kan me niets gebeuren. Iedereen zal zich wel wachten mij dwars te zitten en dat is hier in den Oost een voornaam ding.

Ten Seldam heeft mij nooit vergeten en steeds kreeg ik van tijd tot tijd een brief van hem. Na al de soesah van Banjoewangi is hij, zooals ik reeds vroeger schreef, prachtig geslaagd op Soerabaia bij Anemaet & Co (dat is misschien nog wel familie van de ‘ouwe jiffrouw’ uit de Nieuwe Tonge) en sedert een jaar is hij chef van het kantoor. Deze firma bezit verscheidene suikerfabrieken op Java en doet ook bankzaken, en op een van deze fabrieken heeft Ten Seldam mij nu gestopt. Toen ik daar kwam was het pad natuurlijk al gebaand. De administrateur kende mij trouwens al van Banjoewangi, waar hij vroeger ook geweest is, ook op een suikerfabriek van Anemaet, die daar is. Zoodat alles op rolletjes ging en dat ze me b.v. zoo'n groot salaris toegedacht hadden, dat had ik heelemaal niet verwacht; eerder had ik gedacht met minder te zullen moeten tevreden zijn als bij Insulinde, waar ik f 450, - heb. Maar ze schijnen alweer groote verwachtingen te hebben van mijn prestaties, hetgeen zeer aangenaam is en die ik niet hoop teleurtestellen. Ten Seldam kent me, ik heb onder hem gewerkt, dus moet hij weten wat ik waard ben. Ik ben wel eens minder getaxeerd overigens door menschen, die ook beweerden me te kennen.

[p. 97]

Ik heb nu juist vanmorgen mijn ontslag aan Bandoeng ingediend tegen 15 November a.s. Feitelijk is de opzeggingstermijn 2 maanden volgens mijn contract, maar in dit geval zullen ze blij zijn, weer een groot salaris minder op de rol te hebben. Na dien datum ben ik dus niet meer te Keboemen, hoewel brieven natuurlijk wel worden nagezonden. Ik ga hier in de beste verstandhouding vandaan en het spijt me zelfs, dat ik Insulinde moet verlaten, maar het is niet mijn schuld en op een fabriek, die het heele jaar stilstaat, wordt niets verdiend en daar moet vandaag of morgen ontslag op volgen.

Thuis gaat het heel goed; de kinderen en mijn vrouwtje zijn goed gezond. Hoe gaat het bij jullie? Holland is nog steeds duur, naar ik hoor van terugkeerende verlofgangers, maar dat was het vroeger, voor den oorlog, ook al in vergelijking met het buitenland. Hollanders kunnen heel goed rekenen, maar, zooals de Engelschen van ons zeggen, ‘ze geven te weinig en ze vragen teveel’. Hier in Indië is ook nog overal malaise, en ik ben zeer gelukkig zoo goed geslaagd te zijn, daar er veel menschen zonder werk zijn, Europeanen. Overal hebben ze menschen ontslagen, in alle takken van handel en cultures. Duur is het hier ook, vandaar dat f 500, - wel mooi is, lang niet iedereen verdient het, maar je kunt er alleen maar fatsoenlijk en onbekrompen van bestaan. Er van sparen gaat niet eens. Ik hoop, dat ik nu in de toekomst ook eens wat tantièmes trek, dan krijg ik ook wat voor mijn ouden dag en voor den tijd, dat de meisjes groot zijn.

Je wilt zeker wel tegen Oom Hannes zeggen, dat ik verhuizen ga. Doe hem de groete en zeg, dat ik om hem zal denken als ik eenmaal op mijn nieuwe standplaats zit. Ik heb nu alles noodig voor de verhuizing, die kost veel geld. De suikerfabriek heet ‘Majong’ en ligt bij Koedoes, N.O. van Semarang in de residentie Rembang. Het is geen mooie streek en vrij kaal en troosteloos, maar ik hoop, dat het er niet te ongezond is en dat we bewaard blijven voor koorts en verdere tropen-pestilentiën. Dat is de hoofdzaak. Doe vader en moeder de groete maar en vertel hun er wat van. Hoe gaat het daar toch? En verder zal ik je schrijven, zoodra ik ben aangekomen en ons huis is ingericht en ik een beetje

[p. 98]

ben ingeburgerd. Ik moet natuurlijk nu weer beginnen met het bestudeeren van een geheel nieuw bedrijf, half boerenbedrijf (suikeraanplant) en half fabrieksbedrijf. Er is geen grooter roman dan het leven zelf!

Nu, het beste hoor en laat ook eens wat hooren. Jammer dat je niet eens hier kijken kunt, dan kon je heel wat zien, want ik heb zoo'n idee, dat jullie er niets van snappen. Het is hier zoo geheel anders en ik ben ook zoo geheel anders geworden. Veel meer mensch dan vroeger, dat kan ik je verzekeren. Van Europeesch verlof komt nu de eerste jaren niets, doch daar ben ik niet rouwig om, want ik heb geen verlangen meer Holland terug te zien. Ik geloof niet, dat ik er gebruik van zou hebben gemaakt, tenminste niet zoolang de kinderen klein waren. Als het nog eens gebeurt, dat ik naar Holland kom, dan zal het zijn voor die kinderen, maar persoonlijk kan ik in Indië volkomen berusten. Neem me niet kwalijk, dat ik dit zoo ronduit schrijf.

Beste groeten van je broer,

Wim.

Het adres is dus voortaan:

Suikerfabriek Majong,

koedoes, Java