Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1800
(2016)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[September](1 september 1800)Op den 1 september heeft men 's morgens vernomen d'ongeluckigste gevolgen van eene zelfsmoord, ook genoegsaem door d'ongeluckige tijdtsomstandigheden veroorsakt. De vrouwe van eenen hovenhier, wonende op de Ganseplaetse en hebbende agt levende kinderen, desen morgen reets haer groensel gereet gedaen hebbende om naer de mart te gaen, heeft haer zelven op 't onvoorsiens met eene coorde in eenen kleijnen stal verhangen, reets ongeluckig overleden zijnde wanneer een hae'er kinderen in den stal kwam. Men vermoed dat de cortresse die genoegsaem door den tijdt veroorsakt word, haer tot die ongeluckige zelfsmoord beweegt heeft. 674 gaset van quartidi 14 fructidor 8ste jaer. | |
(4 september 1800)Op den 4 september is in den morgen bij orders van den maire deser stadt bij trommelinge rond de stadt en affixie bekent gemakt geworden dat alle de jongelieden deser stadt die sedert den 1 vendemiare 8ste hun twintigste jaer bereijkt hebben, hun voor den laesten van dese maendt fructidor hun in het secretariat van den maire moeten laeten aenteekenen, op pene van in gebreke blijvende de eerste van die klasse tot den militairen dienst te zullen moeten optrekkenGa naar eind(14). Hieruijt voorsiet men genoegsaem dat den oorloogongeluk voor ons zal voortgeset worden. 675 gaset van septidi den 17 fructidor 8ste jaer. | |
(7 september 1800)- fol. 222 - Op den 7 september zijnde sondag heeft men met den grootsten toestel eenen man en vrouw wonende in de Meersch hunnen vollen jubil, zien vieren van hun vijftigjaerig houwelijk. Om thien uren 's morgens reed eenen terreijn in 't volgende order naer de parochiale kercke van St.-Anne alwaer de jubilanten onder het afsingen van schoon musik en den te deum laudamus zeer pligtiglijk hunnen jubil, vierden. Voorop reed eenen trompetter met een drijcaluerig vaendel, dan volgden te peert eenen heelen treijn jongelingen alle gekleet in 't wit en gelijkkelijk verciert, zijnde de compagnie van de zoogenaemde palingtrekkers. Naer dese volgden twintig carossen, in 't laeste in een open rijtuijg met het drijcaleurig en de jubelkruk verciert zig de jubilanten bevindende. 't Is bijnaer ongeloovelijk wat vruegdeteekens men heden ter deser oorsaek in de drij Meersschen heeft zien plegen, alle de huijsen en straeten der zelve waeren geduerende den dag op 't schoonste verciert en geen eens huijs was er dat 's avons niet verligt was. | |
(8 september 1800)Op den 8 september zijnde den pligtigen feestdag van Maria geboorte, heeft men terwijl ongeluckig nog de goddelijcke diensten in de kercken onderblijven en maer alleen in d'huijsen gedaen worden, andermael gelijk gisteren bijnae den zelven treijn, behalvens dat de cavelcade van peerden wat vermindert was, gesien en vanuijt de kercke van St.-Anne een grooten toer langs de besonderste straeten der stadt heeft zien doen, gelijk gisteren ook gedaen was wegens de jubelfeest van een gemeenen man, genaemt Valcke, wonende in de Carmesstraete, die ook met zijne vrouw de jubelfeest van hun vijftigjaerig houwelijk vierden, waerom ook de Carmesstraete en de verscheijde andere omliggende straeten geduerende den dag met alle bedenkelijcke vercieringen verciert en des avons op 't alderschoonste verlicht waeren. 676 gaset van primidi 21 fructidor 8ste jaer. | |
(14 september 1800)- fol. 223 - Op den 14 september heeft men wederom verscheijde wijken der stadt in volle vruegt gesien. Vierende zekeren Willems, vetspinder, wonende op de Ganseplaetse met zijne vrouw hunnen vollen jubil, van hun vijftigjaerig houwelijk. In den morgen met eenen grooten treijn van carossen en meer als dertig peerden waerop saeten meest alle hoveniers met leersen en alle gelijcke Fransche mutsen op het hooft, rond de besonderste straeten der stadt rijdende naer de parochiale kercke van St.-Anne, alwaer onder het gespel van musicaele instrumenten den te deum laudamus en vruegdeliederen afgesongen wiert en zij hunnen vollen jubile vierden. 't Is bijnae ongelovelijk wat al vruegdeteekens men hierover heeft zien plegen. Van aen de Gaeremart tot aen de Cruijspoorte en alle andere omliggende straeten waeren geduerende den dag de huijsen en straeten met alle bedenkelijcke vercieringen verciert, welke ook des avons onder den toeloop van een ontelbaere menigte volks ook op het schoonste geillumineert waeren. Tusschen het bedrijven van alle die vruegdeteekens, welke wegens d'ongeluckige tijdtsomstandigheden beter zouden gelaeten worden, is desen avond tusschen 9 en 10 uren eenen man in het tribunael crimineel ter doodt veroordeelt, overtuijgt van dieften met braeke en eenen man over circa een jaer het hooft te hebben afgesneden, het afgesneden hooft tot meerder prueve dat nu een jaer hadde gedolven geweest in 't tribunael aen het menig vergaederd volk vertoont wordende. Onder de verscheijde dieften en moorden die men hoort nu en dan te lande begaen te worden, is de gepasseerde weeke een grouwsaeme moordt ontrent Winnendaelen busch begaen. Twee persoonen in een herberg aldaer getwist hebbende, heeft een deser twee den anderen afgewagt, van wien hij alleen zijnde, jammerlijk met een mes door den buijk is doodtgesteken geworden. | |
(15 september 1800)- fol. 224 - Op den 15 september was eenider des morgens als door eenen blixemslag getroffen op het zeker vernemen van eene tijdinge die het heele menschdom doet sidderen en beven. Gisteren de kermis van de parochie van Breeninge zijnde en vervolgens degone van het Sas van Slijckens, hadde eene overgroote menigte volks zig van Oostende naer de laeste plaets, te weten het Sas Slijckens, begeven. Reets tegens den avond geworden zijnde, haeste zig het menigte volk om met d'oversetschuijten naer Oostende in hunne woonsten te begeven. De oversetschuijten de menigte niet konnende bergen en oversetten, vond men geraedig tusschen 7 en 8 uren 's avons de pompe of drijvende brug te gebruijken. Men was de menigte volks van alle geslagten verselt met veele kinderen die hun op dezelve begaeven nauwelijks meester en meer als tweehondertendertig ongeluckige slagoffers op dezelve gelaeden zijnde, was men genootsakt in zee te steken. Nauwelijks was de pompe in 't midden van de alverwoestende zee afgesteken met nog eene schuijte, die ook vol menschen was, daeraen vastgemakt of men begont onder een gejammer zonder voorbeelt te onderwaden, dat de pompe vol water kwam, de menigte volk troppelden op 't eijnde der pompe bijeen en braeken eene der vlerken van de pompe die het water moeste tegenhouden af, waerdoor in den tijdt van minder dan vijf minuten een alderijslijkste schouwspel zig vertoonde. De pompe met alle de ongeluckige en de aen vastgemakte schuijte gingen seffens te gronde onder dusdaenig een gejammer en gehuijl als danof den laesten dag des weijrelts op handen hadde geweest, dusdaenig dat tot meerder schrik en verbaestheijd zulks door de geheele stadt Oostende gehoort wiert. Eenige van dese ongeluckige die in de jaerboeken der historie van dese eeuw tot schrik en verwonderinge zullen strekken, hebben zig al swemmende gered en meer zouden mogelijks nog gered geweest hebben, hadden zij in het zinken door andere niet vastgehouden - fol. 225 - geweest. Dus dat door het gedagt alleen, maer door geene pennen kan beschreven worden, wat eenen schrikkelijcken oogenblik zulks voor misschien meer als 150 slagoffers zulks moet geweest hebben. Geduerende den dag van heden hoorde men met schrik en verbaestheijd verscheijde tegenstrijdige tijdingen van het getal der verdronken persoonen, totdat men tegens den avond door eenen egten brief uijt Oostende van eenige zekere maeren onderricht wiert, behelsende: Oostende, den 28 fructidor 8ste jaer. Gisteren den 27 deser is bij Oostende een ijslijk ongeluk voorgevallen. Eene groote menigte volks kwaem tusschen 7 en 8 uren 's avons van het Sas Slijckens naer Oostende en waeren op de pompe of drijvende brug om het water over te gaen. De pompe te zeer gelaeden zijnde, is gesonken en de daerop wesende persoonen hebben ellendig het leven verlooren. In den nagt tusschen den 27 en 28 deser zijn er 8 lijken uijtgehaelt en geduerende den dag van den 28 deser tot het sluijsen deser nog 64, tesaement 72 uijtgevischte lijken, waeronder vijf militairen en de overige burgers. Het getal der verdronken is nog onbekent, want nog geduerig haelt men er uijt het water. Aldus zal men haest van dit zoo droevig als ongelukkig voorval haest door naeder tijdingen ten vollen onderricht worden. 678 gaset van octidi den 28 fructidor 8ste jaer. | |
(16 september 1800)Op den 16 september tusschen het geduerig hooren vertellen van de schrikkelijcke omstandigheden die het gemelde ongeluk in Oostende voorgevallen verselt hebben en hoe Oostende als eene stadt der doode geworden is, terwijl men meest in alle de huijsen der zelve stadt niet als lijken en doodtkisten meer siet, heeft men in afwagtinge van de zekere maeren hoeveel persoonen dat er den roof der woeste baeren geworden zijn, heden binnen dese stadt bij affixie en trommelinge rond de stadt bij orders van den maire bekent gemakt dat het masqueren geduerende de vijf complementaire of vervoldaegen is toegelaeten, zoo nogtans dat er de strikste maetregelen zullen onderhouden om alle onheijlen te voorkomen. Ook dat er tot meerder vercieringe van de aenstaende feest van den 1 vendemiaire 9ste jaer aen alle burgers versogt wordt, besonder in de straeten waer den treijn zal passeeren, van op den zelven dag - fol. 226 - van in den morgenstond de voorgevels van hunne huijsen te vercieren en dat alle de huijsen der stadt des avons van 9 tot 11 uren zullen moeten verlichtGa naar eind(15). Dus ziet men dat tusschen het voorvallen van bijnaer ongehoorde ongelucken de Fransche baldaedigheden daerom niet zullen vermindert worden, want heden tegens den avond, wanneer alle monden vol waeren van ongeluckige omstandigheden wegens hetzelve ongeluk te vertellen, vernam men seffens een ander ongeluk dat binnen Brugge ontrent den Duijnebrugge voorviel. Den knegt van den colonel onser besettinge, aldaer in het water met drij zijner peerden te wateren gegaen zijnde en die niet wel konnende bestieren, is hij met dezelve naer den grond gesonken. Een der drij peerden den strink, met hetwelke het gebonden was aen d'andere, losgetrokken hebbende, is uijt het water recht naer den stal gelopen, terwijl den coetsier, die eenen Franschman was, met de twee andere peerden verdronk zonder van iemant te konnen geholpen worden en aldus nog desen avond met de twee peerden alle drij met groote moeijte uijt het water getrokken wierden. | |
(18 september 1800)Op den 18 september, terwijl men van goederhand de zekere maeren uijt Oostende ontfingt dat er reets 107 persoonen onder groote en kinderen begraeven zijn, die uijt de woeste zee stroomen, zijn uijtgevischt en dat er nog verscheijde persoonen in Oostende en elders vermist worden, die dat nog ongeluckiger is, mogelijks met den stroom konnen weggevlot zijn, heeft men, zijnde den 1 complementaire of vervoldag van het 8ste jaer, het heijdensch gebruijk van het masqueren den heelen dag zien zijnen aenvang nemen, zoodat het schijnt dat Godt niet meer gevreest wordt, niettegenstaende alle de rampen en ongelucken en den geessel des oorloogs die ten alle kanten geduerig overgesonden worden. 679 gaset van den 1 complementaire 8ste jaer. | |
(19 en 20 september 1800)Op den 19 en 20 september heeft men gelijk gisteren, zijnde den tweeden en derden complementaire of vervoldag, het masqueren met eene nog meerder hevigheijd zien hernemen, dog alzoo het saterdag en vrijdag was, heeft men den overvloed van gemeen volk niet zien langs de straeten, - fol. 227 - maer wel de besonderste persoonen van d'administratien, van de militaire overheden en gewesen edele deser stadt, zoodat het masqueren niet alleen schoon om zien was, maer er ook veele schoone verbeeldingen uijt de redouten vertoont wierden. Op den 20 deser tegens den avond gebuerde eenen voorval welke de grootste ongelucken zoude konnen teweeg gebragt hebben. Een groot gedeelte van den overdikken muer, welke men besig is met af te breken van de ruine van de kercke van St.-Donaes, reets onderkapt zijnde, om bij middel van brandstoffen te laeten nedervallen, is op 't onvoorsiens langs den kant van het Vrije van zelfs nedergevallen, dusdaenig dat, hadde den muer niet reets leeg afgekapt geweest, een groot gedeelte van het gebouw van 't Vrije zoude ingestort hebben, want den val was zoodaenig dat twee huijsekens, staende tegens den zelven muer, teenemael in spaenders in stukken zijn geslaegen, dusdaenig dat men daervan nauwelijks meer de gedaente ziet en om zoo te zeggen den eenen steen niet meer op den anderen is staende. Geluckig zijn bij desen voorval, welke eenen slag als aerdbevinge veroorsakte, geen menschen verongelukt, alleen een vrouwe passeerende met een kint op den arm, was geen drij stappen voorbijgepasseert wanneer den muer instorte, zoodat dese geluckig niet zonder met den grootsten schrik bevangen te zijn, als van onder de puijnhopen is gered geworden. | |
(21 en 22 september 1800)Op den 21 en 22 september zijnde sondag en maendag, vierden en vijfden complementaire of vervoldag van het 8ste jaer der Fransche republijke, heeft men het masqueren zooveel als tevooren in de vastenavonddaegen den vollen toom zien hebben. Groot en kleijn van alle geslagten aen die heijdensche baldaedigheijd den vollen toom gevende, welke eventwel den maendag 's middags door het vallen van hevige stortvlaegen merkelijk is verhindert geworden. 680 gaset van quintidi den 5 complementaire 8ste jaer. Eijnde van 't 8ste jaer der Fransche republijke. | |
(23 september 1800)- fol. 228 - Begin van het 9ste jaer der Fransche republijke beginnende met den 23 september 1800. Op den 23 september zijnde den eersten vendemiaire 9ste jaer, verjaerdag van de stigtinge der Fransche republijke, volgens dezelve tijdtrekeninge, hoorde men 's morgens ten ses uren, gelijk ook gisteren tegens den avond gedaen was, de kanons op onse stadtswallen losbranden, hetwelk geduerende den dag verscheijde mael herhaelt wiert tot aenkondinge van 't feest dat heden moet geviert worden. Nauwelijks was den dagraed ontstaen of men saeg eenider in de besonderste straeten der stadt, ingevolgen de aensoekinge van de maire, de voorgevels van hunne huijsen met groen en ander vercieringen pareeren. Ten 8 uren en bijnae den heelen dag door wiert door het gespel van 't carilion de feest aen het volk aengekondigt. Ten 10 uren vergaederden op den Burg alle de members der geconstitueerde magten met den heer prefect, alle in groot gewaed en uniforme met de vliegende vaendels, het militaire voet- en peerdevolk met den etat-major en krijgsmusik, de leerlingen der arme en andere publicke schoolen met hunne professors, gelijk eene reeks maegdekens schoon verciert, volgens het order der feest treckkende vandaer langs de besonderste straeten der stadt naer den tempel der wet, waer aenspraeken en gesangen wegens het order den feest afgesproken en gesongen wierden. Terwijl men hiermede in den tempel der wet besig was, verscheen in dezelve eenen anderen trijen, meest alle te peerde, op het kostelijkste uijtgedost en verciert, tusschen hun gedraegen wordende eenen grooten paling en menige andere vercieringen, welken paling op versoek aen hun gedaen, door den prefect in den naermiddag op het water zal getrokken worden. De verrigtingen - fol. 229 - in den tempel geeijndigt zijnde, is den heelen treijn en tusschen dezelve de palingtrekkers naer de Mart wedergekeert, alwaer naer het verrichten van de groote krijgsexercitien den treijn uijteen is gescheijden geworden. Ten drij uren naermiddag zijn de palingtrekkers met den zelven treijn van 's morgens met den paling en schoon musik langs de besonderste straeten der stadt gereden naer het water tusschen de Carmes- en Stroobrugge, waeronder eenen grooten treijn ten bijwesen van bijnae ontelbaere menschen zoo langs de kaeijen, bruggen, in huijsen als op schepen en schuijten den paling getrokken wiert ter presentie van den heer prefect, die boven het betaelen der kosten op den af te trekken paling eene goude horlogie voor prijs gestelt hadde, zig ten dien eijnde begeven hebbende in het huijs van d'heer Verplanke aen de Stroobrugge. Seffens begonst d'exercitie van de swemmende jongelingen en door den sesden der zelve wiert den paling van den kop afgetrokken, dog alzoo er besproken dat niemant den prijs konde winnen voordat de 24 mededingers voor den prijs d'eerste ronde gedaen hadden, wiert den paling zonder kop andermael aen de bellijnnen vastgemakt, waerdoor het aftrekken moeijlijcker was geworden en het vel nootsaekelijk moest afgebeten worden. Naerdat hiertoe ontrent een uren door de mededingers tot vermaek van den heer prefect en van alle de aenschouwers alle mogelijcke devoiren gedaen waeren, gelukte het eijndelinge dat dien overgrooten paling door den soon van de weduwe Ruddere, wonende in eene bleekerije in den Meirsch, afgebeten en met gewelt afgetrokken wiert. Alle de andere swemmers begaeven hun naer den prijswinnaer tusschen een uijtnemende gekletter en vruegdegeroep van de menigte volks en het gespel op 't water van musicaele instrumenten, waernaer den heelen treijn, naerdat de swemmers hun in een ledig huijs daer ontrent wel hadden gewarmt en warme dranken gedronken hadden, ook ten koste van den heer prefect, langs de besonderste straeten der stadt in triumphe naer hunne vergaederplaets d'herberge St.-Obertus in de Meersch zijn wedergekeert. - fol. 230 - 's Avons van 9 tot 11 uren is onder het spelen van 't carilion de illuminatie begonst, alle de publijke gebouwen en alle de gevels der stadt geillumineert wordende. Tusschen dese illuminatie is er op de Mart nevens den vrijheijdsboom afgeschoten een konstgewerkt vuurwerk, welkers werkinge een groot getal konststukken in het vuur vertoonde en tot genoegen van de menigte aenschouwers ontrent geduerende een ure lang geduert heeft. Aldus door eenen bal gratis in 't commediehuijs, ook ten koste van den heer prefect gegeven, den eersten dag van het Fransche jaer negen geeijndigt wordende. De feest tot Parijs, welke desen dag aldaer plaetse gehadt heeft, zal zeer luijsterlijk geweest zijn, terwijl naer die stadt drij gedeputeerde uijt ider departement zijn moeten vertrekken om de feeste aldaer bij te woonen en meerderen luijster te geven, zijnde de drij gedeputeerde van het departement der Leije, die naer die stadt vertrokken zijn, de burgers J.F. De Meijere, gewesen president van het departement, A. De Peellaert-Ghistelles en C.J.A. d'Ougnij, gewesen administrateur van Sonnebeke. | |
(25 september 1800)Op den 25 september is in 't licht gegeven eene lijste, versaemeling sub N. te zien, van het ijslijk ongeluk voor Oostende voorgevallen, hebbende voor tijtel: ‘naemen van de persoonen die opgevischt zijn het ongeluckig geval, plaets gehadt hebbende in Oostende in de overvaert der haeve met de pompeschuijte die gesonken is den 27 fructidor jaer 8 's avons ten 7 uren, te weten’, hieruijt siet men klaer met naemen, toenaemen, woonsten en ouderdom dat reets 82 persoonen onder groote en kleene zijn uijtgevischt en dat er nog drij persoonen van Oostende vermist worden, zonder dat men nog van de andere vermiste kan weten. Ook onder de lijste vijf persoonen geboortig van Brugge gevonden wordende. 681 gaset van tridi den 3 vendemiare 9ste jaer der republijke. | |
(27 september 1800)- fol. 231 - Op den 27 september 's morgens ten thien uren wiert het groot drijcaleurig vaendel op den thoren opgesteken en boven hetzelve eenen grooten groenen meijtak, seffens wiert op het carilion van 10 tot 12 gespeelt en 1 tot 2 uren 's middags zijn alle de klokken van de nog in wesen zijnde kercken der stadt geluijt geworden tot bekentmaekinge van de zekere aengekomen tijtinge dat de vijantlijkheden die tusschen de legers reets hadden moeten hernomen zijn, andermael door een nieuw gesloten waepenstilstant zijn afgebroken en dat er tot het eijndigen van de rampen des oorloogs, die maer te ongeluckig heel Europa verschueren een nieuw vredecongres tot Luneville in Loraijnen, van alle de belanghebbende mogentheden van Europa, staet opgeregt te worden om aldaer, dat den hemel zegenen mag, een eijnde van de oorloogsrampen gemakt te worden. | |
(28 september 1800)Op den 28 september heeft eenen man en vrouwe wonende op het Boogsken des morgens in de parochiale kercke van St.-Catharine den jubile geviert van hun vijftigjaerig houwelijk tusschen schoon musik en het afsingen van den te deum laudamus. De jubilanten met degene hunner familie waeren geseten in eene menigte carossen en opgeleijt door schoone musik en eenen grooten treijn te peerde van jongelingen, alle in uniforme gekleet in 't wit en gelijcke mutsen aen, terwijl eenige ander jongelingen gekleet op de Turkse wijde de rutuijten der jubilanten verselden, aldus in den morgen alle de besonderste straeten der stadt doorrijdende, gelijk in den naermiddag ook te voet deden de palingtreckers, naerdat zij in hunne vergaederplaets om den eerevogel gebalt hadden. De straete en omliggende waer de jubilanten waeren wonende zijn in den dag schoon verciert en des avons geillimineert geworden. | |
(29 september 1800)Op den 29 september gelijk op gisteren, was de zekere maere verbreijt dat den heer prefect het masqueren nog geduerende dees twee daegen hadde toegelaeten, maer alles onderblijvende en verboden zijnde, zijn de baldaedige teenemael van hun hope van te masqueren verijdelt geworden. 682 gaset van septidi 7 vendemiaire 9ste jaer. |