Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1799
(2016)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[Juni](1 junij 1799)Op den 1 junij zijn dezelve in de casernen verbleven, wanneer zij om thien uren tusschen een groot geleijde Fransche militaire voet- en peerdevolk met nog eene menigte van het platte land, die meest alle daege van alom aenkomen en vertrekken, langs de Smedepoorte naer Vrankrijk vertrokken, tusschen dusdaenig een gehuijl en gekerm van vrouwen, ouders, vrienden en bekende dat geene pennen bekwaem zijn zulks uijt te drukken en de versteenste gemoederen zelfs beweegt wierden. | |
(3 en 4 junij 1799)Op den 3 en 4 junij waeren wederom alle de gemoederen der stadt in de grootste benouwheijd en ontsteltenisse op een hallegebod dat van 't stadthuijs afgekondigt wiert dat binnen de 48 uren alle degone van de requisitien moesten worden op pene van swaere straffen die iemant zouden verswegen hebbenGa naar eind(10). Seffens wiert met gewaepende magt naer alle de huijsen der stadt gegaen en eene nieuwe naemlijst opgenomen, welke door ideren oversten des huijsgesints moest onderteekent worden, waervan het gevolg was dat er tusschen den nagt van den 3 en 4 junij strenge huijssoekingen door de militaire wagten gedaen wierden en andermael verscheijde jongelingen en getrouwde uijt hunne huijsen wierden gehaelt en naer de casernen met gewelt beweegt wierden. 544 gaset van sextidi den 16 prairial 7ste jaer. | |
(6 junij 1799)- fol. 93 - Op den 6 junij was men 's morgens wederom als tot er doodt ontstelt op 't vernemen dat er geduerende den nagt in een overgroot getal huijsen huijssoekingen gedaen zijn tot het ontdekken van degone die zig van de requisitien der militaire omschrijving hebben verborgen en dat er verscheijde der zelve op 't onvoorsiens zijn aengevat geworden. Door dese gelegentheijd zijn ook ontdekt eenige priesters, die zig geborgen hebben, ontdekt geworden die op eene barbaersche wijse naer het seminarie bij de andere gevangene vertransporteert zijn en dus brengt nu elk zijn leven over in den eenen troubel voor en den anderen naer. De strengheijd reets zooverre gaende dat men in het tribunael correctioneel op heden eenen persoon heeft zien veroordeelen tot de straffe van een jaer gevang en de boete van 500 livres, omdat eenen jongeling die hij verborgen hadde, in zijn huijs gevonden was. | |
(7 junij 1799)Op den 7 junij in den naermiddag saeg men op de Mart rond den vrijheijdsboom verscheijde sparreboomen planten en de groote vlagge wiert voor het stadthuijs opgehangen, bekleet met swarte fustons. Ook wiert de groote vlagge op den hallentooren opgesteken, boven welke eenen swarten wimpel waeijde, ter oorsaeke dat op morgen zal geviert worden eene Fransche lijkfeest, gelijk door de geheele republijke, wegens het ombrengen door de Oostenrijksche troupen (zoo de Fransche zulks opgeven) van twee Fransche ministers, genaemt Bonnier en Roberjot, die sedert lang op het vredecongres te Rastadt hadden gerespecteert geweest en op het scheijden van hetzelve congres op hunne afreijsen jammerlijk zijn vermoort geworden. 't Omstandig verhael van welke in de 537 gasette van Gend van primidi den 21 floreal 7ste jaer met alle de omstandigheden kan gesien worden. Het waere te wenschen dat dese moort, 't zij door wie het gebuert, niet waere voorgevallen, want men met reden vreest dat de vraeksugt der Fransche hierdoor nog meer zal ontsteken wordenGa naar eind(11). 545 gaset van nonidi den 19 prairial 7ste jaer. | |
(8 junij 1799)- fol. 94 - Op den 8 junij zijnde decadi den 20 prairial 7ste jaer heeft men alle de pligtigheden die op de decadidaegen in den tempel der wet gedaen worden des morgens zien onderblijven, geen de minste vruegdeteekens zijn er betoont nog zelfs niet op 't carilion gespeelt geworden. Om drij uren 's middags vergaederden de geconstitutioneerde magten, de militaire besetting en etat-major, alle de bediende en kinderen der schoolen met hunne meesters op den Burg, elk aen den lincken arm een swarten sluijer draegende en alle de vaendels met swarten wimpels waeijende, van daer in grooten treijn tot zelfs het krijgstuijg en trommels in den rouw bekleet, gaende langs den Dijver en Steenstraet tot op de Mart, alwaer het voormelde lijkfeest geviert wiert. Aldaer wierden van beijde zijden van den boom van vrijheijd twee lijkbussen die rond gedraegen wierden op twee pedestallen gestelt, benevens een swart en rood vaendel. Daer wiert hun de krijgseere bewesen door het losbranden der musketterije van de soldaeten die eerst gesaementlijk twee salvos gaeven en vervolgens een voor een hun geweer op de lijkbussen kwaemen lossen. Den treijn daernae langs de Vlamingstraete en St.-Jansstraete in den tempel der wet, die op eene kostbaere wijse in den rouw bekleet was, gekomen zijnde, zijn aldaer op eenen hoog verheven theater, teenemael in den rouw bekleet, aenspraeken gedaen en rouwsangen opgesongen, opdat de gemoederen tot vraek over de begaene moort der Fransche ministers zouden beweegt worden. Zulks geduerde tot ontrent den 7 uren 's avons, wanneer den treijn langs d'Hoogstraete wederkeerende op den Burg is uijteengescheijden geworden. | |
(11 junij 1799)Op den 11 junij wierden op een schavot op den Burg in hunne gewone kleederen gekleet met een placaet boven hun hooft door den scherpregter tentoongestelt Joseph Mondij, oudt 23 jaeren en Ignatius Mueleman, oudt 35 jaeren, beijde geboortig en lest tot Kortrijk gewoont hebbende, geduerende twee uren en t'eijnden de executie door 't tribunael crimineel voor het stelen van 5 lappen saimoise tot Kortrijk in eenen winckel tot eene opsluijtinge van ses jaeren in een correctiehuijs van het departement verwesen zijnde. 546 gaset van tridi den 23 prairial 7ste jaer. | |
(12 junij 1799)- fol. 95 - Op den 12 junij was men 's morgens andermael in de grootste verslaegentheijd gedompelt op het vernemen dat er geduerende den gepasseerden wederom in zeer menigvuldige huijsen deser stadt huijssoekingen waeren gedaen, geassisteert door militaire wagten, tot het ontdekken van de nog ontbrekende jongelingen van de requisitien en dat er wederom een merkelijk getal der zelve in hunne of in andere huijsen zijn aengevat geworden. | |
(13 junij 1799)Op den 13 junij heeft men wederom zien herleven de ongehoorde beelt- en kerkstormerije die maer al te ongeluckig zoo binnen dese stadt als door het heele verdrukte Nederland door de Fransche begaen wordt. Terwijl men heden in het beluijk van de knegtjensstedeschoole publick in contant gelt heeft zien verkoopen alle het kerkgewaet tot zelfs de Geheijligde kelken, kassen, boseringen, schilderijen en generaelijk alles wat gebruijkt geweest heeft tot Godts autaer in de kercken van de godtshuijsen deser stadt, zoodat men nu opentlijk ziet dat zelfs tot het minste capelleken niet meer ongeschonden kan bewaert worden. Heden zijn op een schavot op den Burg in hunne gewone kleederen met een placaet boven hun hooft van 10 tot 12 uren 's morgens door den scherpregter tentoongestelt Bonaventura Van Akker, oudt 28 jaeren en Josephus Asserue, oudt 20 jaeren, beijde geboortig van Kortrijk en lest aldaer gewoont hebbende, t'eijnde de executie voor het stelen zonder braeke van verscheijde effecten in een huijs tot Kortrijk tot een opsluijting van ses jaeren in een correctiehuijs van het departement der Leije verwesen zijnde. | |
(14 junij 1799)Op den 14 junij is bij hallegebode bij orders van de municipaliteijt het volgende besluijt van het stadthuijs afgekondigt wegens de militaire omschrijving die nog niet voltallig gemakt is. Art. I. De registers geopent tot ontfangen de inschrijvingen der burgers begrepen in de vijf classen der conscriptie zijn definitif gesloten. - fol. 96 - II. De lijsten der vier laeste classen zullen binnen de vierentwintig uren opgesonden worden aen de centraele administratie, omdat zij zouden konnen voortgaen tot een nieuwe loting in de tweede en derde classe. III. De borgers bij dewelcke de conscrits woonen die gaen getrokken worden, zijn gehouden dezelve aen te bieden, andersints zullen zij agtervolgt worden als medepligtige van hunne desertie. IV. Degene der conscrits, dewelcke het lot zal aentoonen om op te trekken, konnen zig daervan bevrijden met te doen kennen en te doen aenvatten hetzij eenen conscrit van de eerste classe den welken nog niet opgetrokken is, hetzij eenen conscrit van de tweede en der(de) classen die door het lot tot het aenveerden van den dienst gelot is en die zig bij verstekinge of andersints van de wet onttrokken heeft, hetzij eijndinge eenen conscrit van eene der vijf classen die zig volgens de wet niet heeft doen annonceeren. Met het bekentmaeken en vastnemen van eenen van welke zij zelve gelot zijnde van den dienst zullen ontslaegen wordenGa naar eind(12). Desen avond om elf uren is in het tribunael crimineel naer eene sittinge van drij daegen geeijndigt een swaer proces over ses criminele persoonen, waeronder eene vrouwspersoone was, verdagt van verscheijde dieften met braeke en moordaedigheden begaen te hebben, van welkers bende die zoo men verneemt nog meerder geweest is eenen ter doodt verwesen is en de andere tot veele jaeren in d'ijzers en tentoonstelling van ses uren door den crimineelen regtsbank desen nagt ontrent den 11 uren zijn verwesen geworden. 547 gasette van sextidi den 26 prairial 7ste jaer. | |
(15 junij 1799)- fol. 97 - Op den 15 junij is op een schavot op den Burg in zijne gewone kleederen met een placaet boven zijn hooft van 9 uren 's morgens tot 's middags ten 1 uren door den scherpregter tentoongestelt Stephanus Dewulf, soon van Franciscus, oudt 43 jaeren, boerewerkman stijle, geboortig van Hantsaeme ende lest gewoont hebbende tot Gidts, t'eijnden de executie tot eene besondere opsluijting in een correctiehuijs geduerende thien jaeren door den crimineelen regtsbank verwesen zijnde voor het schieten op den persoon van eenen herbergier, genaemt Verhaege, tot Kortemarq, dusdaenig dat den zelven in den lijve door het saed gerakt zijnde, lang te bedde gelegen en in groot perijkel van daeraf te sterven geweest heeft. | |
(16 junij 1799)Op den 16 junij in den naermiddag heeft men andermael in het beluijk van het gewesen bischdom onder den toeloop van eene groote menigte volks hernomen de loting van de tweede en derde classe van de militaire omschrijvelingen, bestaende in sestig persoonen die nu nog te kort bevonden worden, van dezelve classen, door de desertie en verstekinge die er gedaen is door diegone die voorgaendelijk in het lot gevallen waeren. De lotinge gedaen zijnde, bleeven de ongeluckige die door het lot aengewesen zijn om soldaet te worden, meenende dat zij volgens de wetten vijf daegen tijdt hadden om in te gaen of een man te stellen. Des anderdaegs op den 17 junij heeft men met grooten afschrik nogtans heel anders vernomen, te weten dat geduerende desen nagt alle degone die in het lot gevallen waeren, faitelijk met militaire wagten uijt hunne huijsen of degone hun'er vaders of vrienden waeren afgehaelt en van den eersten tot den laesten in het beluijk van de voorige cellebroeders zijn ingeleijt geworden. Desen morgen heeft men nogtans vernomen dat degone die twee borgen voor hunnen persoon gestelt hebben, nog voor eenige daegen naer hunne huijsen teruggesonden zijn geworden. 548 gaset van nonidi den 29 prairial 7ste jaer. | |
(20 junij 1799)- fol. 98 - Op den 20 junij was men 's morgens gelijk gisterenmorgen andermal in groote verslaegentheijd gedompelt op het vernemen dat geduerende dese twee gepasseerde nagten andermael veele huijssoekingen zijn gedaen geworden tot het ontdekken van nog een getal persoonen, zoo getrouwde als ongetrouwe, van de vijf classen van de militaire omschrijvinge die zig volgens de wetten ten zijnen tijde niet en hebben laeten opschrijven en dat er weder een merkelijk getal der zelve zijn aengevat en naer den militairen depot zijn vertransporteert geworden. Zulks verneemt men alom te lande ook met de grootste strengheijd te gebueren, waerdoor nu zoo in de ongeluckige steden als op het platte land nauwelijks meer jongelingen langs de straeten of publijke wegen in veijligheijd zijn, terwijl dezelve zoo in de classen vallende of niet maer porvisioneel vastgenomen worden. Dese is de vrijheijd en gelijkheijd welke het Fransch gebroet ons hoe langer hoe meerder toebrengen, tusschen het geduerig te doen betaelen van d'alderswaerste contributien, dusdaenig dat men ons rijcke land nu teenemael van jongelingen en geltspecien ziet berooft worden. Weijnige daegen passeeren der ook zonder dat men binnen de stadt Brugge omschrijvelingen zoo van d'eene als d'andere classen in menigte uijt het diepste van Vrankrijk ziet aenkomen, terwijl meest alle daege d'omschrijvelingen van dit departement der Leije met betraende oogen en het grootste hertsseer naer het diepste van Vrankrijk gesonden worden. Tusschen alle dese schrikkelijkheden die het welpeijsende menschdom doen sidderen en beven, ziet men daegelijks in het tribunael correctioneel verscheijde welmeenende persoonen verwijsen tot gevangneming en geltboeten voor het niet overgeven van hunne domestiquen of brootaeten, zijn onder andere eenen bleekersbaes, genaemt Danneels, om het niet overgeven van zijnen knegt tot een jaer opsluijting en 400 livres boete verwesen geworden. 549 gaset van duodi den 2 messidor 7ste jaer. | |
(22 junij 1799)- fol. 99 - Op den 22 junij van 's morgens met het aenbreken van den dag saeg men de Mart en verscheijde straeten met persoonen van alle slag opgehoopt om de sestig gelotte persoonen van de stadt Brugge met nog eene menigte van de kantons van het platte land van de tweede en derde classe van de militaire omschrijvinge van hier naer Vrankrijk te zien vertrekken. Wanneer om vijf uren en half van desen morgen dezelve vanuijt de casernen het groot krijgsmusik tot buijten de poorte vooropgaende met betraende oogen vertrokken zijn, onder een alderbeklaegelijkste gehuijl en gekerm van hunne ouders, vrienden en bekende, aen welke zij al voorbijtrekkende tusschen de militaire wagten den laesten adieu gaeven, in vrees van misschien elkander voor altijdt noijt meer te zullen zien. Het geloop van 't volk was zooveel te grooter omdat sedert dat de ongeluckige in de casernen geplaest waeren, hun niemant meer heeft mogen zien ofte spreeken zonder een bescheet van den commandant deser stadt, hetwelk maer alleen door tusschenspraek en goede vrienden konde gekregen worden. | |
(24 junij 1799)Op den 24 junij was 's morgens de guillottine in 't midden der Mart voor den vrijheijdtsboom geplaat(st) en korts naer twalf uren wierden naer dezelve op eenen waegen gevoert, gekleet met een rood hemde over het lijf, twee persoonen vergeselschapt door eenen beeedigden gewesen Discalse pater, genaemt Bonavontura, zij klommen gewillig op de trappen van schavot en ondergingen in eenige minuten de straffe des doodts, beijde met den eersten slag van het moortmes der guillottinne hun hooft afgeslaegen wordende. Sedert eenige weken waeren zij door den crimineelen regtsbank tot die straffe verwesen, omdat zij over eenigen tijdt ontrent Wacken eenen Franschen soldaet hadden vermoort, den eersten den zelven hebbende doorsteken en den anderen hem dan doodtgestamt hebbende, gelijk door de getuijgen is bewesen geworden. 550 gaset van sextidi den 6 messidor 7ste jaer. | |
(25 junij 1799)- fol. 100 - Op den 25 junij heeft men uijt Oostende de sekere tijdinge vernomen dat aldaer sedert eenige daegen een aldergrootste ongeluk is voorgevallen. Voor de gemelde stadt Oostende wierden gesien verscheijde Engelsche oorloogsschepen, eenen Franschen uijtligger, een schip aldus genaemt, naderde van nabij die schepen om te zien hoe groot de magt der zelve was. Op dit schip bevonden hun een getal van sesthien persoonen omschrijvelingen van d'eerste classe der requisitie die voor de marine of zeedienst bestemt waeren. Dese moede zijnde van onder het Fransche jok te leven, hadden saement besloten van op het naederen der Engelsche vaertuijgen van het Fransch schip te springen en naer de Engelsche over te swemmen. Zij voltrokken inderdaedt hun stout voornemen, maer tot alle hun ongeluk, want de distantie der Engelsche schepen te verre van hun verwijdert zijnde en zij dezelve niet konnende genaeken, verdronken alle sesthien, waeronder ses jongelingen geboortig van de stadt Brugge waeren, zeer ongelukkig in het water zonder dat hun door de Engelsche of Fransche, die dese ongeluckige tragedie van weerzijdts beschouwden eenige hulpe konde toegebragt worden. | |
(27 junij 1799)Op den 27 junij heeft men binnen Brugge wederom een merkelijk getal omschrijvelingen van de tweede en derde classe vanuijt het binnenste van Vrankrijk zien aenkomen, welke men de menigte die hier sedert eenigen tijdt zijn, daegelijks des morgens en 's middags geduerende twee uren op de Vrijdagmart in den waepenhandel onderrigt worden. Desen avond wiert van 6 tot 7 uren 's avons op 't carilion gespeelt, de drijcaleurige vlagge op den thoren opgesteken en degone voor 't stadthuijs gehangen wegens het feest van den landtbouw die morgen door de Fransche zal geviert worden. 551 gaset van nonidi den 9 messidor 7ste jaer. | |
(28 junij 1799)- fol. 101 - Op den 28 junij zijnde decadi den 10 messidor 7ste jaer der Fransche republijke, is de feest van den landtsbouw op de volgende wijser ter uijtvoer gebragt geworden. Alleenelijk is geduerende eenige uren door den dag op 't carilion gespeelt geworden en ten thien uren van desen morgen alle de members der geconstitutioneerde magten op den Burg vergaedert zijnde, gelijk den etat-major onser besettinge met het Fransch voet- en peerdevolk met het krijgsmusik en alle met hunne vliegende vaendels, zijn alle dezelve in vollen treijn langs de Mart gegaen naer den tempel der wet, alwaer naer gewonelijcke ceremonien van het trouwen van verscheijde paeren als op andere decadidaegen in gewoonte is, daernae eenige processen-verbael op eenen theater, in 't midden der kerk gestelt, zijn afgelesen geworden, welke tot dees feest betrek hadden. Den treijn daernaer op de Mart weergekeert zijnde, is naer de groote krijgsverrigtingen uijteengescheijden geworden. In den naermiddag is zonder eenigen treijn een schietspel door eenige liefhebbers in 't hantbogen gegeven, alwaer merkelijcke prijsen op de verscheijde opgestelde prijsvogels te winnen waeren. | |
(30 junij 1799)Op den 30 junij zijnde daegs naer den feestdag van den H. Petrus en Paulus op welken dag het jaerelijks de gewoonte was van vruegdevieren rond de stadt te ontsteken, heeft men zulks wegens het verbodt van over jaer, maer op weijnige plaetsen beginnen te hernemen en zulks is seffens verboden geworden, maer desen avond, zijnde sondag, heeft men zulks te doen op verscheijde plaetsen hernomen, wanneer zulks alleen niet seffens belet wiert, maer ook de vruegdevieren dede uijtdooven. Een merkelijk getal zoo jongens als meederjaerige wierden aengevat en in egtenis beweegt, totdat zij des anderdaegs 's morgens den 1 julij gehoort wierden. Zij wierden meest alle seffens geslaekt omdat zij voorgaeven wegens den vijf jaerigen intre in de stadt Brugge der Fransche zulks maer alleen gedaen te hebben. 552 gaset van tridi 13 messidor 7ste jaer. |
|