Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1799

[Mei]

(1 meij 1799)

- fol. 85 - Op den 1 meij heeft men gelijk reets van over jaer teenemael zien onderblijven de geheugenis van die maendt, welke voorheen zoo op heden als daegs daervooren zijnde meijavond, door het verscheijde mael speelen op 't carilion, als eene blijde feest geviert wiert en alzoo er nu geene andere tijdtrekening als degone der Fransche meer herkent wordt waeraen het meestendeel van 't volk nogtans geensints kan gewoon maeken, ziet men zoo op heden als op alle de andere daegen van de voorige tijdtrekeninge alles zoodaenig onderblijven alsof er dezelve in alle openbaere onderhoudingen en vieren der feesten noijt geweest hadde.

Heden heeft men ook zien voortgaen in de openbaere verkoopinge van alle de effecten tot zelfs den heelen kostbaeren grondt van de kercke van St.-Donaes, welke beeltstorrige verkopinge desen naermiddag geeijndigt wiert. Volgens de conditien hadden de koopers agt daegen tijdt om hunne gekogte effecten te weeren, zoo nogtans dat de verminderinge of schaede op dezelve te veroorsaeken t'hunnen laste zoude blijven, waerdoor de ongehoorde bleeltstormerije zoodaenig zijne woede liet uijtschijnen dat men hoewel door borgers deser stadt nog voor den avond meest alle hetgone dat er te bevinden was, behalvens den grond, als stukken geslaegen saeg als door verwoeste zoo te lijve als par waegens die als in een peerdestal die kerk uijt en in liepen en reeden, weggesleept wordende.

(3 meij 1799)

Op den 3 meij wiert op een schavot op den Burg gekleet in 't root met een placaet boven zijn hooft geduerende ses uren door den scherpregter tentoongestelt eenen persoon, geboortig en lest gewoont hebbende tot Poperinge, welken voor het begaen van dieften met braeke t'eijnden de executie voor 14 jaeren in de ijzers veroordeelt was. 535 gaset van quartidi den (1)4 floreal 7ste jaer.

(5 meij 1799)

- fol. 86 - Op den 5 meij zijnde den eersten sondag van de maendt meij, welke sedert de veranderinge door den overleden bisschop Felix Guillialmus Brenart gedaen, sedert eenige jaeren voor den dierbaeren feestdag van het H. bloet geviert wiert, welke tevooren alle jaeren op den 3 meij geviert wiert, heeft men heden alles zoodaenig truerig gesien alsof er noijt binnen Brugge een H. bloet hadde geweest, dat van verre en naer door eene ontelbaere menigte godtvrugtige geeert en aenbeden wiert. Nu dat zoowel de H. Bloetcapelle als d'overschoone kercke van St.-Donaes teenemael geramponeert en gerenueert is, ziet men ook teenemael onderblijven het gaen van den ommegang van het H. bloet alsof zulks noijt gepleegt waere geweest, welke niet alleen de geheele voorgaende godtvrugtigheijd van het volk ten onderen werpt, maer ook voor wat het tijdelijk aengaet overgroote schaede voor de stadt veroorsakt door d'overgroote menigte vremdelingen welke hier jaerelijks van verre en naer aenkwaemen om het H. bloet te dienen en dus nu de consumptie ook teenemael gerenueert is. In plaets van het luijden der klokken, het celebreren van overschoone godtvrugtige kerckediensten en het omdraegen van de pligtige processie, hoort men ook op heden alleen de werkklok luijden, men ziet de foire en alle kraemen op de Mart geopent zooals of den sondag en dien pligtigen feestdag van het H. bloet ons heeren, die vijftien daegen duerde, noijt en zoude geviert geweest hebben. Ach! Gaeven den hemel dat wij die geluckige tijden mogten zien weerkeeren en de H. religie herstelt worden.

(7 meij 1799)

Op den 7 meij is in 't licht uijtgeven versaemelinge sub N. te zien den thienden schoof ofte verlooren thiende, saementspraek tusschen den schoolmeester en den pagter Jan, uijt welke men ziet dat alle geestelijcke persoonen, zelfs de beeegdigde, dit stuk seker van eenen opgestelt, teenemael van hun gewonelijk inkomen zijn ontrooft zijn ontrooft geworden. 536 gaset van octidi den (1)8 floreal 7ste jaer.

(8 meij 1799)

- fol. 87 - Op den 8 meij zijnde woensdag en martdag nonidi den 19 floreal 7ste jaer en vervolgens den eersten martdag van de foire heeft men maer al teveel tot den grootsten ondergang van alle handeldrijvende persoonen deser en vremdelingen der foire het verschil gesien bij andere jaeren, dat zoo de ongeluckige tijdtsomstandigheden, de requisitien der jonge lieden, de groote schattingen der contributien en nog meest van al d'opschortinge van den ommegang van 't H. bloet en degone van het cesseeren van de goddelijcke diensten in de kercken veroorsakt heeft. Men rekent en men siet voor oogen dat er wel thien vremdelingen tegens nu een plagten naer stadt te komen, waerdoor de verminderinge der consumptie naer evenredigheijd is vermindert geworden.

Van 10 tot 12 uren van desen morgen zijn twee persoonen in hunne gewone kleederen door den scherpregter op een schavot met een placaet boven hun hooft tentoongestelt welke t'eijnden de executie voor het begaen van dieften zonder braeke elk tot ses jaeren opsluijting verwesen waeren.

(9 meij 1799)

Op den 9 meij zijnde decadi den 20 floreal 7ste jaer heeft men de foire en alle de kraemen op de Mart dusdaenig gesloten gesien alsof het voor de alderongeluckigste tijden die wij beleven den eersten paeschdag zoude geweest hebben, zoodat degone die op die haetelijcke decadidaegen iet verkopen teveel maer hunne winkels, hoewel zonder toog te doen, openen of die met het doen van eenig openbaer werk bevonden worden door het samengespan der schaedebeletters worden opge(t)ekent en voor den bureau der police worden gedagvaert en merkelijcke boeten moeten betaelen zonder eenig kwaed gedaen te hebben.

(10 meij 1799)

Op den 10 meij was elk 's morgens in de grootste verslaegentheijd op 't vernemen dat geduerende den nagt verscheijde jongelingen van de requisitien van hun bedde zijn gelicht geworden en dat zelfs degone binnen den bepaelden tijdt getrouwt uijt de armen van hunne geliefste vrouw zijn ontrukt geworden. Hetzelve verneemt men alom ook te lande alom gedaen te worden waerdoor de vrees van menige in 't hert bespuert en den afschrik op d'aensichten gesien word. 537 gaset van primidi den 21 floreal 7ste jaer.

(12 meij 1799)

- fol. 88 - Op den 12 meij zijnde den eersten sinxendag, hoorde men van 's morgens en op den dag de werkklokke als op den minsten wekedag luijden, alle andere geluijt der klokken en verrigtingen der goddelijcke diensten, die op desen dag zoo luijsterlijk in alle onse Geheijligde kercken gehouden wierden, onderblijvende. Heden saeg men ook de foire en kraemen die op den decadidag moet gesloten zijn, geopent, dusdaenig hoewel meest alle winckels gesloten bleeven alsof het op de foire, op de Mart en op den Burg wegens de opening der craemen geenen Heijligen hoogdag van sinxen zoude geweest hebben.

(13 meij 1799)

Op den 13 meij zijnde quartidi den 24 floreal 7ste jaer, den tweeden sinxendag ende martdag, wiert de werkklokke gelijk gisteren geluijt en de foire en d'ordinaire kraemen op de Mart en Burg geopent, dog dit genoegen hadde men eventwel dat er in geene winckels publicken toog gedaen wiert, nog meer kraemen op de Mart dan de gewone der foire gestelt waeren. Ook wieren der, waeraen men zig nogtans verwagt hadde wegens de foire, door geene landtslieden eenige waeren ter mart gebragt. Het martklokkens wierden nogtans als op d'andere martdaegen geluijt en dit alleen om eene partije graen dat door de Fransche zelve om den martdag te doen verbeelden op de Mart was gestelt geworden. Dit doet hun zien dat het lang moeijte zal kosten om de feestdaegen der H. kercke te doen vergeten worden. 538 gaset van quartidi 24 floreal 7st jaer.

(17 meij 1799)

Op den 17 meij is eijndeling de loting geeijndigt welke sedert eenige daegen heeft plaets gehad in eenen kaemer in 't voorig bischdom, nu voor de sittingen der centraele administratie gebruijkt wordende. Voor het getal recruten dat door het departement der Leije voor de tweede en derde classe als hiervooren fol. 83 vermelt, moet gelevert worden, is zulks gedaen voor ider canton bij loting, alle de naemen der omgeschrevene in eene doos gedaen wordende en het getal dat ider canton moet leveren daer eerst uijtgetrokken wordende, heden zijn de naemen van de 131 mannen die Brugge leveren moet getrokken geworden. 539 gaset van octidi den 28 floreal 7ste jaer.

(19 meij 1799)

- fol. 89 - Op den 19 meij zijnde decadi den 30 floreal 7ste jaer ende sondag, saeg men de foire, de kraemen en de winckels op dusdaenig eene wijse gesloten alsof het in de geluckige tijden den eersten paeschdag zoude geweest hebben. Hieruijt ziet men klaer dat de voorgaende H. feestdaegen teenemael onder voet gebragt zijn, terwijl de foire die op de zinxendaegen geopent was op heden gelijk alle de kraemen heeft moeten gesloten worden.

Heden zijnde den pligtigen feestdag van de H. drijvuldigheijd, die men zoo pligtig in de parochiale kercke van St.-Gillis, zoo door het luijden der klokken, verrigtingen van solemnele godvrugtige diensten, omdraeginge der processie, stellen der autaeren en vercieringen van huijsen en straeten, heeft zien vieren, is op heden ook zoodaenig onderbleven alsof zulks noijt gepleegt was.

(20 meij 1799)

Op den 20 meij is bij hallegebode van 't stadthuijs en trommelinge rond de stadt bij orders van de municipaliteijt het volgende besluijt afgekondigt tot voorkomen der ongelucken die door de honden veroorsakt worden. Art. 1. Het is verboden de honden van welckdaenige rasse of groote te laeten loopen in de straeten of publicke plaetsen. 2. Het is geoorloft de honden te geleijden aen den band, maer in dat geval moet den band geproportioneert zijn nae de groote en kloekte van den hond en in geen geval zal den band mogen grooter wesen dan twee meters. 3. De voerluijden zullen de honden binden onder hunne waegens en karren met een ijzeren keten en dusdaenig dat zij buijten het slag niet konnen loopen. 4. De overtreders aen de voorgaende dispositien zullen gestraft worden met drij daegen opsluijting en hunne honden zullen op staenden voet gedoodt worden. - fol. 90 - 5. De commissarissen en serganten van police, de nationaele gendarmerie en de gewaepende magt zijn geriquireert de hand te houden aen de uijtvoeringe deser, etc.⁽⁹⁾.

(9) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 47, nr. 109.

(21 meij 1799)

Op den 21 meij saeg men reets de uijtwerksels van de hiervooren afgekondigde ordonantie die hoogst noodig geworden was wegens de ongelucken zoo aen menschen als beesten die verscheijde verroede en dolle honden ledent eenige in de stadt veroorsakt hebben. Van desen morgen af heeft men zoo door de militairen, gendarmerie en andere bediende veele honden langs de straeten loopende zien doodt kappen of met stokken of andere instrumenten doodt slaen en naer het stadthuijs gebragt zijnde, zijn eenige aldaer tentoon gehangen geworden. Van nu af siet men ook eenider den hond die hij geleijt aen eenen band volgens de groote van den hond geleijden, welke geleijding voor veele moeijlijk valt en men nu ook ziet dan den oorloog de beesten aengedan wordt op een barbaersche wijse veele doodtgekapt wordende. 540 gaset van duodi 2 prairial 7ste jaer.

(23 meij 1799)

Op den 23 meij zijnde H. sacramentdag, welken feestdag men in de voorige geluckige tijden zoo solemnelijk heeft zien vieren, zoo door het verrichten in alle de Heijlige kercken van d'aldergodvrugtigste diensten, luijden der klokken, stellen der autaeren en omdraeging van de H. sacramentprocessie, is nu alles zoodaenig onderbleven alsof het noijt geen H. sacramentdag en zoude geweest hebben. Integendeel hoorde men heden de werkklokke luijden, men saeg de foire en kraemen der zelve op de Mart als op d'andere daegen geopent en het was heden quartidi den 4 prairial martdag, dog men saeg met genoegen dat er geene waeren zijn ter mart gebragt, nog in de winkels publicken toog als op de martdaegen is gedaen geworden.

(24 meij 1799)

Op den 24 meij is eijndelinge de foire geeijndigt, welke tot nog meerder schaede voor de winckels der stadt voor eenige daegen was verlangt geworden. Nu heeft men geduerende heel dese foire maer al teveel gewaer geworden het kleen debit dat zoo door de ongeluckige tijdtsomstandigheden als door de opschortinge van de diensten van het H. bloet voor de stadt Brugge is veroorsakt geworden. 541 gaset van quintidi den 5 prairial 7ste jaer.

(26 meij 1799)

- fol. 91 - Op den 26 meij zijnde den sondag tusschen de H. sacramentfeest en voor desen genaemt kleene kerremis, welken dag voor den plaisierigsten van 't heele jaer gehouden wiert, als men in de geluckige tijden die nu als rook verdwenen zijn, langs alle zijden der stadt saeg plaetsen meer dan vijftig autaeren, de huijsen en straeten met groen en anders vercieren en uijt alle de parochiale kercken door meest alle de straeten der stadt de processien omdraegen, op de autaeren de benedictie met het Alderheijligste gegeven wordende. Nu is alles zoodaenig onderbleven alsof er noijt geene autaeren gestelt ofte processien omgedregen geweest waeren.

(27 meij 1799)

Op den 27 meij heeft men tusschen alle de verdrietige daegen die wij beleven, terwijl heel ons land door de menigte contributien uijtgeput wordt, met het grootste hertsseer tusschen eene groote magt Fransche zoo peerde- als voetvolk naer Vrankrijk zien vertrekken de eerste verdeelinge van de tweede en derde classe van de militaire omschrijvinge die voor de verscheijde contons in het lot gevallen zijn. Daegelijks komen der van alle zijden andere aen die op gelijcke wijse zullen vertransporteert naer Vrankrijk worden. 542 gaset van octidi den 8 prairial 7ste jaer.

(29 meij 1799)

Op den 29 meij zijnde decadi den 10 prairial 7ste jaer was 's morgens het groot vaendel op den hallentooren opgesteken en de groote vlagge voor het stadthuijs gehangen ter oorsaeke van de Fransche feest du reconaissance of dankbaerheijd, die heden geviert wordt. Om 10 uren begaeven hun van den Burg de militairen met 't krijgsmusik en de geconstitutioneerde magten met hunne vaendels, gelijk ook de kinderen der arme en andere schoolen naer den tempel der wet, alwaer naerdat er 10 paeren getrouwt waeren, de verrichtingen wegens het feest ter uijtvoer gebragt wierden. Des avons om 10 uren is er op 't middag van de Mart, naer eene voorafgaende inschrijving, een groot en schoon vuurwerk ontsteken door eenen Italianer, genaemt Baltazar, die zulks verscheijde mael geduerende de foire in 't oudt hof vertoont hadde.

(30 meij 1799)

Op den 30 meij zijnde donderdag den laesten dag van de H. sacramentfeest die men alle jaere als gepasseerden sondag vermelt is, plagt te zien vieren als den opsluijt van die pligtige octave, wanneer de processien in den naermiddag omgedregen wierden en alle de autaeren weder opgestelt waeren, nu alles truerig voorbijgaende zonder dat er nog van eenigen godtsdienst der kerke geweten wordt. 543 gaset van primidi den 11 prairial 7ste jaer.

(31 meij 1799)

- fol. 92 - Op den 31 meij was men 's morgens in de grootste verslaegentheijd gedompelt op het vernemen dat de stadtspoorten tot laet in den morgen gesloten waeren en dat een merkelijk getal, zoo getrouwde als jongelingen, welke door het lot in de tweede en derde classe der requisitie gevallen zijn, door militaire verdeelingen uijt hunne huijsen zijn gehaelt en niet alleen uijt de armen hun'er ouders en vrienden, maer verscheijde getrouwde zelfs uijt de armen van hunne geliefde vrouwen met gewelt en zonder bermhertigheijd zijn ontrukt geworden. Alle dezelve ontrent sestig in getal wierden in het stadthuijs beweegt vanwaer zij naer de casernen vertransporteert wierden. Aen alle degone die door de lotinge in de requisitie gevallen waeren, zijn gisteren circulaire brieven toegesonden dat zijn hun maer desen morgen in de casernen moesten laeten vinden en desen nagt heeft men hun dus faitelijk van hunne woonsteden afgehaelt, tot des anderdaegs 's morgens.