Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1799
(2016)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[April](2 april 1799)Op den 2 april zijnde den feestdag van O.-L.-V. Bootschap, welke men in de geluckige tijden zoo pligtig in de kercke van St.-Salvators heeft zien vieren, zoo door het celebreren van overschoone goddelijcke diensten, luijden der klokken en het omdraegen der processie met het beelt van O.-L.-V. en het huijseken van Loretten, welke processie men degone der peligrems noemde en in welke zig niemant vermogt te presenteeren, tenzij hij ten minsten naer Rome geweest hadde, heeft men heden in die kerk alles dusdaenig zien onderblijven alsof het den gemeensten weekdag zoude geweest hebben, zoodat men hieruijt ziet dat allengkens alle de feestdaegen der H. kercke zullen tenietgebragt worden. 526 gaset van tridi den 13 germinal 7ste jaer. | |
(3 april 1799)- fol. 77 - Op den 3 april zijnde quartidi den 14 germinal is het groot drijcaeluerig vaendel en de groote vlagge van den hallentooren afgedaen geworden vermits de primaire vergaederingen begonst den 1 germinal in de kercke der gewesen paters Recoletten zijn ten eijnde gebragt geworden. In dese vergaederinge die uijt min als 300 burgers gehouden is, vermits alle welpeijsende naer die Fransche prullen niet meer omsien, zijn de volgende burgers van Brugge tot de volgende bedieningen benoemt geworden. Tot electeurs: Pieter Busschaert; Francois Van Praet; D.S. De Schrijvere; L. Desmuijck, notaris. Tot vrederegters: wijk A.B.: Bernard Jooris, C.D.: J. Calewaert, E.F.: Francois Busschaert. Tot assesseurs: wijk A.B.: Adrianus Declercq, Charles De Net, L. Kuekelinck, Van Straeten Bouvij, Pieter Naert, C.D.: Louis Declerk, Joannes De Schrijvere, Ferdinand Delbaere, Gijselen, Herman Harten, E.F.: Charles Van Assche, Joannes Herrens, Jonaers, Pieter Degraeve, Warlencourt. Tot bediende van de municipaliteijt: Francois De Serret, Jaques Gombert soon en Francois De Muelenaere. Zijnde dese de egte naemlijst welke van de kiesing tot heden is bekent gemakt geworden. | |
(5 april 1799)Op den 5 april van 9 tot 10 uren 's morgens is er op 't carilion gespeelt geworden en de canons op de stadtswallen zijn tot verscheijde mael gelosbrant geworden, ook is op den hallentooren in den morgen opgesteken geworden het groot drijcaleurig vaendel, zonder dat men de egte oorsaek weet waerom dees pligtigheijd heden zoo seffens gepleegt is. Zommige zeggen zulks te zijn wegens de electeurs, die van alle de kantons aengekomen, heden de verkiesingen voor de gedeputeerde van Parijs beginnen en andere zulks te zijn wegens de overwinningen die de Fransche op de Oostenrijksche legers in verscheijde veldtslaegen zouden gewonnen hebben. 527 gaset van sextidi den 16 germinal 7ste jaer. | |
(6 april 1799)- fol. 78 - Op den 6 april is de volgende bekentmaekinge op de besonderste plaetsen deser stadt geaffixeert geworden. Copije van eenen brief van den commissaris der uijtwerkende magt, bij de centraele administratie van het departement der Schelde. Aen den devisions-generael Beguinot. Gend den 15 germinal jaer 7. Ik kondige U aen mijnen lieven generael dat ik zooeven de geluckige tijdinge ontfange dat den generael Massena de Oostenrijksche armee in Helvetien volkomentlijk geslaegen heeft. Sevenduijsent krijgsgevangene, 25 stukken kanon en de volkomen nederlaeg der vijantlijcke armee zijn de vrugten van desen geluckigen slag. De brieven die mij dese tijdinge melden, versekeren ter zelver tijdt dat de armee van den aertshertog Carel gezwenkt is en dat wij eerlang van dien kant tijdingen hebben zullen die de regtaerdige vrienden des vaderlandts met blijdtschap zullen vervullen. Leve de republik. Heijl en vrientschap. Onderteekent Debosch. Hoe flatteerende dit berigt uijt Gend toegesonden ook zijn mag, worden alhier op heden zeer naedelige tijdingen wegens de Fransche legers aen den Rijhn verbreijt, tot zooverre dat alle vremde gasetten verboden zijn, zoodat wij eerstdaegs omstandigheden van groot gewicht te verwagten hebben. | |
(8 april 1799)Op den 8 april is bij hallegebode en trommelinge rond de stadt een besluijt van de municipaliteijt bekent gemakt behelsende dat er in 't secretariaet eenen register geopent is op welke alle burgers, van den ouderdom van 12 jaeren af, zig zullen moeten laeten inschrijven als Franschen burger. Aen ider inschrijver zal eene kaerte met de numero der inschrijving worden afgelevert om die in alle gevallen te konnen aentoonen, zullende voor 't toekomende aen niemant eenig pasport worden verleent tenzij aen die van kaerten zullen voorsien zijnGa naar eind(6). 528 gaset van nonidi den 19 germinal 7ste jaer. | |
(9 april 1799)- fol. 79 - Op den 9 april heeft men met den grootsten schrik het volgende beklaegelijk voorval, veroorsakt door de Fransche barbaerscheijd, vernomen. Sedert eenen ruijmen tijdt was er in het agterste van het huijs van d'heer Van Outrijve in de Kuijpersstraete verborgen eenen Franschen geemigreerden persoon, die men in 't algemeen zegt eenen priester te zijn. Desen man, oudt [... ???] 70 jaeren, waerschijnelijk moede zijnde van aldus afgesondert van het menschdom te leven, heeft men op heden verhangen gevonden aen eene coorde die aen de kepering van het huijs wel vastgemakt was, aldus ongeluckig gevonden wordende, reets eenige uren ellendig overleden zijnde. Mogt dit voorbeelt en andere voorvallen, zonder dat men het weet, de gemoederen van de versteende Fransche regeering vermurren en de menigte verborgene persoonen, zoo geemigreerde van Vrankrijk, priesters en jongelingen van de requisitie van dese stadt en heele landt die in hollen en gaeten verborgen sitten, zonder zig oijt aen iemant te durven vertoonen, dan zouden de schrikkelijcke duijsternissen verdwijnen en man zoude het quijnende menschdom ten allen kant als zien herleven, dat ons voor alsnu in eenige hope begint te stellen van misschien nog eens van die vrij- en gelijkmaekers te zullen zien ontslaegen worden, zijn d'overgroote nederlaegen die de Fransche legers op den Rhijn tegens de Oostenrijksche hebben ondergaen, want op den 12 april heeft men uijt Stradtsbourg in date den 14 germinal de sekere tijdinge ontfangen dat het hooftkwaertier van den generael Jourdan aldaer, gelijk dien generael aengekomen is en dat desen generael naer Parijs ontboden is. Indien dese maere confirmeert, zijn de Fransche legers verre langs dien kant agteruijt geslegen geworden. 529 gaset van tridi den 23 germinal 7ste jaer. | |
(14 april 1799)- fol. 80 - Op den 14 april is het drijcaleurig vaendel op den thoren en de groote vlagge voor het stadthuijs gehangen sedert het begin van de maendt germinal, afgedaen geworden, vermits op heden de electorale vergaederinge, welke op de collegiekamer van het stadthuijs sedert den 20 germinal gehouden was, op heden is geeijndigt geworden, zoodat het spelen van 't carilion geduerende twee uren daegs ook opgehouden heeft, zijnde de naemlijst der verkosene leden tot heden nog niet bekent gemakt geworden. Heden heeft men uijt Oostende vernomen dat eene brik onder Deensche vlagge, komende van de Guadeloppe, gelaeden met suijker, kaffe en katoen als prijs genomen door eenen Franschen kaper, zoo naer de bank aen 't anker gekomen is, dat den zelven is aen den grond gestooten en ongeluckig gelijk de laedinge de proeij der woeste baeren is geworden. | |
(16 april 1799)Op den 16 april heeft men de sekere tijtinge vernomen van de volkomen nederlaeg van het Fransch leger aen den Rijhn. Volgens de sekere tijdingen die men daervan verneemt zijn de Fransche legers in volle retraite de Rijhnovers moeten overkomen en alzoo sij maer eene brugge, te weten degone van Khel, om over te trekken en door eene overmagt van Oostenrijcksche cavalerij agtervolgt wierden, zijn er niet alleen veele Fransche troupen in die retraite gesnevelt geworden, maer ook een grooten nomber in de vlugt verdronken. Nu zal men gaen sien of de Oostenrijksche legers op dese landen zullen opmarceeren of langs welken kant de Fransche zullen verjaegt worden. 530 gaset van septidi den 27 germinal 7ste jaer. | |
(17 arpil 1799)- fol. 81 - Op den 17 arpil heeft men alhier uijt Cortrijck de sekere tijdinge ontfangen van een aldergrootste ongeluk gisterennaermiddag aldaer voorgevallen. Over heele onse landtstreek was er gelijk hier over Brugge gisterennaermiddag een groot ongeweerte van donder en blixem verselt met eenen swaeren slagregen overgekomen, welke alhier binnen Brugge geluckig geene schaede veroorsakt heeft, maer wel op het platte land waer verscheijde schueren en gebouwen tot den grond verbrant zijn. Tot Cortrijk was het wegens de foire aldaer, cadanse in eene herberg genaemt Den Appel, den herbergier die het weder saeg aenkomen raedede de dansers daeruijt te scheijden, maer zijne vermaeningen waeren vrugteloos, de dansers gingen daerin voort en hij zelfs van schrik vlugte in den kelder van het huijs. Een kwartier eurs daernae viel den donder met een schrikkelijk gehuijl door de schouwe der plaetse waer zij dansten en vijf van dese persoonen wierden op den grond doodt geslaegen, zonder meer eenig teeken van leven te vertoonen. De dienstmeijt van het huijs was langs eene zijde van haer lichaem lam geslaegen en den schrik en schroom was in dit huijs zoo algemeijn en overgroot dat niet alleen de vrouw van het huijs, maer ook verscheijde andere persoonen korts daernae van schrik en schroom subitelijk overleden zijn. | |
(20 april 1799)Op den 20 april heeft men voorseker eene daedt vernomen die het menschdom doet sidderen en beven. Eenen weijreltlijcken persoon die ten tijde dat de eerw. paters Predikheeren exteerden aldaer kleermaeker plagt te zijn, heeft de stoutigheijd begaen van op de parochien van St.-Andries, St.-Michiels en Loppem zig uijt te geven voor eenen geestelijcken doolenden pastor, door desen middel heeft hij de paeschbicht van veele afgenomen en hun bij het lesen van valsche missen de communie gegeven, hij heeft ook verscheijde paeren getrouwt en meer ander geestelijcke bedieningen verricht en daerdoor eenige schatten versaemelt hebbende is hij verdwenen, vreesende ontdekt te worden. 531 gaset van primidi 1 floreal 7ste jaer. | |
(21 april 1799)- fol. 82 - Op den 21 april is vanwegens de municipaliteijt bij hallegebode van 't stadthuijs het volgende besluijt afgekondigt geworden. Groote jaermart te Brugge. De municipale administratie van het canton van Brugge, hooftdplaets van het departement der Leije, verwittigt het publick dat uijt kragte der nieuwe bestemming der jaermarten van dit departement, vastgestelt door de centraele administratie, de groote jaermart deser commune voor alle slag van koopwaeren (uijtgenomen schietgewieren) is en blijft vastgestelt op den 15 floreal van elk jaer. Zij zal vijfthien vrijdaegen dueren, de decadis daerin niet begrepen. De kooplieden en andere burgers, die zig derwaerds zullen begeven, mogen versekert zijn van er, vanwegens de geconsitueerde magten, alle bescherminge en beschutting te vinden welke zij begeeren konnen. Gedaen in de sitting te Brugge, den 18 germinal jaer 7. Tegenwoordig de burgers Joseph Van Heule, president, etc.Ga naar eind(7). | |
(23 april 1799)Op den 23 april heeft men uijt Oostende de sekere volgende tijdinge vernomen dat het brikschip van welke hier fol. 80 gehandelt is en 't welk men op eene bank gestooten zijnde aen den grond verloren rekende, naer zooverre als mogelijk geweest heeft, de rijcke laedinge koopmansgoederen geret te hebben, meer als d'helft der zelve verdronken zijnde, het gemelde schip door de Fransche is verkogt geworden voor 200 livres, onder conditie dat de koopers het schip t'hunnen koste moesten van de bank afhaelen. Korts daernaer, geluckig voor de koopers, eenen tegenwindt opgekomen zijnde, is het hun gelukt het schip heel, zonder veel moeijte, vlot te krijgen en binnen de haeve van Oostende binnen te brengen, waerdoor zij een voordeel van meer als 40000 Fransche livres gewonnen hebben. 532 gaset van quartidi 4 floreal 7ste jaer. | |
(27 april 1799)- fol. 83 - Op den 27 april 's morgens om 12 uren is bij hallegebode van 't stadthuijs een besluijt van de administratie van dit departement afgekondigt, behelsende dat ons departement in de voltalliging der militaire omschrijving van de tweede en derde classe, tweeduijsent vijfhondertentweeentsestig mannen leveren moet, dewelke naer Rennes bestemt zijn. Het aendeel van Brugge is honderteneenendertig mannen, waerin ook de wijse der wet breetvoerig is afgekondigt geworden. De besonderste artikelen der zelve zijnde, dat in de communen waer het getal hooger zal beloopen dan degone die er gevraegt worden, zulks bij lotinge zal gebueren. Degone door het gevallen lot tot den dienst zullen genootsakt zijn, zullen niet begeerende den dienst aen te nemen, vijf daegen tijdt hebben om eenen man bekwaem tot den dienst in hunne plaetse te stellen of eenen te laeten werven, zoo nogtans dat zij voor den zelven, wanneer hij zoude deserteeren zullen responsabel blijven en weder zelve moeten optrekken of eenen tweeden aenstellenGa naar eind(8). Dit verbaesende decreet welke menigvuldige tot in de ziel bedroeft en veele andere omstandigheden behelst, is desen naermiddag door de municipaliteijt te peerde in uniforme, verselt door het groot drijcaleurig vaendel met de trompette op alle de publijcke plaetsen der stadt afgekondigt geworden. Heden ziet men ook aen het stadthuijs, nu genaemt het huijs der gemeijnte, geaffixeert eene naemlijst van seventhienhondertendertig jongelingen van d'eerste classe der requisitie van het departement der Leije, die t'zijnen tijde niet opgekomen en verborgen zijn of die opgekomen zijnde langs de wegen gedeserteert zijn, zijnde alle dese op de vierde lijste der emigranten gestelt geworden en welke vervolgens ontdekt wordende, volgens de militaire wetten als deserteurs zullen behandelt worden. Uijt dit alles ziet men als een truergelaet op het wesen van eenider, voorsiende de schrikkelijcke gevolgen die wij zoo wegens kerk en staet nog te verwagten hebben. | |
(28 april 1799)- fol. 84 - Op den 28 april zijnde nonidi den 9 floreal 7ste jaer en sondag ende martdag, saeg men andermael gelijk als den martdag op eenen sondag of H. dag van de H. kercke invalt, die nogtans door de Fransche niet meer herkent worden, geen de minste waeren door de landtslieden ter mart brengen. Ook saeg men niet een kraem op de mart gestelt, nog geen toog in eenige winckels gedaen worden, waeruijt de Fransche die heel het voorgaende order en onse religie willen overhoop werpen, tot nog toe moeten zien dat de religie onser voorvaeders door het meestendeel van 't volk onderhouden wordt. Dat elk nogtans tot in 't diepste der ziele treft, is dat men desen morgen in publijke verkoopinge in 't voorig bischdom, waer alle de immuebelaire goederen der geestelijkheijd van 't heele departement verkogt worden, heeft zien verkopen voor de somme van viermillionen livres in bons, welke toegeslaegen is aen Maijens, timmerman, de overschoone kercke, den ommegang en alle de verdere gebouwen van de hoofdkerke van St.-Donaes, waer men in onse tijden zulcke overschoone godtsdiensten heeft zien plegen. Men zegt in 't algemeen tot ons nog meerder verdriet dat die schoone kercke, ommegang en heele gebouw zullen worden afgebroken en dat er langs die plaets eene nieuwe straete zal gemakt worden, welke langs den Burg tot op de plaetse Malenberg zal getrokken worden. | |
(30 april 1799)Op den 30 april heeft men met het grootste hertsseer 's morgens 's naermiddaegs in Fransche livres tegens contant gelt zien verkopen in de cathedrale kercke van St.-Donaes alle de autaeren, douxal, predikstoel, bichtstoelen en boseringen gelijk ook alle het ander kerckegewaet, zoo autaerkleeren, casufels, cruijsen, kandelaers, posturen en generaelijk alles wat er in dees overschoone kercke die den roem deser stadt was, is bevonden geworden. Niet dan met betraende oogen kan men de heele vernielinge van dese zoo befaemde kercke aensien welke voorseker aen geene beeltstormerijen der voorgaende eeuwen kan vergeleken worden, terwijl men nu alles wat goddelijk is, ziet onder den voet getrapt worden. 534 gaset van primidi den 11 floreal 7ste jaer. |