Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1798

[September]

(1 september 1798)

- fol. 54 - Op den 1 september heeft men in de verwesen kercke van de eerw. paters Recoletten die nu teenemael ontramponeert en van alle versieringen ontbloot is en in welke men voor de suppressie zoo menige godtvrugtigheden heeft zien plegen, een begin gemakt met het opregten van een tribunael crimineel of halsgeregtshof, welke maer door planken en banken die men uijt de nog in wesen zijnde kercken haelt, maer in het rouwe opregt, omdat hetzelve maer voor eene mael zal moeten gebruijkt worden, vermits het gewoon tribunael crimineel te kleen is om eerstdaegs het vonnis te gaen strijken over eene bende van 44 moordenaers en dieven, van welke den berugten Salambier, ingebragt als hiervooren fol. vermelt, het voornaemste opperhooft is en van welkers berugt proces dat meer als 5 millionen livres kosten zal, ten tijde der executie naeder zal handelen. Tot meerder gemak voor die regtspleijting voor welke men zegt meer als 300 prueven te zullen moeten van alle kanten aenkomen, wordt er eenen doorgang gemakt langs welke de pligtige zonder over straete te zullen moeten gaen, vanuijt de vangenisse tot in de kercke te zullen konnen gebragt worden.

(3 september 1798)

Op den 3 september is in den naermiddag het groot vaendel op den hallentooren opgesteken en de drijcaleurige vlagge voor het stadthuijs gehangen geworden. Van 7 tot 8 uren wiert er op 't carilion gespeelt en door 't losbranden van 't canon op de stadtswallen is de Fransche feest aengekondigt van de ontdekte conspiratie van den 18 fructidor 5de jaer, welkers verjaerdag op morgen in alle de departementen van de geheele Fransche republijke luijsterlijk zal geviert worden. 467 gasette van sepdidi 17 fructidor 6de jaer.

(4 september 1798)

Op den 4 september, zijnde octidi den 18 fructidor, wiert door de Fransche feest van de ontdekte saemensweering tot Parijs welke over jaer op desen dag ontdekt is geweest op de volgende wijse geviert. 's Morgens ten vijf uren wiert de feest aengekondigt door het losbranden van verscheijde stukken canon op de stadtswaelen geplaest, welk gedonder 's middag en 's avons herhaelt wiert. Van 6 tot 7 uren wiert er op 't carilion gespeelt, welcke verscheijde uren geduerende den dag herhaelt wiert. Ten 10 uren vergaederde de militaire voet- en peerdevolk en de geconstutioneerde magten met hunne vaendels en vercierde maegdekens op den Burg vanwaer zij hun begaeven naer de St.-Walburgekercke, nu den tempel der wet, alwaer naer het aflesen van een proces-verbael, wegens de feest, welke op den theater geschiede, zeer lang op den doxal door het militaire krijgsmusik gespeelt wiert. T'eijnden dezelve naer de Mart weergekeert zijnde, zijnde aldaer tot den 1 uren de groote krijgsverrigtingen van het peerde- en voetvolk verrigt; zijnde des avons eenige publijke plaetsen als de groote halle, het stadtshuijs en eenige andere verlicht geworden.

(5 september 1798)

Op den 5 september, zijnde nonidi den 19 fructidor ende woensdag, was het martdag op welke men alle waeren heeft zien ter mart brengen alsof zulks van oudts hadde gepleegt geweest.

Desen naermiddag is door eenige members der municipaliteijt geseten te peerde, geescorteert door een detachement peerdevolk met de trompette en drijcaleurige vaendels, op alle de publijke plaetsen afgekondigt dat de decadidaegen en nationaele feestdaegen voortaen de eenige rustdaegen zullen wesen als breeder in de Gensche gasette kan gesien worden. 468 gaset van nonidi 19 fructidor 6de jaer.

(6 september 1798)

Op den 6 september, zijnde decadi den 20 fructidor, saeg men als des sondaegs alle winkels gesloten en geene waeren, tot zelfs niet de visch in de mijne, is op eenige marten of straeten mogen verkogt worden. Aen alle huijsen heeft men drijcaleurige vaendels zien waeijen en ten elf uren is de gewone pligtigheijd in den tempel der wet, hoewel met minderen toeloop van volk verricht geworden.

(8 september 1798)

- fol. 55 - Op den 8 september, zijnde den solemneelen feestdag van de geboorte van de H. maget Maria, welke men voorheen in alle onse godtstoegewijde tempels heeft zien vieren, zoo door het verrichten van alle de goddelijcke diensten als het luijden der klokken, ziet men nu alles teenemael onderblijven en integendeel de Heijlig daegen als werkdaegen vieren. De gronsel- en vleeschkraemen, gelijk de vischmart en vleeschhuijs worden bijnae als andere daegen onderhouden en de waeren tekoopgestelt. Behalvens ook de venditie van het stedenhuijs die heden gehouden wiert, zijn ook publijkelijk in het gewesen clooster van de Castanjeboomnonnen alle de muebelen en kerckegoederen die er gevonden zijn, verkogt geworden.

(9 september 1798)

Op den 9 september, zijnde sondag, is in de gewesen abdije van den Duijnen, het carilion en klokspel dat in die kercke op den thooren gestaen heeft en tot groot gerief van de omliggende inwoonders was, mits het alle ure en half ure wekkerde en sloeg en de urewijser der thooren langs vier zijden was wijsende, ook aen de meest biedende in contant gelt verkogt geworden.

Desen morgen zijn verboden geworden te staen op het zoogenaemde Pandreijken alle de kraemers, zoo van bloemen, gevogelte, fruijt, drooge visch, krabben en alle andere mindere objecten, welke aldaer in menigte met goed succes door eene groote menigte persoonen verkogt wierden. Zulks alleen gedaen wordende om den sondag heel en al te doen vergeten, vermits er aen de gemelde verkoopers aengeseijt is dat die verkoopingen aldaer alleen maer meer op de decadidaegen zullen mogen gepleegt worden. 469 gaset van tridi den 23 fructidor 6de jaer.

(11 september 1798)

Op den 11 september is 's morgens ten 9 uren in de gewesen Recolettekercke het opgeregt tribunael crimineel geopent geworden onder den toeloop van eene overgroote menigte volks om den berugten moordenaer Salembier, die alleen hoog verheven sit te zien welken aldaer met zijne complicen bestaende in 43 zoo mans- als vrouwspersoonen is aengebragt langs eenen ingang welke vanuijt de vangenisse gemakt is, om dus door het vergaedert volk niet te moeten passeeren. Ook zijn in dees kercke aengekomen van verscheijde departementen 360 getuijgen, bestaende in alle slag van persoonen die meest alle ooggetuijgen van de moorden, dieften en geweldigheden door die beruchte bende begaen geweest hebben. Hieruijt voorsiet men dat dit befaemde proces zeer langduerig zijn zal en mogelijks wel eene maendt zal aenloopen eer dat hetzelve zal geeijndigt zijn.

Desen morgen zijn in de kercke van St.-Walburge, nu den tempel der wet, publijkelijk in contant gelt verkogt geworden alle de kerksieraeden, stoelen en banken en generaelijk alles wat er in die kercke bij inventaris is gevonden geworden. Ook is op de groote plaetse in d'halle op den zelven voet verkogt eene groote menigte ijzer, loot, postueren, boseringen en alle soorten van kerkcieraeden, die er bij inventaris in de H. Bloetcapelle gevonden is, welke capelle niet alleen van alle de sieraeten ontbloot wordt, maer welke ook gelijk veele andere capellen, men voorsiet dog niet dan met betraende oogen, teenemael tot den grond te zullen afgeworpen worden.

(13 september 1798)

Op den 13 september was er in 't tribunael crimineel in de Recolettekerke, waer nu reets de getuijgen gehoort worden, een groot disorder onder de menigte beschuldigde, welke zonder de voorsorg van de menige militaire wagten, tot dadelijkheijd zoude gekomen hebben, terwijl vele van de bende Salembiez uijtmakten voor eenen logenaer en valschaert, zeggende ten onregt beschuldigt te zijn zoodat de sitting tot morgen seffens geeijndigt wiert.

Desen naermiddag is er eene tweede verkoopinge van alle soorten van kerksieraeden, kussenboseringen en anders van de H. Bloetcapelle voortskomende op den Burg in contant gelt gehouden geworden. 470 gasette van septidi den 27 fructidor 6de jaer.

(16 september 1798)

- fol. 56 - Op den 16 september zijnde decadi den 30 fructidor ende sondag, saeg men de Fransche pligtigheden als op de voorgaende decadidaegen in de kercke van St.-Walburge, nu den tempel der wet, geschieden onder eenen grooten toeloop van volk om dese nieuwigheden te zien vermits er nog niemant op de sondaegen is werkende.

Heden was ook de verkoopinge op het zoogenaemde Pandreijken van bloemen, fruijt, gevogelte, etc. mits den decadi op eenen sondag was vallende toegelaeten, welke op de andere sondaegen zal verboden zijn.

Nu heeft men reets een geheel jaer zien passeeren, zonder in eenige kercken deser stadt eenigen openbaeren catholijcken godtsdienst te zien plegen, tenzij door eenige beeedigde priesters in de parochiale kercke van St.-Salvators die daer nu nog daegelijks misse lesen, hoewel hunne diensten maer van zeer weijnige persoonen gefrequenteert worden. In de andere kercken die nog open zijn, worden de drooge diensten gesongen zonder de presentie der priesters, zoodat men nu zeggen mag een alderongeluckigste jaer te hebben zien passeeren in welke men tot groot hertszeer van eenider van allen publicken godtsdienst is berooft geworden en met afschrik voorsiet men dat het volgende jaer voor ons nog veel ongeluckiger zal worden.

(17 september 1798)

Op den 17 september zijnde den eersten complementaire ofte involdag van het sesde jaer der Fransche republijke toegewijt aen de deugt, heeft men van 's morgens het begin gesien van de ongehoorde baldaedigheden welke geduerende dese vijf involdaegen staen te geschieden. Van desen morgen af heeft men volgens de toelaetinge van het masqueren hiervooren fol. verhandelt, alle slag van persoonen en met alle onbedenkelijcke soorten van kleedingen zien gemasqueert loopen, op den zelven voet gelijk zulks op de vastenavonddaegen voorheen plagt geplogen te worden. 471 gaset van primidi 1 complementaire 6de jaer.

(19 september 1798)

Op den 19 september is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de centraele administratie het volgende besluijt afgekondigt. Op den 1 vendemiare sevenste jaer zal een pligtig nationael feest geviert worden ter gedagtenis van de stigting der Fransche republijke. Het ontwerp van de uijtvoeringe der feest behelst hooftsaekelijk het volgende. Alle de municipaele administrateurs van geheel het departement zijn gehouden hunnen president en eenen hun'er leden naer Brugge te senden om de feest bij te woonen. De vrederegters en commissarissen der uijtwerkende magt worden er toe versogt, gelijk ook alle overheden van het departement in volle kleeding en hunne bediende met den drijverwigen strek op den linken arm, verders ook de leermeesters der publijke schoolen met hunne leerlingen. De spelen zullen bestaen in loopen, schermen en met den handboog schieten. Elk canton zal twee lopers opleveren met witte veste en broek, drijwerwigen sluijer, ronden hoedt met drijwerrige pluijme. Den eersten prijs is eene zilvere zakhorlogie en den tweeden een paer zilvere gispen. De prijsen voor het schermen zijn twee sabels van verscheijde weerde. Voor het schieten wordt elk canton versogt om 12 boogschieters op te leveren. Brugge zal er uijt hoofde van de bevolkinge 24 hebben. Den eersten prijs zijn twee zilvere kandelaers, den tweeden en den derden een grooten zilveren soupelepel. De weerde der vogels zal door de schutters van Brugge bepaelt en in eenen rondgaenden brief bekent gemakt worden. Er zal eenen eereprijs van eene zilvere madalie zijn voor het canton wiens treijn den luijsterlijksten zijn zal. Dien treijn zal bestaen uijt de gedeputeerde der municipaliteijt, de vrederegters, commissarissen der uijtwerkende magt, de loopers en schutters, voorgegaen door een vaendel. - fol. 57 - Alle die willen deelnemen in de verscheijde spelen, moeten in den treijn gaen. Geduerende den dag zullen de huijsen met drijcaleurige vaendels verciert en 's avons van 9 uren tot 's middernagt verlicht zijn. In de straeten zal men ook mogen vueren maeken. Er zal een broederlijk banket bij inschrijvinge aengeregt worden. Naer dat banket zal eenen bal gratis gehouden worden, 't zij op de Wapenplaets, voorhenen Vrijdagmart, behoorlijk verlicht, indien het weder zulks toelaet, 't zij eene besloten plaets. 's Avons voor den feestdag om 6 uren en 's morgens om gelijcke uer zullen het canon en de beijaert de feest aenkondigen. 's Morgens om 7 uren zal den treijn op de Wapenplaets versaemelen, om 7 uren en half zal het in de volgende order op marsch gaen. Eerst een corps artillerij met twee veltstukken, daernaer een bende lichte ruijterije, voorts een compagnie grenadiers, de civile en militaire bediende, de meesters der publijke schoolen met hunne leerlingen, eene bende musicanten, de loopers, de cantons met hunne vaendels volgens order der ABC, de municipaliteijt en vrederegters van Brugge, de krijgsmusik, de trommels, eenen waegen verbeeldende de republijk, een corps infanterij en ruijterij. Den treijn zal door de Steenstraet, de Mart en Breijdelstraet naer den Burg komen om de voornaemste overheden te ontfangen. Zij zullen hunne plaets nemen agter den waegen. Voor hun zal den boek der constitutie gedraegen worden. Voorts zal hij door de Hoogstraet en Bogaertstraet naer den tempel der wet gaen. Daer zal men een symphonie spelen. Den artikel 372 der constitutie, benevens de verklaeringe der rechten van den mensch lesen en een aenspraek doen, vervolgens in het uijtgaen weder vaderlandsche gesangen spelen. Dan gaet den treijn door de Middenstraet en Middenplaets (tevooren St.-Jansplaetse), de Vlaminkstraet, de Mart en Steenstraet naer de Wapenplaets. Het garnisoen stelt zig in order rond de plaets. De cantons trekken voorbij den theater waer de voornaemste overheden op zijn en den eerprijs word benevens den broederlijcken kus aen die het verdient toegewesen. Dan begint het loopen, daernaer gaet den treijn door de Noordzandstraete, Geltmuntstraete, Eijermart, groote Mart, Vlamingstraete, Oude Burse, Gendhof en Karmersstraet naer den hof waer het schieten en schermen plaets heeft. 's Avons om 6 uren komt den stoet uijt den hof door de Stuijfzandstraete, Roostraete, Langestraete, Exterstraete, Wollestraete en Breijdelstraete naer den Burg waer hij uijt elkander gaet. 's Avons om 9 uren zal onder het spelen van den beijard eene leste losbrandinge van het grof geschut gehoort worden. 472 gasette van tridi 3 complementaire 6de jaer.

(21 september 1798)

Op den 21 september zijnde den vijfden complementaire ofte vervolgdag van het sesde jaer der Fransche republijke, de eerste deser vijf sotte daegen toegewijt aen de deugt, de tweede aen het verstant, de derde aen den arbeijd, de vierde aen het goedduncken en de vijfde aen de vergeldinge, saeg men heden gelijk de vier voorgaende daegen het overtollig masqueeren met zoodaenige hevigheijd plaetse hebben dat de baldaedigheden en ongebondentheden van de gewone vastenavonddaegen daeraen nouwelijks een vergelijk hebben, met dit verschil alleen dat de masqueeringen gepleegt door alle slag van persoonen geduerende dees vijf baldaedige daegen, maer alleen in den naermiddag plaets gehadt hebben. De nagten zijn ook overgebragt in alle soorten van ongehoorde baldaedigheden, terwijl alom de openbaere redouten en ballen zijn toegelaeten geworden. Aldus is tusschen alle die gewaende vermaekelijkheden het sesde jaer der Fransche republijke geeijndigt geworden.

(22 september 1798)

- fol. 58 - Begin van het sevenste jaer der Fransche republijke.

Op den 22 september zijnde saterdag en den 1 vendemiaire van het sevenste jaer der Fransche republijke, was men gelijk men de geheele weke geweest heeft wegens de involdaegen van den martdag berooft, tot overgroote schaede van alle de inwoonders deser stadt. Integendeel saeg men heden ingevolgen het voormelde besluijt, hiervooren gemelt, van 's morgens ten 7 uren tot laet in den nagt de heele stadt in beweging en alles ingevolgen hetzelve ter uijtvoer brengen. Dienende hier alleen bijgevoegt te worden dat de prijsen van het loopen te voet aen twee gebroeders van het canton van Thielt toegewesen zijn, degone van het schermen en den sabel aen twee militairen en den opperprijs van het schietspel aen het canton van Damme en de twee andere prijsen of zijdevogels aen het canton van Oostende, die alle met grooten luijster zijn gewonnen en de prijsen ter plaetse van de exercitie zijn uijtgedeelt geworden. Des avons was ook den wentrap op den Burg, die sedert de laeste vieringe is blijven staen, op een pragtige wijse verlicht en op de Vrijdagmart waeren onder versierderingen tweehondert en meer sparreboomen geplant, tusschen dezelve waeren de lantairenen gehangen, die plagten rond de stadt te branden, die alles des avons verlicht wierden.

(23 september 1798)

Op den 23 september zijnde sondag, wiert 's morgens ten 8 uren het schietspel hernomen, wegens het afschieten van nog eenige mindere prijsvogelen die gisteren niet afgeschoten waeren.

Desen naermiddag begonden eenige zig met masquers te vertoonen, omdat zommige zeijden zulks nog toegelaeten te zijn en van die baldaedigheijd nog niet vergenoegt, dog dese zijn door degone der policile zeffens aengehouden geworden. 473 gaset van tridi 3 vendemiare 7ste jaer.

(25 september 1798)

Op den 25 september heeft men 's morgens vernomen dat er onder de verscheijde dieften die nu en dan binnen dese stadt begaen worden, geduerende desen nagt eene zeer merkelijcke begaen is. Geduerende den gepasseerden nagt hebben eenige waerschijnelijk bekende dieven over den muer geklommen van het huijs bewoont door sr. Marlier, lijnwaetwever in de Catalinestraete en hebben aldaer den werkwinckel opengebroken hebbende niet alleen menige gereetschappen tot de fabrijcke dienende medegenomen, maer ook hebben alle de stukken op de getouwen van den keten afgesneden en medegenomen, zonder dat zij van iemant geduerende den nagt zijn ontdekt of gehoort geworden.

(27 september 1798)

Op den 27 september wiert rond alle de besonderste straeten en plaetsen der stadt met het drijcaleurig vaendel en het blaesen der trompet en in tegenwoordigheijd van een piquet lichte artillerij en hussaeren, de wet gelesen door de municipale bediende, waerin eenige nieuwe schikkingen over het vieren der decade genomen zijn en onder ander geboden wordt dat de burgers voortaen alleen op den decadidag in den tempel der wet moeten getrouwt worden. 474 gasette van sextidi den 6 vendemiaire 7ste jaer.

(29 september 1798)

Op den 29 september was er wederom op de verscheijde marten deser stadt een groot disorder ter oorsaeke dat sedert eenige daegen, zoo binnen dese stadt als te lande, uijtgestroijt was dat het op heden martdag zoude geweest hebben, wegens de Fransche feest van den 9 vendemiaire, dag van de vereeninge van de Nederlanden aen de republijke, die zoude geviert geweest hebben. Het was heden saterdag, waerdoor dat er veele landtslieden met alle soorten van eetwaeren naer de mart kwaemen, dog geene vermogten hunne waeren te verkopen en veele der zelve wierden op den opstel vertransporteert waerlangs alle zijden der stadt het disorder overgroot was. 475 gasette van octidi den 8 vendemiaire 7ste jaer.

(30 september 1798)

- fol. 59 - Op den 30 september zijnde nonidi den 9 vendemiaire 7ste jaer, saeg men niettegenstaende het martdag was, weijnige en bijnaer geene eetwaeren ter mart aengebragt worden, temeer omdat het heden sondag was en den roep der feest die er geweest was, zijnde hedenmorgen alleen voor die feest het groot vaendel op den hallentooren opgesteken en heden geduerende drij verscheijde uren op 't carilion gespeelt geworden.

Ten twee uren van desen middag is naer eene sitting van 20 daegen eijndelijk het proces geeijndigt van de gedugte rooversbende die onder den naem van bende van Salembier bekent was. De sitplaets in de gewesen Recolettekercke was in den oogenblik van het uijtspreeken van het vonnis met eene ongemeene sterke wagt beset, den toeloop der aenschouwers was ontelbaer, maer alles is zonder ongeval afgeloopen. In de misdaedigen die ter doodt veroordeelt zijn, heeft men geen uijtwendige teekenen van droefheijd of wanhoop bespuert en naementlijk Salembier is in zijne gewone klokmoedigheijd gebleven. Den tribunal heeft de vrijheijd gegeven aen 1. Josephine Delahaije, vrouwe van No,; 2. Joanne Longue; 3. Marie Servaes, vrouwe van Placidus Salembier; 4. Augustine Duflot; 5. Rosalie Wallon; 6. Julie-Marie J. Mariane Rombaut, vrouwe van Derenaut; 8. M,d, Detourbes; 9. Joannes Desfontaines; 10. Albert Salein; 11. Muijlaert; 12 Louis Roussel; 13 Jacob Meijer; 14 Poissard. Tegen de twee laeste nogtans is een nieuw mandaet van arrest uijtgegeven en zijn weder in egtenis gestelt. De straf der ijzers is toegepast aen 1. Cambon; 2. M,nnier; 3. Quesnoij; 4. Palidus Salembier, voor 24 jaeren; 5. Moncien; 6 Labbe, voor 16 jaeren. Tot de straffe des doodts zijn veroordeelt 1. Marie-Francois Salembier, 2. Narciscus Duhamel; 3. Derenaud; 4. Lamaire; 5. Gallois; 6. Guillon; 7. Dubruecq; 8. Berton; 9. Moulin; 10. Villedieu; 11. Theodore Leroij; 12 Casimir No,; 13. Daniel Souvage; 14 Legros; 15. Berthoud; 16. Jean Guenin; 17. Willemenout; 18. Berrij; 19. Masqeulier Devader; 20. Dufour; 21. Martel. Zoo er door dese veroordeelde niet geappelleert wordt zal de berugte justitie binnen de drij volgende daegen ter uijtvoer gebragt worden.