Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1798

[Mei]

(3 meij 1798)

Op den 3 meij feestdag die men voorheen voor alle de veranderingen die tot ons overgroot ongeluk het hatelijk patriotisme hebben voortsgebragt met zooveele luijster, prael en pragt heeft zien vieren terwijl het op heden kerremisdag was en den gewonenen feestdag van het H. Bloet ons heeren welken dag zoo wegens het celebreken van de pontificaele diensten in de hoofdkerke als H. Bloetcapelle en het omdraegen der overschoone en pligtige H. Bloetprocessie zoo luijsterlijk was dat voorseker geene meerdere pligtigheden door het heele landt konden gedaen worden en welke door bijnaer ontelbaere vremdelingen jaerelijks vereerlijkt wiert. Nu onderblijft alles zoo alsof er noijt geen H. Bloet ons heeren in de zoo wijtberoemde en voorheen vermaerde stadt Brugge hadde geweest, welke niet alleen alle de godtvrugtigheijd tenietdoet, maer ons teenemael berooft van het profijt der stadt 't welk door de menigte vremdelingen ingebragt wiert. 432 gaset van quartidi 14 floreal 6de jaer.

(4 meij 1798)

Op den 4 meij dag op welken jaerelijks de gewone foire geopent wordt is dezelve ook op heden zijnde den 15 floreal geopent geworden, maer met weijnigen luijster terwijl er op dezelve geene Engelsche goederen of manufacturen der Engelsche vermogen verkogt te worden. Nopende de foiren, jaer- en peerdemarten is er reets voor het heele departement der Leije nopende de aenstaende tijdtrekeninge der Fransche maenden een zeer wijtloopig decreet geaffixeert, volgens welke de foire van Brugge den 15 floreal van elk jaer en de twee peerdemarten, d'eerste op den 8 thermidor en de tweede op den 24 germinal van elk jaer voor 't vervolg zullen moeten gehouden worden.

(6 meij 1798)

- fol. 28 - Op den 6 meij zijnde sondag heeft men van 's morgens hooren luijden de gewone werkklokken, welks geluijt ook naer den noen en des avons herhaelt wiert, eveneens alsof werkdag zoude hebben geweest, dus dat de ongeluckige tijden naederen dat men tusschen de werkdaegen en de sondaegen en feestdaegen, die men het jaer door plagt te vieren geen verschil meer weten zal, van heden af blijkt zulks genoegsaem aen het openen der foire en het openbaer verkoopen op alle kraemen op marten ende wegen, even alsof het geenen sondag meer waere. Gelijk nu ook alle de goddelijcke diensten opgeschort zijn, die sedert eenige jaeren zoo pligtig zoo door het doen van openbaere diensten als het omdraegen van de stigtige processie van het H. Bloet ons heeren op heden zijnde den eersten sondag van meij geviert wierden, is alles onderbleven alsof zulks noijt hadde gepleegt geweest en men ziet de H. Bloetcapelle op den Burg gesloten even alsof de godtvrugtige pligtigheden aldaer noijt hadden gepleegt geweest. Eenige maer weijnige menschen ziet men nog den ommegang gaen, die hunnen intrek nemen in de kercke van St.-Donaes, welke zonder het doen van eenigen dienst nog opengelaeten wordt, zoodat hier de schaede voor de stadt, de bijnaer ontelbaere vremdelingen die daegelijks aenkwaemen, overgroot is geworden.

(7 meij 1798)

Op den 7 meij is bij orders van het Directorie van Parijs van 't stadthuijs bij hallegebode afgekondigt het verbaesende wijtloopig besluijt nopende de verandering van den gewonen almanak en van d'ordinaire martdaegen, etc. welk besluijt als hiervooren gemelt in de Gensche gasetten in zijn geheel kan gesien worden⁽²⁴⁾. 433 gasette van nonidi den 19 floreal 6de jaer.

(24) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 45, nr. 120.

(9 meij 1798)

Op den 9 meij zijnde woensdag en decadi den 20 floreal (bloemmaendt) waeren van 's morgens met het aenbreken van den dag op de gewone woensdagmart schaedebeletters gestelt welke niemant toelieten eenige waeren op dezelve van oudts gewone mart te plaetsen, 't welk d'ee(r)ste overgroote distructie veroorsakte, terwijl de boeren gelijk zij gekomen waeren met hunne waeren moesten vertrekken, waeruijt de grootste verwerring zoo voor de landtslieden als voor de consomptie der stadt en het vertier der winkels tegemoet gesien wordt. Geduerende den dag is er in geene winkels toog gedaen en veele reets zijn, als op de sondaegen in gebruijk is, opgesloten en veele publijke werken zijn gestaekt geworden.

(10 meij 1798)

Op den 10 meij is in het licht uijtgegeven geworden hetwelk versaemelinge sub N. kan gesien worden het eerste deel van een stukjen getijtelt ‘onpartidige bedenkingen op de tegenwoordige kerkschueringe door eenen geloofsminnenden borger, eerste deel’ en waeruijt men reets maer al te klaer siet en gewaer wordt, aen wat al schrikkelijcke rampen de H. kercke door de Fransche is blootgestelt geworden. 434 gasette van primidi den 21 floreal 6de jaer.

(11 meij 1798)

Op den 11 meij is bij hallegebode van 't stadthuijs en bij trommelinge rond de stadt bij orders van de minicipale administratie een verbaesende besluijt afgekondigt, waerbij de martdaegen die van oudts des saterdaegs gehouden wierden, nu voortaen op den 1, 8, 16 en 24 van elke republicaensche maendt zullen gehouden worden en de woensdagmarten op den 5, 12, 19 en 27 van elke maendt en het stedenhuijs den quintidi van elke decade welke vervolgens hiernevens bijgevoegt in zijn geheel wegens des zelfs merkweerdigheijd moet gevoegt worden⁽²⁵⁾.

(25) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 45, nr. 127.

(14 meij 1798)

Op den 14 meij zijnde quintidi den 25 floreal is 's morgens van 7 tot 8 uren als het midden der voorgaende weken beteekenende, op 't carilion gespeelt een groote militaire parade op de Mart gehouden geworden.

Heden zijnde den eersten kruijsdag gelijk de twee volgende daegen, heeft men daer niets meer van geweten alsof er noijt geene kruijsdaegen zouden geweest hebben. 435 gasette van quintidi den 25 floreal 6de jaer.

(16 meij 1798)

- fol. 29 - Op den 16 meij zijn bij orders van de municipale administratie van stadthuijs en bij trommelinge rond de stadt afgekondigt twee andere verbaesende besluijten behelsende het eerste een besluijt waerbij geboden wordt aen alle schoolmeesters en meesstressen, zelfs van de armeschoolen, binnen de vijf daegen naer de publicatie deser den eedt te doen, van haet aen het koningdom en regeerinsloosheijd en het onderhouden van de constitutie van het jaer 3 faute van welke de schoolen zullen gesloten worden⁽²⁶⁾. Zulks veroorsakt wederom eene groote ontsteltenis, omdat men voorsiet dat met de leering van de constitutie van het jaer 3 een heel nieuwe leering staet ingevoert te worden. Het tweede besluijt behelst hooftsaekelijk dat om de oude tijdtrekening en zoogenaemt fanatismus gelijk het genaemt wordt, te beter te doen vergeten, dat er op de decadidaegen zal geopent worden eene kercke waer het volk zal mogen versaemelen en aen welke zal voorgelesen worden de besonderste nieuwsblaederen, edicten en nieuwmaeren die geduerende de decade zijn voorgevallen, op welk het aen ider zal vrij staen lofredenen uijt te spreeken of zijne gevoelens te zeggen, t'eijnden van welke patrioticque gesangen zullen gesongen worden⁽²⁷⁾. Ziet nu lieven leser tot wat ellendigen staet de H. kercke den roem van 't christendom misschien voor altijdt is gebragt geworden.

(26) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 45, nr. 128 en/of 129.

(27) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 45, nr. 121.

(17 meij 1798)

Op den 17 meij pligtigen feestdag van de hemelvaert ons heeren, heeft men wederom zoo door het luijden der werkklokke als het openen der foire en veele winkels, als eenen volkomen werkdag zien vieren welken feestdag voorheen zoo pligtig in alle parochiale kerken, besonder door het doen der eerste communie van de jonkheijd met allen luijster geviert wiert. Alle welke nu onderblijft alsof het noijt gepleegt waere geweest, de H. eerste communie nogtans in de huijsen der priesters in alle stilte, zonder de wete der Fransche door veele jonkheijd gehouden wordende. 436 gasette van octidi den 28 floreal 6de jaer.

(18 meij 1798)

Op den 18 meij zijnde vrijdag den 29 floereal daegs voor de decade, waeren menige buijtenlieden in de meeninge dat den martdag deser stadt op heden zoude gehouden geweest hebben en vervolgens kwaemen desen morgen aen, veele waegens gelaeden met graen, boter ende andere eetwaeren; nauwelijks waeren dezelve in de stadt gekomen of zij wierden door degone der police gearresteert en niemant vermogt met dezelve ter mart staen. De graenen, boter en andere eetwaeren wierden op den opstel getransporteert met aenseg aen de buijtelieden datgone niet zouden komen om dezelve op zondag aenstaenden martdag te verkoopen, dat dezelve ten profijte van de republijke zouden verkogt worden. De groensels en andere kraemen welke daegelijks niet gewoon waeren ter mart te staen, ten opsicht der foire moesten ook alle opkraemen, zonder dat op dezelve het minste vermogt verkogt te worden, alle welke eene groote verwerring onder het volk veroorsakte, dusdaenig dat er verscheijde zelfs om zeer geringe redens of tegenseggingen in egte van vangenis beweegt wierden.

(19 meij 1798)

Op den 19 meij zijnde decadi den 30 floreal en saterdag, gewonelijcken martdag der stadt Brugge, saeg men van 's morgens alle winkels, kraemen en de foire gesloten, met meerder exacteijt en streng bevel alsof men voorheen op den eersten paeschdag in gewoonte geweest heeft te doen. De vleeschhuijsen, de kraemen der zelve, de groenselkraemen en alle andere kraemen met eetwaeren zijn ook verboden op de marten te staen en den verschen visch alleen op de Vischmart heeft maer tot den 9 uren van desen morgen mogen verkogt worden. Geduerende drij uren is er heden als naer gewoonte op 't carilion gespeelt en de werkklokke heeft niet vermogen geluijt te worden. Tusschen alle dese verwerringen is er heden nog eene meerder ontstaen, terwijl men van vroeg in den morgen op Oostende heeft hooren schieten, waer geseijt wordt de Engelsche gelant te zijn, waerop seffens alle de troupen deser stadt in alle haest vertrokken zijn en uijt alle de bewegingen die er van de zijde der Fransche gemakt worden, schijnt zulks grooten schijn van waerheijd te hebben.

(21 meij 1798)

- fol. 30 - Op den 21 meij is nopende den voorval in Oostende, den inval der Engelsche ontrent Bredene en Clemskerke, welke binnen Brugge geduerende drij daegen zooveele ontsteltenis en verwerring veroorsakt heeft, het omstandig verhael van dese gebuertenis uijtgegeven geworden, luijdende als volgt: ‘Brugge, den 1 prairial. Gisterenmorgen om drij uren hoorden wij een ijselijk gedonder van kanon eenen aenvang nemen, 't welk onophoudelijk voortgeset en hoe langer hoe geweldiger wiert. Lang waeren wij in de onsekerheijd waeruijt hetzelve veroorsakt wesen mogt. Eijndelijk vernaemen wij dat eene divisie van het escader van den admirael Calpoijs, bestaende uijt fregatten, sloeps, bombardieren, etc. in alles meer dan 30 zeijlen sterk, voor Oostende gekomen en 's morgens heel vroeg den bevelhebber van die plaets opgeheijscht had om over te geven, waerop desen tot antwoort gaf dat hij had leeren vegten maer niet overgeven en dat hij zig verweeren wilde. Bij ongeluk waeren de kusten en alle naebuerige plaetsen, 't zij door eene toevalige oorsaek, 't zij om andere onbekende redenen, bijnae alle van troupen ontbloot. Middelertijdt was den bevelhebber van Brugge, de burger Keller, op de eerste tijdinge met weijnig volk dat hij bijeenkrijgen kon in alle haeste uijtgetrokken, korts daernaer schreef hij om de weijnige kannonniers die hier laegen die in allen spoet met twee stukken kanon aentrokken. Het kanonvuer groeijde geweldiger aen en terwijl er te weijnig kanonniers binnen Oostende waeren om alle de artillerij der plaets te doen spelen, konden de Engelsche bombardieren heel digt aen den wal wel naeken en door eene menigte groote schaede in de stadt veroorsaeken. De Engelsche kwaemen aen land en begaeven zig naer het sas Slijckens. Daer begonden se alles aen te leggen om hetzelve geheel te verdelgen. Hiertoe hadden zij een plan 't welk gemakt was door zekeren Felles, die ettelijcke jaeren in Oostende gewoont had en het sas heel wel kennen kon. Desen Felles was ook den aenvoerder en bestierden van dit gansche werk, zij gebruijkten ook een menigte buspoeder en ander gereetschappen en staeken er het vuer in, 't welk ontrent den 10 uren 's morgens eene geweldige uijtbrestinge veroorsakte. Hierdoor ontstont er merkelijke schaede, bijnaer alle de huijsen op het sas wierden door de opgevlogen steenen beschaedigt. Dan staken ze het vuer in een groot vaertuijg, een billander, twee sloepen, etc.’. Op dese tijdinge het geweldig springen van een gedeelte van het sas 't welk verre en wijt gehoort was, ontstont hier eene algemeene beroertheijd die door het bestendig kanonneeren geduerig aengroeijde en veele vreesachtige lieden geloofden reets de Engelsche voor de poorten te zien. De leden der administratien beslooten om de policie en was het noodig de verdeding der zelve op hun te nemen. Aenstonts zag men eene menigte vrijheijdslievende burgers, brandende van begeerte om eens te konnen laeten blijken hoe zij hun vaderland toegedaen zijn. Zij begaeven zig naer de verscheijde posten der plaets als de hooftwagt, de gevangenissen, de ontfangershuijsen, de poorten, etc. Men liet niemant zonder een geschreven oorlof de poorten uijt, alzoo wiert den naermiddag en volgenden dag in 't beste order doorgebragt. Den vromen bevelhebber onser stadt had al dien tijdt besteet om zooveel volk als 't mogelijk bijeen te krijgen en met degone die hem uijt verscheijde naburige - fol. 31 - plaetsen aenkwaemen, vond hij zig met het krieken van den dag aen het hoofd van ontrent 300 mannen, onder voetvolk en ruijterije ook had hij twee stukken kanon bij zig. Hij geloofde eijndeling sterk genoeg te zijn om tegen de Engelsche eene kans te waegen. De Engelsche hadden zig ten getalle van ontrent 2000 man, tusschen Bredene en Clemskercke geplaest. Den ganschen naermiddag hadden ze gewerkt om naer hunne schepen weder te keeren, maer de zee was zoo hol dat hunne schuijten met het roeijen niets voorderen konden en geduerig op strant gesmeten wierden. Zij droegen ze weder op hunne schouders in 't water en wilden henenvaeren, maer vrugteloos, den wint bleef hun al even tegenstrijdig en 10 ... 12 hun'er schuijten wierden aen stukken geslaegen. Toen ze zig nu in d'onmogelijkheijd saegen van hunne schuijten te konnen keeren, dagten ze om aen land te zig te versterken. Boven op eenen hoogen duijn wierpen ze eene battarije op en besetten ze met vier stukken kanon en leijden alles in het werk om hun ten besten mogelijk te verschransen. In die gesteltenis ging den vromen Keller aen hooft van zijnen moedigen handvol volk, ontrent 2000 Engelsche in hunne batterije en verschransingen aentasten. Eerst begon men met kanon en musketten vuer den vijand aen te tasten, maer toen men zaeg dat dien middel te langsaem en het getal der onse te swak was, om op die manier den vijand te overweldigen, besloot men hunne batterije met de baijonet vooruijt, stormeder hand op te loopen. Hierop begon den trommel den aenval te slaen, de grenadiers vloogen er op uijt, gerakten tot bij den vijand, sprongen met den blooten sabel in de vuijst de battarije in, greepen de Engelsche kannonniers en overweldigden hunne kanons, hierop gaf het vijandelijk corps den moed verlooren en daer ze tevooren zoo moedig waeren om het sas te verdelgen en zoo veel kwaed en schaede te doen als hun maer mogelijk was, lieten ze nu de waepens vallen en zig zoo sagt als lammeren gevangen nemen. Men zegt dat de landtslieden vreesende dat de Engelsche door het vernielen van het sas, hunne landerijen onder water mogten stellen en bederven, met menigte de waepens opgenomen hebben en zig in het gevegt zeer moedig hebben gedraegen en de troupen voet bij voet bijgestaen hebben. Behalven de dooden die naer het zeggen op ontrent 200 beloopen, zijn alle de Engelsche die aen land waeren krijgsgevangene en alle hunne kanons en wapenen in onse magt gevallen. Onder de gevangene zijn drij generaelen waervan den eenen reets aen zijne wonden gestorven is, den tweeden gevaerelijk gekwest en den derden ongehindert. Dese zijne benevens het grootste getal der gekwesten naer Oostende geleijt.

Heden om ontrent half tien uren, zaeg men binnen Brugge het Engelsch corps, meer dan 1500 mannen sterk, ongeleijde aenkomen; veele menschen hadden verwagt eenen ongeregelde hoop zeevolk te zien die zoovele peijsden half gekleet en ongewaepent aen land gekomen waeren, - fol. 32 - maer toen men die luijden wel gekleet en uijtgerust en alle volschaepen mannen saeg, wiert onse verwondering grooter dan tevooren en men had de uijterste moeijte om te gelooven dat hetgene wij saegen geenen droom was. Zij zijn in de kercke van St.-Donaes geleijt en de officieren mogen op hun woort van eere in de stadt wandelen. Het waere hier de plaets om te zeggen hoe veele van onse verdedigers dese overwinning met hun leven betaelt en onse kust met hun bloet besproijt hebben; maer wij zullen wagten totdat wij eene nauwkuerige en versekerde lijst der zelve konnen mededeelen. Ook zoude het mooglijk voegen hier te melden wie in het gevegt meest zijne dapperheijd heeft doen uijtmunten, maer min dan 300 mannen, met 2 kannons, uren lang tegen ontrent 2000 man en batterije van 4 stukken kanon strijden onder eenen geduerigen hagelbuij van ballen uijt de schepen en dan de batterije stormderhand overweldigen, eene menigte vijanden hunne roekeloosheijd met de dood doen betaelen, het gansche corps gevangen nemen en kanons, wapens en bagasie veroveren, kan men ligtelijk begrijpen dat ze alle van den oppersten bevelhebber af tot den leegsten soldaet toe, met meer dan menschenmoed en dapperheijd moesten strijden en dat ze allegaeder uijtgemunt hebben. Uijt dit voormelde kort verhael van desen zoo spoedigen als vreeden inval van de Engelsche, met voordagt om de kusten van het noorden te renueren, zoo door het doen overspoelen van de zeedijken als door scheuringe van het sas Slijckens, welke het heele landt van het noorden onder water zoude gestelt hebben, kan men genoegsaem afmeten in wat eene verwerring, angst en vreese eenider gedeurende drij daegen geweest heeft, zoo groot was de verwerring dat men gisteren nauwelijks agt op den martdag geslaegen heeft, welke d'eerste mael op eenen sondag gehouden wiert, temeer omdat er weijnig en bijnae geene eetwaeren naer de mart gebragt waeren, eensdeels omdat het sondag was en eensdeels uijt vreese voor de troubelen, want ontelbaere menschen saement liepen om d'Ingelsche te zien opbrengen die alle in St.-Donaeskercke gesloten wierden. 437 gasette van duodi 2 prairial 6de jaer.

(22 meij 1798)

Op den 22 meij ontrent 6 uren van den morgen zijn onder een groot geleijde Fransche militaire zoo voet- als peerdevolk vanuijt St.-Donaeskercke naer de citadelle van Rijssel vertrokken langs de Smedepoorte om aldaer bewaert te worden totdat over hun lot naeder zal beschikt worden. Nu kan men oordeelen hoedaenig de kercke van St.-Donaes moet gestelt zijn daer 1500 mannen troupen twee daegen en nagten in verbleven hebben. Hoewel zij het huijs van Godt meer hebben gerespecteert als de Fransche, daer al den tijdt met ontdekten hoofde geweest en hunne noodsaekelijcke vuijligheijd maer op 't kerkhof en in den ommegang gedaen hebben.

Op den Burg is desen morgen van 10 tot 4 uren gekleet in het root op een schavot door den scherpregter tentoongestelt die van sententie geappalleert hadde, Bernardus Fries, zoon van Livinus, oudt 21 jaeren, boerewerkman van stijle, geboortig van Calken en lest gewoont hebbende tot Lokeren, voor 't stelen van een peert uijt een stal met braeke, voor thien izers door den crimineelen regtsbank sedert eenigen tijdt veroordeelt zijnde.

(23 meij 1798)

- fol. 33 - Op den 23 meij verneemt men met zekerheijd uijt Oostende dat de Engelsche vloot die in slagorder gebleven was, sedert den laesten voorval nu teenemael uijt het gesicht verdwenen is. Alhier zijn heden eene compagnie hussaeren, eene compagnie vliegende artillerij met hun geschut en eene compagnie dragonders en een bataillon infanterij binnen gekomen, alle welke troupen tot ons meerder verdriet bij de borgers zijn beleijt geworden. Men verneemt dat in Oostende waer gelijk op het sas Slijckens aenmerkelijcke schaede is. Uijt Rijssel stukken kanon van het grootste kaliber aengekomen zijn. Het is dan te hoopen dat de heeren Engelsche, eene andere reijs, de deur zoo niet meer zal open vinden staen, als mijnheer Pitt hun nog senden zal om de bewijsen zijner menschlieventheijd aen de bewoonders onser kusten te geven. Want men nu klaer siet dat het plan der Engelsche alleen was het sas van Slijckens teenemael te verdelgen, de zeedijken door te spoelen en alzoo den heelen noordkant onder water te stellen en zig dan in Oostende te versterken, welke voorseker den heelen ondergang van ons departement zoud teweeggebragt hebben. Op alles worden nu de grootste maetregelen genomen om die menschlievende heeren van ons voor altijdt te verwijderen, want men nu met sekerheijd verneemt dat aen de Engelsche en Americaenen die zig in Oostende bevinden, strenge bevelen gegeven zijn van zig op 10 uren van de kust te verwijderen. Aldus heeft men in den tijdt van 4 ... 5 daegen van onse kusten zien verdwijnen de magtige Engelsche vlooten, die maer om ons teenemal te renueren op de Vlaemsche kusten gekomen waeren.

Op heden zijnde den gewonelijcken woensdagmart, zaeg op dezelve het grootste wanorder plaetse hebben. Tot tusschen seven en agt uren en hadden geene schaedebeletters naer de ordinaire woensdagmart eenig order gestelt, zoodat als naer gewoonte de buijtenlieden met hunne waeren en degone der stadt aldaer met hunne kraemen en waeren te verkoop gekomen waeren. Wanneer de schaedebeletters nu op de Mart gekomen waeren, hebben zij eenider van dezelve doen opkraemen en de buijtenlieden met hunne eetwaeren doen vertrekken, hetwelk een groot disorder veroorsakte, zoodaenig dat men om de menigte die er reets op de mart was voor een groot wanorder bevreest was, dog alles liep nog gerust af en eer dat het negen uren was en was er niet het minste meer op de mart te zien, hoewel men het grootste misnoegen onder het gemeene volk dat met de marten moet leven en nu veel verliest, gesien hadde.

(24 meij 1798)

Op den 24 meij zijnde quintide den 5 prairial (grasmaendt) is van 's morgens ten 7 uren tot 8 uren op 't carelion gespeelt, als den dag t'alven de decade zijnde.

Heden is ook de eerste woensdagmart gehouden, zijnde donderdag, waerop men veele waeren der buijtenlieden te koop saeg, besonder van die welke op gepasseerden sondag, martdag zijnde, niet gekomen waeren. Alle dese veranderingen der marten veroorsaeken een groot disorder, besonder onder de landtslieden en een groote schaede voor de winkels van de stadt, want veele van dese onwetende zijnde, konnen nauwelijks weten wanneer de marten moeten gehouden worden. 438 gasette van quintidi 5 prairial 6de jaer.

(25 meij 1798)

- fol. 34 - Op den 25 meij is aengaende de Engelsche krijgsgevangene bij Bredene de volgende lijst uijtgegeven. 2 generaels, te weten den generael Hurrard van het voetvolk, die gisteren alhier aengekomen is en den generael van d'artillerie Coote. 5 aide-camps, 5 opperofficieren, 25 kapitainen, 29 luijtenanten en onderluijtenanten, 1 scheepskapijteijn, 1207 onderofficieren en soldaeten en 150 matroosen. Tesaemen 1424 mannen gevangene. Daerenboven zijn er verscheijde schuijten, eenige stukken kanon en menigvuldige geweeren in onse magt gevallen. De dooden en gekweste zijn ten getalle van meer dan 150 mannen. Uijt desen staet van de Engelsche genomen manschap kan den staet van de krijgsbehoeften welke zij in desen slag verloren hebben gemakkelijk afgebeelt worden.

(26 meij 1798)

Op den 26 meij zijnde saterdag, was er langs allen kanten der stadt groot disorder, het volk dat gewoon is op den saterdag alle soorten van vleesch, groensel en eetwaeren voor den sondag en vervolgens voor de volgende weke te koopen, ziet zig nu van alles berooft, terwijl alle kraemen die met vleesch, groensel of andere eetwaeren langs de straeten staen tot zelfs in de kelders teenemael verboden zijn geworden van eenige der zelve te verkoopen, zoodat er morgen veel vleesch en groensel door het warm weder teenemael zal bedorven zijn. De buijtenlieden die met hunne waeren naer de stadt komen, weten hun nauwelijks meer waeraen gedraegen, omdat zij de gestelde martdaegen niet kennen of willen kennen en door dit alles zullen de levensmiddelen hoe langer hoe schaeser worden.

(27 en 28 meij 1798)

Op den 27 en 28 meij zijnde den eersten en tweeden zinxendag, feestdaegen als eenen van de vier hoogdaegen die men voorheen zoo pligtig in alle de kercken van onse stadt en van het katholijk Nederland met zooveele godtvrugtigheijd, pragt en luijster zoo door het luijden der klokken als het verrigten van solemnele godtvrugtige diensten heeft zien vieren, heeft men op dees daegen tot schrik en schande van het heele christendom alles in onse kercken zien onderblijven zoo alsof er noijt geene diensten door de waere priesters waeren gedaen geweest. En wat ziet men integendeel, geen verschil meer maeken tusschen die hooge feestdaegen, dan tusschen de werk- of weekdaegen, terwijl de werkklokke drijmael daegs als op andere daegen geluijt heeft, waerdoor men zelfs eenige aen de openbaere werken heeft zien wercken en wat ziet men meer, op den 27 meij, zijnde den eersten zinxendag, octidi den 8 prairial, gestelden dag voor den martdag, eene soort van mart houden, zoo van graenen, boter, eijeren, gevogelte en vleesch waervan het meeste deel hoewel maer 't zij gedwongen of uijt noodt maer naer de mart gekomen waeren, terwijl er op heden ook niet een kraem op de gewone mart gestelt was. Om ons nog meer te bedroeven, ziet men ook sedert gisteravond de parochiale kercke van St.-Jacobs bij orders van de wet gesloten om den inventaris te nemen, welk in die kercke nog niet gedaen was. Men ziet ook de cathedraele kercke van St.-Donaes, misschien voor altijdt gesloten, dusdaenig alsof er die wijtberoemde kercke noijt geen goddelijcken dienst gedaen waeren. 439 gaset van nonidi 9 prairial 6de jaer.

(29 meij 1798)

- fol. 35 - Op den 29 meij, zijnde decadi den 10 prairial (grasmaendt) was het groot vaendel op den hallenthoren opgesteken en de groote vlagge voor het stadt gehangen, in 't volgende order onder het bijnae onophoudelijk spelen van 't carilion de Fransche feest der victorien en dankbaerheijd geviert wordende. Op de Vrijdagmart was eenen theater opgeregt met het beelt van vrijheijd, waervoor men op twee autaeren wierook brande. Den stoet was schoonder als men tot nog toe in eenige feesten gesien heeft en bestont niet alleen als naer gewoonte uijt de burgerlijcke en militaire overheden, maer was nog vermeerdert met een groot getal krijgsbenden te voet, hussaeren en vliegende artilleristen en door de tegenwoordigheijd van den generael Championet en andere generaelen met geheel den etat-major, op het pragtigste uijtgerust. In de redenvoeringen heeft men zig breet uijtgelaeten over de dankbaerheijd die men schuldig is aen alle de verdedigers der vrijheijd en wij insonderheijd aen de vrome luijden die nog onlangs onder geleij van den dapperen Keller, commandant van Brugge, de eene ten koste van hun bloet en de andere met gevaer van hun leven onse kusten van de Engelschen gesuijvert hebben. Eenige van die vrome luijden waeren er tegenwoordig en ontfingen van den president der municipaliteijt den broederlijcken kus en een lauwertak. Alles is in 't beste order en tot genoegen der vrede- en vrijheijdlievende burgers uijtgevoert geworden.

(31 meij 1798)

Op den 31 meij zijnde den 18 prairial en donderdag is de gewone woensdagmart die gisteren hadde moeten gehouden worden en teenemael verboden was, op heden in 't beste order gehouden zoodat er zeer veele goederen op die mart waeren. Hieruijt voorsiet men dat de verandering der marten waertegen zooveel murmuratie is, aldus allengkens zal in swang gebragt en het volk gewoon gemakt worden. 440 gasette van duodi 12 prairial 6 jaer.