Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1797

[Mei]

(1 meij 1797)

Op den 1 meij was 's morgens het groot vaendel voor 't stadthuijs en 't gone van den hallethooren weggenomen en alles was zoo stil alsof er noijt van vrede gehandelt hadde geweest, zelfs wegens den 1 meijdag als naer voorgaende gewoonte niet op 't carilion gespeelt wordende.

Heden is bij hallegebode bij orders van de centraele administratie van 't stadthuijs afgekondigt: de administratie central van het departement der Leije verwittigt haere geadministreerde dat ingevolgen den inhout van de wet van 19 vendemiaire 4de jaer (11 oktober 1795) de instelling van haere nieuwe leden publijkelijk zal gedaen worden door de afgaende leden op den 15 floreal (4 mei 1797) om 4 uren naermiddag in de gewonelijcke saele van haere sittingen, gedaen tot Brugge in de sitting van den 11 floreal 5 jaer (30 april 1797) van de republicke. - fol. 24 - Tegenwoordig de burgers Honoré Vallé, president; Guinard, Tarte, administrateurs; Van Praet, doende de fonctie van commissaris van het uijtwerkende bestier en Bouffé Demarais, secret.-adj. Voor overeenkomstige copije Honorée Vallé, president; Bouffé Desmarais, secret.-adj. CCCXXVI gaset van den 1 meij, etc.

(3 meij 1797)

Op den 3 meij wiert 's morgens het groot vaendel op den thoren opgesteken en de groote vlagge voor het stadthuijs uijtgehangen, van 12 tot 1 ure 's middags en van 6 tot 7 uren 's avons wierden alle de klokken

[p. 37]

der stadt geluijt, de canons van de stadtswallen wierden verscheijde mael gelostbrant en het carilion speelde bijnae onophoudelijk geduerende den heelen dag tot laet in den nagt wegens de zekere aengebragte tijding die desen naermiddag door het blaesen van de trompette door de gardarmerije verselt met een groot vaendel en den etat-major onser besetting in alle Straeten afgekondigt wiert dat de prelimentairen van vrede tusschen Z.M. den Keijser en de Fransche republijke gesloten zijn, behelsende de afkonding die ook van 't stadthuijs desen morgen gepubliceert is. Dat den adjudant generael Sobes uijt de armee van Italien tot Parijs aengekomen is en aen het Directorie de geteekende prelimentairen aengebragt heeft, die dweers door Duijtsland gekomen is en overal de vijantlijkheden heeft doen staeken. De artikels zijn: 1. den Keijser staet de Nederlanden en de vereenigde departementen aen Vranrijk af; 2. hij erkent onse grensen, voorgeschreven door de conditien; 3. de instelling en onafhanglijkheijd der republijken van Lombaerdijen. Dusdaenig zijn de zoo maetige als loffelijcke conditien die ons een deursaemen vrede versekeren. Nu zien men dus in eenmael alle hope verloren van onder de gehoorsaemheijd van het Huijs van Oostenrijk wederom te keeren en aen wat ongelucken staen onse ongeluckige nu onder de zekere Fransche regeering niet al bloot gestelt te worden⁽⁷⁰⁾.

Een ander besluijt heden van 't stadthuijs bij orders van de municipaliteijt afgekondigt behelst dat alle borgers desen avond van 9 tot 11 uren, hunne woonsten met licht moeten vercieren op de boete van 18 livres tournois voor elk in 't besonder door wie zulks zoude naegelaeten worden. Ingevolgen dese publicatie zijn desen avond de publijke gebouwen en alle huijsen der stadt met licht geillumineert geworden.

Een andere publicatie heden van 't stadthuijs bij orders van de municipaliteijt afgekondigt behelst uijttrek uijt de registers van de besluijten der municipale administratie van het kanton van Brugge. De municipale administratie van het kanton van Brugge verwittigt haere geadministreerde dat zij den 15 der loopende maendt floreal (4 meij) ten negen uren voormiddag in de sael van haere sittingen in het huijs der gemeente en publickelijk zal procedeeren volgens de wijse voorgeschreven door de wet van 19 vendemiaire 4de jaer (11 oktober 1795) tot de instellinge van de nieuwe municipaliteijt, bestaende uijt de burgers Joseph Volckaert, Veranneman Pardo, Anselmus De Peelaert, Van de Maele Denijs, Van der Plancke Muelenaere, Francois Maroux-Simon, J.B. Lauwereijns De Diepenhede⁽⁷¹⁾. Gedaen in de sitting van den 13 floreal 5de jaer (2 mei 1797), tegenwoordig de burgers Charles De Tillij, president; Jaques Herdeboudt, Pieter Goddijn, Louis Utterwulghe en Jean Deschrijvere, officieren municipael; Coppée, doende de functie van commissaris van het Derectorie en Schourion, secretaris-adjoint. Voor overeenkomstige copije, Charles De Tillij, president; Schourion, secretaris-adj. Ingevolgen de voorgaende ordonantie was desen avond zeer ongerustig door de menigte van canons en luchtfijseijken die er alom afgeschoten wierden en door het onophoudelijk luijden van alle de

(70) Betreffende de zg. Preliminairen van Leoben, zie voorgaande noot.

(71) Voor identificatie van deze personen zie noot 59.

[p. 38]

klokken en 't spelen van't carilion welke begonst ten 9 uren van desen avond en maer ten twalf uren een eijnde nam en wat de illuminatie van de huijsen aengaet: dese zoude zekerlijk luijsterlijker geweest hebben zoo er voor de wederkomst van den Keijser hadde triumphe geweest.

(4 meij 1797)

- fol. 25 - Op den 4 meij 's morgens van 6 tot 7 uren, 's middags van 12 tot 1 uren en 's avons van 6 tot 7 uren zijn alle de klokken der stadt geluijt geworden welke door 't spelen van 't carilion geduerende eene ure gevolgt wiert wegens de berichten van vrede die gisteren bekent gemakt zijn. Van 9 tot 10 uren is ook op 't carilion gespeelt geworden tot aenkondigt van d'instellatie van de nieuwe municipaliteijt zooals gisteren bekent gemakt is, volgens de Fransche wetten de oude municipale door de nieuwe vervangen wordende. Zulks heeft heden gevolgentlijk ook plaetse gehadt nopende d'instellatie van de juges de paix en assesseurs van de tribunaelen en eijndelinge om vijf uren van desen naermiddag van de vijf members van de centraele administratie gekosen in de primaire en electorale vergaederingen van germinal, zijnde vervolgens alle de oude bediende buijten bediening gestelt geworden. Nu zal den tijdt gaen leeren op hoedaenige forme als dese nieuwe bediende door het volk verkosen zullen gaen regeeren, welke men voorsiet en vreest, zoo haetelijk te zullen worden als de voorgaende, omdat zij de haetelijcke Fransche wetten zullen moeten voltrekken, welke besonder ten laste van den geestelijcken staet staen uijtgevoert te worden. CCCXXVII gaset van 4 meij, etc.

(5 meij 1797)

Op den 5 meij is bekent gemakt geworden den korten inhout van de redenvoeringe die den burger De Burck, president van de afgaende regteren van den tribunael civil, gedaen bij des zelfs nieuwe instellatie. Hij gaf aen het publick dat in de saele in alle stilswijgentheijd in menigte vergaedert was, rekening van de werkingen, van den regtsbank geduerende zijne zitting verricht, hij overliep de menigte van moglijkheden, die den regtsbank heeft moeten overwinnen, aleer hij zijne zitting heeft konnen openen en hoedat eene valsche en ongerijmde vreese, veele bekwaeme mannen hadden doen weijgeren de openbaere bedieningen te aenveerden. ‘Nauwelijks’, zijde hij, ‘konden wij twee derden van het getal der rechters die er noodig waeren bijeenbrengen om aen de justitie haeren loop te geven, maer hetgone ons ontbrak in het getal der rechters, wiert vergoet en vervolt door den iver en de werksaemheijd en het alzoo dat eene sectie alleen, op den tijdt van veerthien maenden, negenthienhondertennegenenveertig sententien heeft uijtgesproken, waeronder duijsententagentig devenitive bevonden worden.’ ‘Wij zijn menschen’, riep hij uijt, ‘en sekerlijk en hebben wij de laetdunkchtheijd niet van ons te laeten voorenstaen, dat wij geene misslaegen begaen hebben, maer eventwel is. dat zeker dat al hetgene den iver, de werksaemheijd, de suijverheijd van de wille, de regtveerdigheijd van het hert hebben konnen bijeenbrengen, gestaedig onse sententien heeft vergeselschapt. Wij hebben onse vergelding gevonden in de meerderheijd der toejeugingen onser medeburgers, maer

[p. 39]

hetgene ons het meest genoegen heeft aengedaen, is het gevoelen van onse gewisse, wanneer wij door onse tusschenkomst de pleijtende partijen konden vereenigen: de gelegentheden van te dienen voor bevredigers, kwaemen ons daegelijks voor, de betaelingen gedaen in assignaten waeren danaf dickwils het voorwerp, het is geweest met te spreken aen de - fol. 26 - menschlieventheijd van de heerschers en aen het gewisse van de schuldenaers dat wij meer dan tweehonderd mael twee partijen bijeen gebragt hebben, wanof den eenen of den anderen zijnen vollen ondergang zoude gevonden hebben in de sententie volgens de strenge grondregels van het recht.’ Desen redenvoeringe, waervan maer een kort begrijp bekent gemakt is geworden, is grootelijks toegejeugt geweest en het is als een verlies voor het publick dat den burger De Burk dezelve in zijn geheel niet en heeft laeten overgaen tot den druk. Naer het eijndigen van de aenspraek en het voorlesen van de processen verbael van benoeminge der regteren, door de electeurs gedonomeert, als fol. vermeit, hebben de nieuwe bedienaers onder herhaelde toejeugingen hunne plaetsen genomen en zijn vervolgens in hunne bedieningen geinstalleert geworden.

(6 meij 1797)

Op den 6 meij is vanwegens den openbaere beschuldiger J.F. Baret het volgende geaffixeert en bekent gemakt geworden. Brugge den 15 floreal 5de jaer (4 mei 1797). Algemeijne veijligheijd. J.E Baret, openbaeren beschuldiger bij het crimineel geregtshof van het departement der Leije, verwittigt tot onderrichting zijne medeburgers. Frans Viaene, ontrent dertig jaeren oudt, groot vijf voet en twee duijm, zwarte winkbrauwen en hair, blauwe oogen, bruijn aensicht, gekleet met een frak van blauwe friche, bleekblauwe veste en broek, gestripte coussens van hetzelve caleur, wonende te Geijle bij Sluijs⁽⁷²⁾, departement der Schelde, beschuldigt met eene peerdediefte, is den 12 deser maendt floreal (1 mei 1797) ontsprongen uijt de handen van de garden die hem naer den vrederegter van het kanton van Damme bragten. De burgerlijcken of militaire magten die hem zouden vinden, worden aensogt om hem op staende voet voor den rechter van het kanton van Damme te doen brengen en mij daeraf te verwittigen. Den openbaeren beschuldiger J.F. Baret.

(72) Bedoeld is Heijle, nu gemeente Sluis-Aardenburg.

(7 meij 1797)

Op den 7 meij zijnde den eersten sondag van meij op welken sedert de algemeene veranderingen den pligtigen feestdag van het H. Bloet geviert wordt, zaeg men heden alles behalvens dat met weijnige pligtigheden de gewone diensten in de cathedraele kercke en H. Bloetcapelle gedaen wierden, alles afloopen alsof het eenen zimpelen werkdag zoude nebben geweest. Het daegelijks gaen van den ommegang door de generaliteijt der kercken deser stadt, die nu meest alle gesupprimeert zijn, is teenemael onderbleven, gelijk ook de zoo pligtige processie die jaerlijks met zooveel luijster rond den ommegang omgedraegen wiert. Dus ziet men de heele godtvrugtigheijd onser voorvaederen verdwijnen en weijnig menschen ziet men nog den ommegang gaen. Wat ziet men meer? De foire als op eenen werkdag openen, alom koopen en

[p. 40]

verkoopen en meer baldaedighedigheden pleegen, alsof den godtvrugt onser voorvaderen teenemal verdwenen en gansch tenietgebragt waeren.

(8 meij 1797)

Op den 8 meij heeft men zien voortdueren de openbaere verkoopingen die sedert eenige daegen verkogt zijn in de verscheijde gesupprimeerde cloosters deser stadt. Niet alleen worden daer alle de te bevinden muebelen verkogt, maer ook alle het kerkgewaet tot de H. vaeten en kelken, de predikstoelen, zitzels, schilderien, bichtstoelen en boeseringen⁽⁷³⁾ en alles dat er in de kercken gevonden wordt. CCCXXVIII gaset van 8 meij, etc.

(73) Met ‘boeseringen’ bedoelt Van Walleghem ‘boiseries’, houtbekleding, al dan niet versierd.

(9 meij 1797)

- fol. 27 - Op den 9 meij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de nieuwe municipaliteijt de eerste proclamatie gedaen behelsende van woort tot woort het volgende. Vertoonschrift. De administrateurs, uijtmaekende de municipale administratie van het kanton van Brugge. Aen haere geadministreerde burgers. Onse eerste plicht op den tijdt van onse instellatie in de belangende functien tot welke Uwen keus ons heeft geropen, is van U voor oogen te stellen de grondstellingen die onveranderlijk den basis zullen zijn van ons administratif gedrag. In het aennemen van onse benoemingen hebben wij wel gevoelt, burgers, de swaerte van den last die gij ons oplegt. Gewoon, gelijk gij sedert langen tijdt, van aen het vaderland alderleije sacrificien te doen, wij hebben niet gedagt te konnen weijgeren te doen hetgone van onse werkingen en sorge. Onsen eenigen loon, gij weet het, zal zijn in de getuijgenisse van ons gemoed en in de goedkueringe der goede burgers. Maer wat aengenaemer loon zouden wij konnen wenschen? Wij gaen ons dan zonder ophouden begeven tot het versekeren van Uw geluk en Uwe ruste. De omstandigheden, het is waer, en laeten ons nog niet toe ons te vleijen van tot dit oogwit te geraeken zonder tegenstant. Maer niet zal ons den moedt doen Verliesen en indien wij de glorie niet en behaelden van U geluckig te maeken, wij zullen ten minsten de verdiensten hebben van daertoe den wille gehadt te hebben. Nogtans burgers, wij zullen het U niet verbergen, het werk van U geluk en hangt van ons alleen niet af, het is noodig dat gij daertoe ook medewerkt. Geen geluk zonder eendragt en overeenkomst. Tragt dan van maer een en dezelve familie te maeken, onder het gesag der magistraten, die gij met Uwen keus vereert hebt. Vergeet voor eeuwig dese oneenigheden en den haet van partijdigheijd die altijdt de voornaemste instrumenten zijn van het ongeluk des volks en die zonder twijffel alle onse poogingen vrugteloos zouden maeken. Gehoorsaemt aen de wetten en aen de overheden die er de stemme van zijn. Eerbiedigt niet alleen de persoonen en eijgendommen, maer zelfs de particuliere opinien, zoo politijke als godtsdienstige, welkers openbaering de gemeene ruste niet en stoort. De dwaeling van sommige menschen geeft ons wel het regt van hun te beklaegen en te tragten van hun met broederlijkheijd uijt hunne doolingen te trekken, maer noijt hetgone van hun te stooren en te haeten. Zulks burgers, zijn de grondstellingen die den geduerigen maetregel gaen worden, van ons gedrag ten Uwen opsichte. Zulks zijn de nuttige

[p. 41]

raetgevingen die den wensch van Uw geluk aen ons alle voorenhoud en waeraf wij ons eene plicht zullen maeken, U het eerste voorbeelt te geven. Ingevolgen den III artikel van den eersten tijtel der wet van den 20 september 1792, wij verwittigen U dat wij met absolute meerderheijd van stemmen, provisionelijk benoemt hebben den burger De Diepenhede, onsen medeamptenaer, tot den plaetse van publicken officier in dit kanton. Gedaen in de sittinge tot Brugge van den 16 floreal 5 jaer (5 mei 1797) der republijke. Tegenwoordig de borgers Joseph Volckaert, president; Veranneman-Pardo, Van De Maele-De Nijs, Van der Planke-Muelenaere, Fr. Marouckx-Simon en Lauwereijns-De Diepenheede, administrateurs; Anselmus De Peelaert-Ghistelles, administrateur, doende provisionelijk de functie van commissaris van het uijtwerkende Directorie en Scourion, secretaris-adjoint. Voor copije conforme, Joseph Volckaert, president; Scourion, secret.-adj.⁽⁷⁴⁾

(74) Zie SAB., reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 44, nr. 30.

(decadi 1797)

Op heden zijnde decadi den 20 floreal (bloemmaendt), is de foire welcke over jaer op die sotte Fransche daegen heeft moeten gesloten blijven, geopent en daerop verkogt als op andere daegen. Als naer gewoonte wordt drijmael daegs op dese daegen op 't carilion gespeelt en het uijtsteken der drijcaluerige vaendels uijt de huijsen onderblijft teenemael alsof zulks noijt gedaen waere.

(11 meij 1797)

Op den 11 meij is er binnen dese stadt Brugge een ander tijding, welke tot veelen hun genoegen, als zeker opgegeven wordt, verbreijt, dat den vrede gesloten is en dat de Nederlanden aen het huijs van Oostenrijk zullen wederkeeren, met voegt erbij dat den artshertog Carel met de naergelaeten princesse van Vrankrijk zal trouwen en gouverneur-generael deser landen zijn⁽⁷⁵⁾. Ach! Mogt die geluckige tijding haest uijtgewerkt worden. CCCXXIX gaset van 11 meij, etc.

(75) Dit bericht was uiteraard vals. In dat sprookje wou Van Walleghem graag geloven!

(12 meij 1797)

- fol. 28 - Op den 12 meij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de municipaliteijt het volgende besluijt afgekondigt, behelsende dat alle grafsteenen, sarken ofte batavien exteerende⁽⁷⁶⁾ in de kercken der afgeschafte cloosters zullen wedergegeven worden aen de familien die dezelve zullen reclameeren. De reclamatien moeten ingegegeven worden in den bureau van den etat-civil, zonder welke geene reclamatien zullen geaccepteert worden⁽⁷⁷⁾. Daernaer wiert eene waerschouwinge gepubliceert dat er in dese stadt geheele en halve keijserlijcke kroonen circuleeren, de heele van het slag van 1766 en de halve van het slag van 1789 die zeer wel naergemakt zijn. Dezelve zijn kennelijk aen het caleur, van eene compositie van tin gefabriqueert zijnde en van een blauagtegen caleur, ook zijn de cordons⁽⁷⁸⁾ slecht naergemakt en genoegsaem kennelijk tegens de goede kroonen. Eenider zooveel mogelijk zijnde aensogt wordende om te helpen medewercken opdat de daeders zouden mogen ontdekt worden⁽⁷⁹⁾.

(76) Batavia is een zijden weefsel, met grège ketting en chappe inslag. Waarschijnlijk bedoelt Van Walleghem hier allerlei liturgische gewaden, kleden of gordijnen in kapellen en op altaren.

(77) Zie SAB., reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 44, nr. 32.

(78) ‘Cordon’: hoogstwaarschijnlijk de rand van een munststuk.

(79) Zie SAB., reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 44, nr. 36.

(14 meij 1797)

Op den 14 meij is den heer Frans Beijts met zijne vrouw in den morgen met een kostelijcke voiture, bespannen met vier peerden, naer Parijs vertrokken om volgens de verkiesinge door de electeurs gedaen, sitting te

[p. 42]

gaen nemen met de andere verkosene van alle de departementen in den raedt der 500. Men verhoopt in 't algemeen dat onse landen, nu hunne representanten hebbende, voor 't welvaert van ons alle zal gesorgt worden. Heden zijnde sondag is wederom de foire geopent, nu geen het minste verschil tusschen de sondaegen en de werkdaegen tot schande van 't christendom meer gemakt wordende.

(15 meij 1797)

Op den 15 meij verneemt men dat er tot Thielt verregaende beroerten hebbe plaetse gehadt tusschen Tillij, directeur tot het afhaelen van de klokken uijt de gesupprimeerde cloosters en zijne werklieden, die van het volk aldaer eenige mishandelt en geslaegen zijn, zooverre dat zij de klokken hebben moeten laeten hangen, maer aen de troupen die seffens daer naetoe getrokken zijn, zullen de klokken seffens moeten gelevert worden. CCCXXX gaset van 15 meij, etc.

(17 meij 1797)

Op den 17 meij is vanwegens J.F. Baret, openbaeren beschuldiger van het tribunal crimineel, het volgende bekent gemakt en geaffixeert geworden. Den al te bekenden Swartte Pier, geseijt Pieter Rotties, die langs alle zijden door de wet vervolgt wiert, heeft eijndelinge in Holant den welverdienden loon van zijne schelmstukken geworden. Hij is er benevens drij van zijne makkers met de galg gestraft geworden. Zijne naervolgers moeten weten dat de regeering der wet, dag bij dag vaster gestelt wordt en dat niet eenen misdaediger haere strenge geregtigheijd ontsnappen zal. Hieruijt ziet men klaer dat guillotinne in Holand, dat ook Fransch is, niet gebruijkt wordt, etc.

(18 meij 1797)

Op den 18 meij is in 't licht verschenen en publick verkogt: waerschouwinge aen het volk door J.G. Huleu, ardtsprister der Metropolitaene kercke van den H. Romoldus tot Mechelen, over zijn gevoelen ten opsichte van de declaratie die door de republick van de geestelijcke wordt geeijscht, waeruijt het schijnt dat die declaratie door de leden van den geestelijcken staet vermag gedaen te worden⁽⁸⁰⁾. Zulks niettegenstaende nogtans, verneemt men met hertszeer dat hieruijt groote onlusten en disorders staen te spruijten omdat in Brabant waer die declaratie reets is afgeeijscht, den eenen geestelijcken die doet en den anderen niet, waeruijt volgt dat de kercken zoo in de steden als ten platten lande gesloten worden, waer de geestelijcken weijgeren te volkomen aen hetgone hun door de wet opgeleijt wordt. CCCXXXI gaset van 18 meij, etc.

(80) Van Walleghem heeft het over de verklaring van erkenning van de volkssouvereiniteit en de belofte van onderwerping aan de wetten van de Republiek, verplicht door de wet van 7 vendémiaire V (29 september 1795), die toen in het Leiedepartement, in tegenstelling tot elders, nog niet was afgekondigd (zie K. PRIEM, o.c., p. 76, 131, n. 87 en 135, n. 10; zie echter f. 46 van deze uitgave). De vraag of dergelijke belofte en, enkele maanden later, de eed van haat aan het koningschap, mocht worden afgelegd door de geestelijkheid, gaf aanleiding tot de publicatie van een grote hoeveelheid brochures (P. VERHAEGHEN, La Belgique..., dl. III, p. 212).

(21 meij 1797)

Op den 21 meij zijnde sondag en den eersten dag dat de foire geeijndigt was, saeg men aen dezelve eene wagt schaedebeletters staen om te beletten dat niemant die op dezelve geene affairens hadde om zijn kraem op te pakken, op dezelve mogte gaen, waerdoor seffens de verkoopinge opgeschort wiert, welk geschiede bij orders van de municipaliteijt, zoodat er niettegenstaende de protestatien die sommige van de foire deden om nog te verkoopen, temeer omdat er veele buijtelieden in stadt waeren, alle verkoopinge opgeschort is geworden.

[p. 43]

(22 meij 1797)

Op den 22 meij is de vijfthiendaegsche devotie van het H. Bloet geeijndigt zonder dat men in dien tijdt eenige de minste pligtigheijd, dan het gaen van den ommegang, buijten de kerk heeft zien verrichten. Nu zijnde den eersten dag van de cruijsdaegen⁽⁸¹⁾, zijn ook de gewone processien, die van d'eene kerke naer d'ander omgedregen wierden, geduerende dees drij daegen teenemael onderbleven en de diensten zijn alleen in de kerken verrigt geworden. CCCXXXII gaset 22 meij, etc.

(81) Kruisdagen: drie door de kerk voorgeschreven boetedagen voor het feest van O.-L.-H. Hemelvaart.

(23 meij 1797)

- fol. 29 - Op den 23 meij zijn bij hallegebode bij orders van de municipaliteijt [bij hallegebode] van 't stadthuijs twee besluijten afgekondigt, behelsende verscheijde maetregelen tot het herstellen van de aerdewegen in de plaetsen waer ze, zoo door den oorloog als andersints, slecht of ongebruijkbaer zijn, welke tegens den 15 messidor (3 juli 1797) zullen herstelt worden⁽⁸²⁾.

(82) Zie SAB., reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 44, nr. 34 en/of 35.

(24 meij 1797)

Op den 24 meij zijnde den derden cruijsdag, is alleenelijk gelijk op den eersten en tweeden cruijsdag, in alle de parochiale kercken deser stadt naer d'hoogmissen eene solemnele misse betrekkelijk tot de feest afgesongen, zoodat men nu niets buijten het beluijk der kercken ziet verrichten en teenemael onderblijven de zoo pligtige processien met de cruijsen, die jaerlijks van d'eene kercke naer de andere omgedregen wierden in welke ten bijwesen van alle de geestelijkheijd van alle de parochiale kercken in ider kercke eene solemnele misse afgesongen wiert. Heden is voor d'eerste mael sedert de veranderinge der tribunaelen, door d'electeurs gekosen, den tribunal crimineel geopent onder het presidentschap van d'heer Devaux, naerdat den openbaeren beschuldiger J.F. Baret eene zielroerende redenvoering vooraf gedaen hadt, begonst men met het onderhooren der getuijgen ten laste van sekeren Brabander van Gistel, beschuldigt van diversche requisitien en geltafperssingen op zijnen chef gedaen te hebben. Nu heeft den tribunal eene heele andere forme, den troon onder welke den president was geseten is er weggenomen en een groot drijcaleurig vaendel is boven zijn hooft blijven hangen. Nu hebben de rechters geene hoeden met drijkantige pluijmen meer, maer alleen ordinaire hoeden, ook zijn er de plaetsen waer de jurés zitten op eene andere en gemakkelijker forme verandert en herplaest geworden.

(25 meij 1797)

Op den 25 meij zijnde den feestdag Ons-Heere-Hemelvaert, is als van oudts geplogen in alle de parochiale kercken deser stadt door de godtvreesende jonkheijd met de grootste pligtigheijd en geluijt der klokken gedaen de eerste H. communie, welke nu sedert eenige jaeren op bevel van den overleden bisschop gedaen was op den sondag voor Ons-Heeren-Hemelvaert, zoodat nu die gewoonte op den ouden voet is gebragt geworden. CCCXXXIII gaset van 25 meij, etc.

(26 meij 1797)

Op den 26 meij is vanwegens J.F. Baret, openbaeren beschuldiger van het tribunal crimineel, het volgende bekent gemakt geworden. Den tribunael crimineel van het departement der Leije heeft eergisteren zijne eerste publicke sitting gehouden, sedert de verkiesingen. Den borger

[p. 44]

Devaux heeft in dezelve de plaets van president bekleet, met die weerdigheijd, welke tot zoo een uijtmuntende plaets behoort en die men reets in hem bespuert had, wanneer hij bij het civiel gerechtshof gelijcke plaets bekleede, men heeft er de saek verhandelt van den burger De Brabander (gewesen agent municipael der commune van Leke, en insaemelaer der gedwongen leening van het kanton van Ghistel), beschuldigt met de misdaed van onbehoorlijcke schatting. Den besonderen jurij van vonnis, bestaende uijt agtbaere persoonen, heeft aen dien borger het recht gedaen 't welk hem behoorde. De toehoorders hebben niet konnen laeten van toe te juegen wanneer den president zeijde dat hij in vrijheijd gestelt wiert en zig zelven verheugde en de juréen geluk wenschte omdat zij in den eersten aenvang van zijne zoo gewichtige bediening het vermaek had van eenen egtgenoot aen zijne vrouw, eenen vaeder aen zijne kinderen en eenen onschuldigen aen de vrijheijd weder te geven. Desen naermiddag is ook in het tribunal correctioneel op vrije voeten gestelt geworden Theresia Dubisson, beschuldigt als hiervooren fol. 21 en 22 verhandelt en welke naer haere ontvlugtinge zeer nouw hadde bewaert geweest omdat men in 't algemeen hadde verwagt dat dese in den tribunael crimineel zoude hebben moeten verschijnen en overtuijgt zoude geworden hebben van de faiten waermede zij betegen was.

Desen naermiddag is ook in d'abdije van St.-Andries, buijten dese stadt, staende op de plaetse van de parochie van den zelven naem, publikelijk aen de meest biedende in contant gelt verkogt, niet alleen menige kassen en boeseringen, vloeren en anders, maer ook alles hetgone in de kercke te bevinden was, de autaeren, orgel, doxal, predikstoel, bichtstoelen, de boeseringen en kassen tot zelfs den vloer der kercke en alles dat er te bevinden was om door de koopers afgebroken te worden, bemerkingen, etc. hoe alles verdestrueert wordt.

(28 meij 1797)

- fol. 30 - Op den 28 meij van 8 tot 10 uren 's avons is bij orders van de municipaliteijt op 't carilion gespeelt geworden en eenige losbrandingen van drij groote stukken canon die op de stadtsvesten laegen, kondigden tusschen 9 en 10 uren aen de feest van de victorien en dankbaerheijd die op morgen door de Fransche zal geviert worden.

(29 meij 1797)

Op den 29 meij zijnde decadi of den 10 prairial of grasmaendt, wiert 's morgens om 5 uren de feest der dankbaerheijd en victorien aengekondigt aen het volk door verscheijde losbrandingen der zelve stukken canon van gisteravond en van 6 tot 7 uren wiert op 't carilion gespeelt. Het groot drijcaleurig vaendel was op den thoren opgesteken en boven hetzelve eenen bondel lauwertakken tot teeken der aenstaende vrede, ook was de groote vlagge voor het stadthuijs uijtgehangen geworden. Alles bleef gerust tot 's middags om 3 uren wanneer tot 6 uren op 't carilion gespeelt wiert. Om 4 uren wierden verscheijde losbrandingen der stukken canon op de stadtswallen herhaelt, wanneer alle de members der geconstutioneerde magten elk met hun drijcaleurig vaendel hun naer de Mart begaeven, vooropgaende een detachement

[p. 45]

peerdevolk en gevolgt wordende door schoon kruijgsmusik, den optogt door een detachement voetvolk in de waepens gesloten wordende. Op de Mart rond den vrijheijdsboom in order geplaest zijnde, wierden den zelven boom omhangen met drij kroonen van roosen in teeken der aenstaende vrede. Dan rangeerden de militairen zig in slagorder en een welgereguleerde exercitie in 't vuur in welke op verscheijde wijsen uijt de musquetten verscheijde laegen afgelost wierden zonder ongelucken te veroorsaeken. Ook wiert er door J.F. Baret, openbaeren beschuldiger van den tribunael crimineel, voor de vrijheijdsboom eene schoone aenspraek tot het volk gedaen, betrekkelijk tot het feest, waermede de feest gesloten wiert. Zonder zulke groote onkosten te veroorsaeken als in de voorgaende feesten, welke nog meest alle in menigte moeten betaelt worden en zonder de klokken verscheijde daegen te doen luijden en meer andere sottigheden te plegen zooals in 't vervolg deser beschrijvinge maer al te veel kan gesien worden. CCCXXXIV gaset 29 meij, etc.