Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1797
(1997)–Jozef van Walleghem– Auteursrechtelijk beschermd[Februari](1 en 2 februarij 1797)In den nagt tusschen den 1 en 2 februarij waeren eenige hangende lanteerenen, die tot gerief der stadt dienen, de coorden afgesneden en dezelve gestolen, welke straetsschenderije licht om doen is, want maer de coorden moeten afgesneden worden om dezelve te stelen. Om welke te voorkomen, is heden bij hallegebode en trommelinge afgekondigt dat er eene premie van 100 livres in numeraire zal gegeven aen dengone die | |
[pagina 16]
| |
dese straetschenders zal aenklaegen, dusdaenig dat zij van het fait in regte overtuijgt worden. CCCI gaset van 2 februarij, etc. | |
(3 februarij 1797)- fol. 8 - Op den 3 februarij waeren alle de waters der stadt zeer leeg afgetrokken om een Doornijks coolschip dat over thien daegen 's morgens tusschen eenen dikken smoor tegens den kant van de brugge aen de Gendpoorte gestuijkt was, te konnen ligten. Sedert het gebuerde ongeluk van hetzelve schip dat onder water licht en niet meer bevaerbaer zou zijn, hadde men alle moeijte aengewent om het schip te lichten en de smedecoolen te lossen, dog alles heeft vrugteloos geweest totdat men heden met alle magt van meer als 100 werklieden, 6 billanderschepen nevens het schip geleijt heeft en met alle gewelt uijt het water heeft gelicht en zoo het gelicht was met meer dan 50 pompen het water daeruijt heeft gepompt, zoodat men rekent dat den onkost van heden meer als 700 guldens heeft bedraegen, welke hoogstnoodig was omdat de heele commercie gestremt lag en niet een schip nog weg nog weer konde vaeren, zijnde eijndelinge desen avond gelukt dat het schip met alle magt door de brugge van de Gendpoorte waervoor het lag, is getrokken geworden en de commercie nog desen avond geopent is. Het schip dat op kant getrokken is, zal gelijk de kolen die meest alle verloren zijn ook niet bevaerbaer meer wesen, maer verloren zijn. | |
(4 februarij 1797)Op den 4 februarij wiert bij hallegebode van 't stadthuijs een besluijt afgelesen bij orders van de centraele administratie waerbij in een wijtloopig reglement voor het onderhout der Fransche legers in de heele uijtgestrektheijd van het departement der Leije, gevraegt wordt eene requisitie van 22500 quintaelen terwe, 7500 quintaelen rogge, 30000 quintaelen haver, 100000 quintaelen hoeij en 20000 quintaelen stroo, alle welke bij verdeelingen in de cantons met den aldereersten in magasijnen moeten gelevert wordenGa naar eind(26). Dese verbaesende requisitien die van andere staen gevolgt te worden en op gelijcken voet in de 9 vereenigde Nederlandtsche departementen gevraegt worden, veroorsaeken wederom de grootste ontsteltenis omdat voor de executie de militaire magt mag gebruijkt worden en men maer al te veel tot ons naedeel en hertsseer gesien heeft wat schrikkelijcke dierte en troubelen de requisitien op d'aenkomst der Fransche in dese landen tot veele hunnen ondergang veroorsakt hebben. | |
(6 februarij 1797)Op den 6 februarij wiert bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de administratie centrael afgekondigt eene wet behelsende dat alle geswoorene prijsersGa naar eind(27) aengestelt door het edict van 1771 of andere, afgeschaft zijn. Het recht van vier deniers par liver, 't welk hun toekwaem zal ontfangen worden ten profijte van de natie. De notarissen, greffiers, deurwaerders en sergeanten zijn gemagtigt om de verkoopingen van roerende goederen te doenGa naar eind(28). CCCII gaset 6 februarij, etc. | |
[pagina 17]
| |
behelsende: 1sten een besluijt, zeggende dat de leenders in de gedwongen leening, die teveel betaelt zouden hebben, moeten dien overschot gerembourceert worden door den ontfanger generael van het departement, wanneer de ontfangers der communen geene genoegsaeme fondts bij zig hebben; 2den eene wet van den 7 vendemiaire 4 jaer (29 september 1795) luijdende als volgt: niemant mag in het publick verschijnen met kleederen, ornamenten of costuijmen bestemt tot geestelijcke ceremonien of voor eenen minister van den godtsdienst, op straffe van eene boete die niet meerder mag zijn als van 500 livers en niet minder als 100 en van eene gevangenis die niet meer zal mogen wesen als van twee jaeren en niet min als van eene maendt, in cas van hervalling zal de straffe in eene vangenis van thien jaeren - fol. 9 - verandert wordenGa naar eind(29). Eijndelinge wiert een besluijt gelesen behelsende dat men op den 29 pluviose (17 februari 1797) den instel zal doen van verscheijde kloostergoederen en waer van den overslag op den 4 ventose (22 februari 1797) aenstaende zal gedaen worden. CCCIII gaset 9 februarij, etc. | |
(10 februarij 1797)Op den 10 februarij wiert bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt bij orders van de centraele administratie eene wet behelsende dat de appelleeringen van vonnissen der civiele tribunaelen moeten gebragt worden voor eenen van de drij tribunaelen aengetoont in de tafel gevoegt bij de wet van den 19 vendemiaire 4de jaer (11 oktober 1795), zoo de partijen niet overeenkomen in het kiesen van eenen tribunael, den appellant vermag eenen van de drij aengewesen uijt te sluijten, den gedaegden sluijt eenen anderen uijt en voor dengenen die alsdan overblijft, moet de saek gebragt wordenGa naar eind(30). Verders wiert er een besluijt van dezelve administratie gelesen, behelsende de naemen van eenige nieuwgekosen notarissen voor dit departement. Zij zijn: De Jager tot Brugge; Vanderghinst, Ghistel; Sheridan, Oudenburg; Debrauwer en Jooris, Nieuport; Lenoir, Rheninghelst; Castelain, Geluwe; Ficher, Moen; Casier, Moorseele; Le Senechal en Ghellinkt, Dadezeele; Vincent, Ruijsselede; Vander Muelen, Wakken; Vandendriessche, Aerzeele, Van Coquelaere, Hardoije; Ide, AdeghemGa naar eind(31). | |
(12 februarij 1797)Op den 12 februarij zijnde sondag, wiert 's morgens ten thien tot den 4 uren naermiddag op den Burg voor het stadthuijs op een schavot tentoongestelt met een placaet boven zijn hooft, Louis Joseph Courtois, oudt 29 jaeren, geboortig van Rijssel en voor 14 jaeren tot de ijzers gecondemneert zijnde als medepligtigen van verscheijde zoo kerke- als andere dieften, waeronder eene in de kercke tot Mariekerke en in verscheijde andere. Zijnde desen eenen van de drij in portraite op den Burg tentoongestelt, als hiervooren fol. is gemeltGa naar eind(32), ter oorsaeke hij met verscheijde andere uijt de vangenis gevlugt was en nu tot Rijssel in het huijs van zijne moeder ontdekt zijnde, is hij gisteravond ingebragt en heden seffens tentoongestelt. Desen was zeer moetwillig, welken geseijt wordt den soon van eenen edelman van Rijssel te zijn. Hij was gekleet met eene groene laege capote en geduerende zijne executie liet hij als | |
[pagina 18]
| |
iemant die sliep ofte dood was, zijn hooft in dezelve hangen, zoodaenig dat hij zig niet verroerde en men zelfs bedugt was dat zig zelfs met de strengen waermede hij was gebonden zoude hebben verwurgt, waerom den scherpregter tot verscheijde mael hem heeft moeten aen de staek opregten en herbinden, opdat hij zig zelfs niet zoude hebben konnen verworgen. Ten vier uren van de staek ontbonden zijnde, wierden hem de ijzers aengeslaegen met welke hij naer de vangenis moest gaen, welke hij langs den weg niet wilde ophouden, maer met groote moeijte en pijne de ijzere balle en keting agter zig sleepte nauwelijks konnende voortgaen, ten waere de bediende hem geholpen hebben. Diergelijcke moetwilligheijd verneemt dese weke in de stadt Gend gebuert te zijn, geduerende de gepasseerde weke in die stadt den persoon van Pieter Francois Dewitte tot de quillotinne om het begaen van eene moordt veroodeelt zijnde, was zeer ongewillig in het ontfangen van zijn straffe, terwijl hij niet dan met moeijte op de guillottine konde gebonden worden. Zijn ongewilligheijd was oorsaek dat zijn hooft dat hij geduerig omdraeijde in plaets van in zijnen hals dweers doorgesneden wiert langs den neuse en mond waerdoor hij vooraleer te overlijden groote pijne doorstaen heeft. Desen morgen - fol. 10 - was elk in d'uijterste verslaegentheijd op 't vernemen dat er in de stokerije van Frans Callewaert, gelegen in eene straete beneden de Smedestraete, agt ossen 's morgens zijn doodt gevonden en dat er heden reets tot 14 waeren van 't leven berooft, zoodat den heelen stal uijtgestorven was, welke nog desen avondt in 't beluijk van 't gewesen capucineclooster in alle stilte zijn gedolven geworden. In 't algemeen vreest men dat dese door de woedende plaeg onder het hoornvee, die zig reets op verscheijde plaetsen in 't alderongeluckigste Nederland heeft veropenbaert, gecreveert zijn, dog andere versekeren dat, naer het ondersoek dat er gedaen is en naerdat eenige ossen opengesneden zijn, men ondervonden heeft dat dese gecreeveert zijn door een kwalijk bereijt spoel der stokerije of door eenige andere oorsaek die in 't eten der beesten heeft vermengt geweest. Wenschelijk waere het dat zulks mogte waer zijn en dat ons ongeluk Vlaender van die woedende plag mogt bevrijt blijven. Niettegenstaende alle dit nogtans is de stokerije verboden nog eenige ossen te stellen en zeer nauw bewaekt geworden. Desen avond heeft men ook vernomen dat twee Fransche officieren, malkander in een tweegevegt, tusschen de twee buijtevesten van de Cruijspoort naer de Dampoort lijdende, beropen hebbende, den eenen ter plaetse doodt is doorsteken geworden en dat den anderen de justitie vreesende naer het begaene fait zeer rasselijk de vlugt genomen heeft. | |
(13 februarij 1797)Op den 13 februarij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de centraele administratie een besluijt afgekondigt behelsende verscheijde strenge maetregelen die genomen zijn om de agterstellen der loopende middels in te saemelen en om de veragterde ter betaeling te dwingen tot den 6 frimaire lestleden (26 november 1796), zullende degene hieraen niet volkomende, volgens de strengheijd der wetten gestraft worden. | |
[pagina 19]
| |
Ten agt en half uren van desen avond tot 9 1/2 uren wiert op 't carillon op den thoren gespeelt ter oorsaek van de officieele aengekomen tijding van de verovering door de Fransche van de sterke stadt Mantua in Italien, die geduerende ses maenden heeft ingesloten en geblokeert geweest en eijndelinge zoo door hongersnoodt, sterfte onder menschen en beesten en gebrek aen alles, is genootsakt geworden te kapituleeren en groot verlies aen het Oostenrijks leger veroorsakt heeft. CCCIV gaset 13 februarij, etc. | |
(14 en 15 februarij 1797)Op den 14 en 15 februarij van 's morgens ten 6 tot 7 uren, 's middags van 12 tot 1 uren en 's avons van 6 tot 7 uren wierden om de gemelde verovering alle de klokken der stadt geluijt, welke telkens door het spelen van eene ure op 't carilion gevolgt wiert. Met het aenbreken van den dag wiert het groot vaendel op den hallenthoren opgesteken en de groote drijcaleurige vlagge voor het stadthuijs gehangen, gelijk ook uijt meest alle huijsen de drijcaleurige vaendels zijn uijtgesteken geworden. Tusschen alle dese vruegdeteekens die alle welpeijsende en keijserslievende herten haest van sagrin doen bersten, saeg men heden en den volgen dag in het gewesen clooster der chartruesinnen in Fransche livers comptant in numeraire verkoopen, de muebelen en veele kerkgewaet uijt verscheijde cloosters welke aen zeer leegen prijs verkogt zijn, zoo om de contante betaeling als dat alle welpeijsende van die gestolen kerkgoederen niet willen koopen, zulks aensiende als eene indirecte beeltstormerije dat nu in stilte en vroegere tijden publikelijk en met gewelt gedaen wiert. | |
(16 februarij 1797)Op den 16 februarij zijn op dezelve uren als gisteren de klokken geluijt en op 't carilion gespeelt geworden. Bij orders van de municipaliteijt is bij hallegebode en trommelinge rond de stadt de volgende publicatie afgekondigt van het stadthuijs behelsende het volgende: dewijl men in dese stadt eene plaege onder het hoornvee gewaer geworden is, die men buijten dese stadt nog niet bemerkt heeft, is door de municipaliteijt geboden dat tot naeder order geene hoornbeesten uijt de stadt mogen gaen, aen de poorten staen wagten om daer op te waeken, de boete der overtreding is 25 patacons. Zoo haest eenige teekenen van siekte zig in eenen stal vertoonen, den eijgenaer of toesiender moet dit verklaeren in den derden bureau der municipaliteijt, op de boete van 100 guldens courant zoo hij in gebreke blijft. CCCV gaset 16 februarij, etc. | |
(17 februarij 1797)- fol. 11 - Op den 17 februarij is gelijk op de drij voorgaende daegen met het luijden der klokken en 't spelen op 't carilion voortgegaen. Desen morgen ontdekte men bijtijdts eene zeer nabij zijnde zelfsmoort, eenen molenaere genaemt Jaman, wonende in d'Ezelstraete, om eenige verregaende geschillen die hij tusschen zijne vrouwe hadde gehadt in de zoogenaemde kasse of vangenis onder de H. BloetcapelleGa naar eind(33) sedert drij daegen gesteken zijnde, wiert desen morgen gevonden hangende voor de duere van zijn kot aen eene coorde die hij uijt zijne werkesarge hadde getrokken, die seffens losgesneden wiert, zijn aensicht was reets zeer purper uijtgeslaegen en men meijnde dat hij doodt was, maer seffens | |
[pagina 20]
| |
bloet gelaeten en de noodige middelen gebruijkt zijnde, kwam hij nog naer eenigen tijdt tot zig zelven en wiert in het hospitael vertransporteert. 't Is zeker, zoo den ongeluckigen zelfsmoorder nog den tijdt van ten langsten 2 minuten hadde gehangen, hij zijnen ellendigen geest zoude gegeven hebben. | |
(18 februarij 1797)Op den 18 februarij is gelijk de vier voorgaende daegen met het luijden der klokken en 't spelen op 't carilion voortsgegaen en dit gedommel eijndeling desen avond gestaekt. Dit gerugt en gedommel begint men nu als gewoon te worden en niettegenstaende alle dit Fransche beslag, wordt nog geseijt de sterkte van Mantua nog niet overgegeven te zijn, waervan naeder te handelen en te vernemen, etc. | |
(20 februarij 1797)Op den 20 februarij wiert bij order van de centrale administratie bij hallegebode van 't stadthuijs de volgende besluijten afgelesen. Een besluijt zeggende dat de ontfangers der afgeschafte impositien van het gewesen Brugsche Vrije, hunne ontfangsten maer mogen continueeren voor de agterstellen der afgeschafte indirecte lasten. Een tweede besluijt behelst maetregels behelsende om de correspondentie te vergemakelijken tusschen de ministers en de geconstitueerde autoriteijten en de publicke bedienaers die niet directelijk van den post bedient wordenGa naar eind(34). CCCVI gaset van 20 februarij, etc. | |
(21 februarij 1797)Op den 21 februarij wierden 's morgens van 9 tot 3 uren naermiddag op den Burg voor het stadthuijs op een schavot tentoongestelt twee persoonen, zijnde den eenen genaemt Jean Jaques Thierens, geboortig van Brugge, oudt 35 jaeren en voor 16 jaeren in de ijzers gecondemneert zijnde voor het begaen van eene diefte met braeke in het huijs van d'heer Van Vijve in de Beenhouwersstraete, waer hij verscheijde kostbaere effecten gestolen heeft, den tweeden geexecuteerden was genaemt Jean Babtiste Avet, geboortig van Suite, oudt 36 jaeren en voor 14 jaeren in de ijzers gecondemneert zijnde, volgens de placaeten die boven hun hooft geaffixeert waeren. Desen ook door den crimineelen regtsbank overtuijgt zijnde van in een woonhuijs beneden eenen molen op Harelbeke eene merkelijcke diefte met braeke te hebben begaen. T'eijnden de executie zijn hun de ijzers aengeslaegen waermede zij naer de vangenis vertransporteert wierden. Heden wierden in het huijs van d'heer PoortereGa naar eind(35), staende agter het Landthuijs van den Vrijen, geemigreet uijt dese landen sedert den inval der Fransche, verkogt in profijte van de republicke alle de muebelen en effecten die er in den zelven huijse zijn gevonden geworden. Geschiedende dese verkoopinge in Fransche livres en contant gelt, ider koop met den toeslag moetende betaelt worden. Alle welke ontroovingen door alle welpeijsende niet dan met het grootste hertzeer en spijt, omdat men het goet van een ander siet nemen, aensien worden. | |
[pagina 21]
| |
kloosters deser stadt, te weten van de kerk en heele beluijk van de Carmeliten, welke den hoop ingestelt f. 42000 livres en de kerk en heele beluijk van Spermalie dat f. 30000 livres ingestelt is, ook zijn een menigte huijsen, landen, etc. van de cloostersgoederen ingestelt geworden, zoodat men nu voor oogen siet dat alles staet vernietigt te worden. Alle de klokken uijt de toorens zijn ook reets verkogt aen eene compagnie van Duijnkerke, door welke ossen voor het leger door dezelve zal gelevert worden. CCCVII gaset van 23 februarij, etc. | |
(24 februarij 1797)- fol. 12 - Op den 24 februarij is bij hallegebode van 't stadthuijs en bij trommelinge rond de stad een besluijt van de municipaliteijt afgekondigt behelsende dat het verboden is op de aenstaende vastenavonddaegen zig in de Straeten, publicke plaetsen en ballen te vertoonen met maskers aen of vermond onder wat costuijme of forme het zoude mogen wesen, zullende de overtreders seffens aengehouden en volgens de strengheijd der wetten gestraft wordenGa naar eind(36). Daernaer wiert een besluijt van het uijtwerkende bestier afgelesen behelsende dat de afgeschafte religeusen, aenstonts naer het veriaeten van hunne huijsen, zig moeten vertoonen voor de municipaliteijt van het kanton waerin zij hunne woonplaets willen stellen en aldaer verklaeren hunnen naem, ouderdom en gemeijnschap, wanof zij leden waeren, de commune waer zij willen gaen woonen, den staet of professie welke zij willen aennemen en hunne middels van onderhout. De ingebreke blijvende, zullen aensien en als landloopers behandelt wordenGa naar eind(37). | |
(27en 28 februarij 1797)Op den 27 en 28 februarij zijnde de twee vastenavondaegen, is wegens de voorgaende ordonantie alles zeer stil afgeloopen, even alsof zulks noijt hadde gepleegt geweest, zelfs dat de patrouillien die dag en nagt gedaen wierden om alle wanorders te voorkomen bijnae onnoodig waeren, want men niet verneemt dat er eenige persoonen voor 't begaen van publicke obstentatien zijn aengehouden geworden en waeruijt men hoe langer hoe meerder siet hoedaenig de Fransche wetten ontsien worden. Geduerende dees daegen heeft men ook het carilion niet hooren spelen dan alleen op vastenavondag, zijnde decadi of den 10 ventose ofte windtmaendt, wanneer als naer gewoonte op de decadidaegen van 's morgens van 7 tot 8 uren, van 11 tot 12 uren 's middags en van 3 tot 4 uren naermiddag op 't carilion gespeelt wiert, welke zonder d'invallende decadi niet hadt mogen gedaen worden. CCCVIII gaset van 27 februarij, etc. |
|