Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796

[Juli]

(2 julij 1795)

- fol. 94 - Op den 2 julij vertrokken 's morgens om 3 uren twee batalions Fransche troupen naer verscheijde parochien in 't noorden en om 2 uren van desen naermiddag kwaemen meer als zooveel troupen van dezelve parochien binnen dese stadt aen, die alle wederom tot groot overlast bij de borgers gebiliesteert⁽¹⁶⁰⁾ wierden. Dit alles voorspelt dat onse ongeluckige rampen nog maer beginnen terwijl men siet dat de troupen niet dan marchen en demarchen doen, om nu den stedeman en dan den landtsman uijt te eten, in eenen zoo ongeluckigen tijdt dat alles begint te manqueeren en dat de begoede borgers zelfs nauwelijks meer broot tot onderhout van hun huijsgesin konnen bekomen. CXXXV gaset 2 julij, etc.

(160) Gebiliesteert: ingekwartierd.

(3 julij 1795)

Op den 3 julij waeren alle de borgers deser stadt bij uijtnementheijd verstelt op 't vernemen dat geduerende desen nagt ten huijse van sr. Depreez, kleermaeker en lijnwadier, wonende agter den Bijter⁽¹⁶¹⁾, een groote diefte met verscheijde braeken begaen was. De complice dieven, want eenen alleen zulks niet begaen kan, en van welke men daegelijks schrikkelijcke exempelen hoort, aldaer de kelderduere met gewelt opgengebroken hebbende, hebben behalvens de lijnwadierswinkelgoederen en alle soorten van menagiegoedt tot zelfs het meelbroot en boter, nog ontweert alle het gemakte en ongemakte kleergoet dat aldaer voor andere te maeken was, zoodat die persoonen hierdoor teenemael gerenueert zijn. Men vreest in 't algemeen zoo hiernae geen andere reserven genomen worden dat er nog meer dieften zullen begaen worden.

- fol. 95 - Op den 4 julij vernam men 's morgens dat er wederom een stuk wit lijnwaet geduerende den nagt gestolen is in de bleekerije genaemt het Grenatje⁽¹⁶²⁾ en dat de dieven op verscheijde plaetsen van d'huijsen verjaegt zijn, doordien alle borgers zoo ongerust worden dat zij hunne huijsen bewaeken en nauwelijks meer durven slaepen. Dat ons eenigsints geruster stelt is dat er geduerende desen nagt sterke patrouillien door de militaire gedaen zijn en dat dezelve nog staen verdobbelt te worden, dog wat zal dit alles baeten als er volgens de Fransche wetten geen justitie mag gedaen worden, waervan men heden een blijkende exempel gesien heeft: eenen dief van prefextie⁽¹⁶³⁾ die tot Suenkercke

(161) Den Byter was de naam van het linkerhoekhuis in de Philipstockstraat met de Cordoeanierstraat (zie K. DE FLOU, Woordenboek der toponymie van Westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, dl. 2, Brugge, 1923, kol. 1151).

(162) Bleekerij het Grenatje was gelegen in de Violierstraat, dichtbij de Coupure (zie K. DE FLOU, o.c., dl. 4, kol. 444). Volgens de kadastrale legger was Jan Banckaert eigenaar van het perceel Sectie B7/540 in de Violierstraat. Jan Banckaert (ΰ 19 juni 1775 en + 22 oktober 1845) (SAB., Registers van de Burgerlijke Stand, 1845, akte nr. 989) was gehuwd met Emerentia Banckaert. Hij was eigenaar van blekerijen aan de Gentpoortvest en aan het Minnewater.

(163) Prefextie: professie.

[p. 48]

een peert gestolen en verscheijde dieften met braeke gedaen heeft en die over eenige jaeren nog voor 't Vrije gegeesselt is en vervolgens moest opgehangen worden, is heden om 11 uren tot 1 uren op een schavot voort 't stadthuijs aen eene staeke gebonden en twee uren met eene groote assurantie tentoongestelt, geduerig tabak knouwende, met een placaet op zijne borst met dese woorden ‘Gecondemneert tot eene expositie van twee uren en XIX jaeren collocatie’; welke heel zijne straffe is, zullende naer 't correctiehuijs van Gend vertransporteert worden.

(6 julij 1795)

Op den 6 julij is publick verkogt een decreet nopende den cours van de assignaten die nu voor 15 daegen op het 40ste der weerde gestelt zijn, dat is een orje par livre, ook een decreet nopende het betaelen der briefporten in 't Nederland, welk decreet gelijk een schimpliedeken op de regeerende municipaliteijt, die staet afgedankt te worden gemakt, versaemeling sub N. kan gesien worden. CXXXVI gasette van Gend van den 6 julij, etc.

(8 julij 1795)

- fol. 96 - Op den 8 julij vernam men 's morgens dat niettegenstaende de groote patrouillien die er geduerende den nagt door de militaire wagten gedaen worden, wederom de dieven zig hebben verstout van met gewelt te willen openbreken den kelder van de weduwe Goddijn op de Burse, zij hadden van die kelderduere reets de ijsers afgebroken en zouden dien kelder waerin veele kostbaere waeren liggen, ontrooft hebben, zoo sij niet door d'aenkomst der patrouillie hadden verjaegt geweest, want sij deese gewaer geworden zijnde, hebben zig seffens op de vlugt begeven, zonder dat sij konden agterhaelt worden.

Heden zijnde decadi of den 20 messidor ofte ougstmaendt genaemt warande⁽¹⁶⁴⁾, toegewijt aen de mannelijcke jaeren, zooals in den almanak kan gesien worden, wierden wederom uijt alle huijsen de drijcaleurige vaendels uijtgesteken, gelijk desen morgen en 's middags als naer gewoonte op 't carilion gespeelt wiert.

(164) De benaming voor de decade die overeenstemt met 8 juli 1795 was parc: park, afgesloten weide.

(9 julij 1795)

Op den 9 julij saeg men voor d'eerste mael tot elks genoegen in de gewone wekelijksche venditie in 't stedenhuijs⁽¹⁶⁵⁾ bij voorgaende klinkinge rond de stadt geannonceert dezelve venditie in geltspecien houden welke sedert d'aenkomste der Fransche niet heeft mogen gedaen worden, dan alleen in Fransche livres. Aen de koopers nogtans wordt den keus gegeven dat het gekogte in livres volgens cours mag betaelt worden. CXXXVII gaset van 9 julij, etc.

(165) Het Stedenhuis, oorspronkelijk het Wolhuis genaamd, was gelegen aan de oostzijde van de Wollestraat tussen de huizen de Oude Steen en de Wildeman. Met het verval van de wolhandel in de 16de eeuw werd het Wolhuis ook gebruikt als veilingshuis door de stokhouders. Sindsdien duikt de naam ‘Stedenhuis’ op. Op het einde van de 18de eeuw vervulde het Stedenhuis nog steeds de functie van veilingshuis, maar daarnaast bood het ook onderdak aan de Stadsbrouwerij. In het door de stad ter beschikking gesteld brouwmateriaal kon de Brugse bevolking er zelf bier komen brouwen. Zie A. DUCLOS, Bruges, histoire et souvenirs, Brugge, 1910, p. 584.

(11 julij 1795)

- fol. 97 - Op den 11 julij 1795 is bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs afgekondigt en bij trommelinge rond de stadt bekent gemakt dat op woensdag en donderdag toekomende in d'halle het roggemeel zal afgelevert worden volgens de kaerten die zullen gedistribueert worden en volgens het order der wijken als bij de voorgaende afleveringen geplogen, zoo nogtans dat de municipaliteijt, insiende d'onmogelijkheijd waerin veele geringe persoonen hun bevinden om Fransche assignaten te bekomen en van den anderen kant dat den prijs der zelve gefixeert is, zoo wort er bekent gemakt dat het meel zal mogen betaelt tegens vijf orjens Vlaemsche numeraire munte of tegens assignaten volgens cours, waernae eenider zig vermag te reguleeren⁽¹⁶⁶⁾. Dus vermits den cours der assignaten alsnu is op het veertigste van der zelve weerde, dat is een orje par livre, zou er vijf livres voor elk pond meel moeten betaelt worden. Eene andere proclamatie bij orders van de representanten van 't Fransch volk afgekondigt behelst dat het recht bekent onder den naem van banaliteijt of recht van gemeijnte⁽¹⁶⁷⁾ opgeschort blijft tot den 1 augusti toekomende voor alle de weijden welkers hoeij nog niet vervoert is, zoo breeder in de versaemeling der Brugsche gasetten N. 9 kan gesien worden⁽¹⁶⁸⁾.

(166) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 351v; SAB., reeksnr. 122: Plakkaten, 2de reeks, reg. 39, nr. 51.

(167) Banaliteit: een oud heerlijk recht dat bestond in het exclusieve gebruik door de heer en/of het verplichte gebruik door de onderhorigen van bepaalde eigendommen van de heer zoals bv. de molen. Blijkbaar gaat het hier om het recht van de gemeenschap op de onbebouwde terreinen, zoals de weiden na het maaien van het gras en het wegbrengen van het hooi. (Zie K. STALLAERT, Glossarium van verouderde rechtstermen..., dl. I, Leiden, 1890, p. 120 en 482; L. GILLIODTS - VAN SEVEREN, Coutume du Bourg de Bruges, Brussel, 1883, p. 371 en 416-443; Ph. GODDING, Le droit privé dans les Pays-Bas méridionaux du 12e au 18e siècle, Brussel, 1987, p. 48, 59, 61; en zie volg. noot.)

(168) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 351r.

[p. 49]

(12 julij 1795)

Op den 12 julij saeg men 's morgens met het aenbreken van den dag op de Mart voor d'hooftwagt - fol. 98 - geplaest een ledig fruijtkraem dat de Fransche soldaeten van hunne plaets hadden weggenomen. In hetzelve hadden zij gestelt eenen gemakten man van strooij, een masker voor het aensicht dienende, het kraem was beleijt met oude schoenen, steenen, etc. en rond behangen met alle soorten van slunsen, etc. In den vroegen morgen liepen met honderden persoonen sien welke die nieuwigheijd mogt beteeken, en ider zeijde daerop zijn gevoelen. Sommige seggende zulks door de zoldaeten gedaen te zijn uijt schim van de assignaten, omdat dezelve nu zoo veragt worden, terwijl dezelve dix sols Fransch voor prée treckende volgens cours maer een sesje daegs te verteeren hebben. Andere zeijden het een pasquille te zijn op het schimpig recht of justitie, die als hiervooren fol. 95 vermelt, door de municipaliteijt gedaen is. Andere zeijden het te beteekenen dat den stroijen vent eenen winkelier is die nu voor niet zijnen vrijdom bekomen heeft terwijl nog ambagten, nog neeringen niemant meer willen vrijmaeken dan in assignaten volgens cours daer alle dezelve eene overgroote menigte tegens 6 livres de Fransche kroon hebben moeten vrijmaeken, dat aensienelijcke sommen bedraegt en nu bijnae niet weert is⁽¹⁶⁹⁾. Tusschen al dit seggen nogtans heeft niemant regt konnen ontdekken waerom die pasquille daer is geplaest geworden.

Desen naermiddag zijn van Oostende circa 700 mannen Fransche troupen aengekomen, die alle wederom bij - fol. 99 - de borgers geleijt zijn, zijnde dezelve in de wijken C. en D. geleijt geworden.

(169) Voor het verkrijgen van de ‘vrijheid’ in een ambacht, d.i. als zelfstandig meester, diende - naast andere verplichtingen - een toegangsgeld betaald te worden, wat voor sommige minvermogende ambachtslui een belemmering vormde om zich als zelfstandige te kunnen vestigen (P. ALLOSSERY, Het gildeleven in vroeger eeuwen, Brugge, 1926, p. 47-53).

(13 julij 1795)

Op den 13 julij saeg men den blijden morgen verschijnen op welken ontrent 6 uren ontrent 2500 mannen Fransche troupen langs de Smedepoorte naer Iper met al hun canon- en bagasewaegens vertrokken zijn, om verders hun te begeven naer Bretagniën en La Vendé, waer men zegt dat de Engelsche troupen verselt met de Russissche en emigranten aengelant zijn en reets langs de haeve van St.-Malo verre op het Fransch grondgebiedt ingerukt zijn⁽¹⁷⁰⁾. Gaeve den hemel! Dat wij langs die zijde den bloedigsten van alle oorloogen mogten zien eijndigen en dat onse landtstreek van verdere rampen mogte bevrijt blijven, want behalvens dat men nu het geduerig ongemak heeft van tot 3 à 4 weken agtereen de troupen te moeten logeeren, begaen dezelve te lande, dat in de steden nog tamelijk wel gaet, vele moetwilligheden en dieverijen, en beschaedigen veele landen. Onder veele ongeluckige moetwilligheden die men daegelijks hoort, verneemt men dat gisteren op de parochie van St.-Michiels bij Brugge eenen boer door dezelve doodt gekapt is, een bende een huijs besig zijnde met steelen, riep men ‘moort’, waerop desen ongeluckigen toegeloopen kwam, wanneer hij seffens door een soldaet met den sabel het hooft dweers doorgekapt wiert, waerdoor hij eenige uren daernae overleden is. CXXXVIII gaset van 13 julij, etc.

(170) Op 26 juni had de Britse vloot een legertje van 4.000 émigrés in Carnac aan wal gebracht. Samen met een legertje anti-revolutionairen (chouans) veroverden ze het fort van Quiberon en Auray. Op 21 juli werden ze door het revolutionaire leger geleid door generaal Hoche verslagen. 784 émigrés werden terechtgesteld (J. GODECHOT, La Révolution française, o.c., p. 186).

(15 en 16 julij 1795)

- fol. 100 - Op den 15 en 16 julij wiert in 't beste order, volgens de voorgaende publicatie in d'halle het roggemeel uijtgegeven aen alle degone kaerten van het committé van subsistance hadden bekomen om hetzelve te mogen haelen. Het meestendeel van het arm gemeente heeft het meel in gelt tegens vijf orjens het pond betaelt, omdat de assignaten volgens cours van het veertigste van de weerde niet veel te bekomen zijn, want alle degone besitters en eijgenaers van dezelve zijn, besonder die ongeluckige die dezelve tegens ses livres par Fransche kroon, zoo in de betaelinge van oude schulden, renten en obligatiën ontfangen hebben, en nu ontrent 63 stuijvers op eene kroon moeten verliesen, dezelve liever hebben te behouden of die niet weert mogten wesen, dan tegens den prijs van een orje par livre te geven, zoodat elk met ongedult verlangt om te weten wat er eens van dit alles zal geworden.

[p. 50]

(16 julij 1795)

Op den 16 julij vernam men 's morgens dat de bende dieven die alom nog alle nagte steelen, de kelderduere van sr. Pinelle⁽¹⁷¹⁾ op St.-Jansplaetse reets hadden opengebroken, dog in den kelder niet hadden konnen geraeken door de menigte blokken die er voorlaegen en op 't komen der patrouillie verjogen wierden. CXXXIX gaset van 16 julij, etc.

(171) Albert Pennelle overleed te Brugge op 72-jarige leeftijd. In zijn overlijdensakte (14 augustus 1822) staat zijn beroep vermeld als lijnwaadmeter. Hij was de zoon van Joannes Franciscus en van Maria Daele en weduwnaar van Catharina Joanna D'haveloose. (zie SAB., Burgerlijke Stand, 1822, akte nr. 661 en SAB., Bevolkingsregisters 1809-1830, boek AB1/126).

(17 julij 1795)

- fol. 101 - Op den 17 julij wiert in den morgen door de souverijns 's Landts van den Vrijen ingebragt, aen de steert van het peert gebonden, eenen peerdedief met een peert dat hij geduerende den gepasseerden nagt hadde gestolen uijt den stal van de hofstede van den boer Vandewiele op Vassenaere. Den daeder met het gestolen peert onder het geloop van menige menschen seffens in egte van vangenis beweegt wordende. Zoo men verneemt wiert den dief seffens naer het begaen der diefte agtervolgt en langs den weg over Thourhout agterhaelt. Wanneer hij met het peert vastgenomen wiert, hadde hij bij zig eenen stok, van boven volgoten met loot, met welcke hij op zijne vastneminge zoodaenig sloeg dat hij den hoedt van eenen der souverijens op den grond sloeg zonder welke zoo hij zijn hooft hadde gerogt den zelven het noijt zoude voorseijt hebben. Nu zal men gaen sien wat er wederom van desen dief op 't fait betrapt zal gaen geworden.

(18 julij 1795)

Op den 18 julij zijnde decadi of den 30 messidor ofte ougstmaendt, genaemt schalmeije⁽¹⁷²⁾, toegewijt aen den ouderdom, zooals in den almanak kan gesien worden, zaeg men, dog maer uijt eenige huijsen, de drijcaleurige vaendels uijtsteken, terwijl gelijk die belaechelijcke feestdaegen in veel plaetsen van Vrankrijk beginnen agtergelaeten te worden, veele welpeijsende hier ook - fol. 102 - de sottigheijd van den zoogenaemden koekkebakkersmestdag beginnen agter te laeten. Op het carilion nogtans is, zoo desen morgen als naermiddag, als naer gewoonte op de daegen van decadi gespeelt geworden.

Heden zijnde martdag en is er tot nog toe niet eenen sak graen ter mart gebragt geworden, zoodat alle degone die het graen van buijten niet zouden weten te bekomen hoopeloos van honger zouden moeten vergaen.

(172) De benaming voor de decade die overeenstemt met 18 juli 1795 was chalemie: rietje, blaaspijp, herdersfluit, schalmei.

(19 julij 1795)

Op den 19 julij is van 't stadthuijs bij een besluijt der volkverbeelders⁽¹⁷³⁾ afgekondigt: behelsende dat alle de pagters en gebruijkers der goederen van het gewesen gouvernement, van de princen in oorloog met de republijke en van de Fransche geestelijcken of geestelijcke gemeijnschappen, die binnen eene maendt hunne verklaeringen niet zullen gedaen hebben, van hunnen pagt zullen vervallen zijn, etc. en breeder als in de Brugsche gasette fol. 59 kan gesien worden⁽¹⁷⁴⁾.

(173) Van Walleghem geeft hier een ironische vertaling ten beste voor ‘représentants du peuple’.

(174) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 351v.-352r.

(20 julij 1795)

Op den 20 julij vernam men 's morgens dat de dieven geduerende den nagt hebben gebroken in eenen graenwindmolen op de stadtsvesten en alle het meel en graen daervan hebben berooft benevens 30 guldens dat op dezelve in Fransche stuijvers was liggende. Bijnae geene nagten passeeren der zonder dat er eenige bleekerijen of opene plaetsen bestolen worden.

Heden heeft men tot elks genoegen sedert d'aenkomst der Fransche voor d'eerste mael voor het stedenhuijs openbaere venditie in gelt zien houden, zoo nogtans dat de koopen tegens den cours van een orje par liver in assignaten zal mogen voldaen worden. CXL gasette van 20 julij, etc.

(22 julij 1795)

- fol. 103 - Op den 22 julij vernam men 's morgens dat eenige dieven, wederom geduerende den gepasseerden nagt hadden bestaen met alle gewelt open te breken den kelder van sr. Nobes⁽¹⁷⁵⁾, apoteker in St.-Jacobsstraete, verpagt aen sr. Desan, kuijper, die vol wijn lag. De dieven hadden gewelt gedaen op de deksels die op de wijnbakken liggen open te breken wanneer zij verjogen wierden door

(175) Sebastiaan Nobus was gehuwd met Victoire Rosalie Timmerman en woonde in de St.-Jacobsstraat (deze gegevens vonden we in de overlijdensakte van zijn zoon Joseph Jacques, arts, op 27 Prairial X, SAB., Hedendaags Archief, Registers Burgerlijke Stand, Overlijdens jaar X).

[p. 51]

't vastnemen van drij van hunne makkers die op de wagt stonden op d'Eijermart en ontrent St.-Jacobskercke, bij welke men gevonden heeft een vuurslag en solfers, scherp snijdende messen en eene nijptange. Dese wierden seffens in egte van vangenis beweegt, terwijl de dieven den middel vonden om te vlugten zonder iet uijt den kelder te konnen medenemen. Desen morgen wierden de huijsen van de drij geapparendeerde doorsogt, waer men zegt veele reets tevooren gestolen effecten gevonden te zijn. Om 11 uren wierden dezelve van uijt de vangenisse naer 't collegie overgeleet onder het geloop van een groote menigte volk, eenider wenschende dat er spoedig regt over dezelve mogt gedaen worden.

Desen naermiddag zijn van Gend aengekomen drij batalions Fransche troupen bestaende in circa 2000 mannen, die alle in de sesdendeelen D. en E. bij de borgers twee en twee beleijt wierden. Den volgenden morgen den 23 julij om 5 uren, om 5 1/2 en 6 uren 's morgens vertrokken dezelve troupen naer Oostende en Nieuport om aldaer zoo men zegt in besetting te blijven, terwijl de besettingen van die steden voorop naer La Vende en Bretagniën vertrokken zijn. CXLI gasette van 23 julij, etc.

(25 julij 1795)

- fol. 104 - Op den 25 julij wiert van 't stadthuijs bij orders van de municipaliteijt afgekondigt dat dezelve municipaliteijt bij orders van de representanten van 't volk de strengste beveelen ontfangen heeft, wegens de vertraeginge dat de contributie deser stadt nog niet teenemael voldaen is, niettegenstaende de toegeventheijd dat drij deelen in assignaten au pair en deel in gelt mogen voldaen worden, waerom alle degone die hierin tekort gebleven zijn van hun aendeel te betaelen, hieraen seffens zullen moeten volkomen, op pene van militairelijk behandelt te worden⁽¹⁷⁶⁾.

(176) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 352r.-353r.

(26 julij 1795)

Op den 26 julij wierden vanuijt de kercken van St.-Jacobs ter oorsaeke dat het gister saterdag was en vanuijt de kercke van St.-Anne wegens des zelfs feestdaegen, des naermiddags langs de gewone toeren rond de parochien de gewone processien omgedregen, langs de wegen de gewone autaeren gestelt en de huijsen als naer gewoonte verciert zijnde. Men zegt alsnu dat dese de laeste processien zijn die er staen omgedregen te worden en dat er door de representanten van 't volk een besluijt staet te verschijnen waerbij de processien en alle diensten buijten het beluijk der kercken zal verboden worden.

(27 julij 1795)

Op den 27 julij wiert van 't stadthuijs bij orders van de representanten van 't volk afgekondigt eene zeer wijtloopige proclamatie waerbij aengetoont wordt de groote nootwendigheijd waerin de militaire hospitaelen hun bevinden tot het bekomen van groensels en fruijten - fol. 105 - als eene van d'eerste noodtsaekelijkelen die tot verkwikking van de sieken nootsaekelijk zijn. Om tot de zekere mogelijkheijd van welke te bekomen de helft van alle de hoven der cloosters, gemeentens⁽¹⁷⁷⁾ en godtshuijsen van desen dag af in requisitie gestelt wordt, voor zooveel nogtans van die plaetsen waer den overvloedt is en waerdoor de gemeentens zelfs niet zouden tekort komen of moeten daervan gebrek lijden⁽¹⁷⁸⁾.

Desen morgen wiert aen de Gendpoorte aengehouden door de militaire wagt eenen man die een sak met platte boonen van het landt gestolen hadde, die seffens in egte van vangenis beweegt wiert. Nu hebben alle de militaire wagten orders om alle degone groensels de stadt inbrengen aen te houden om te zien of die van de landen gestolen zijn, want sedert eenigen tijdt de dieften die op alle hovenierlanden gedaen worden overgroot zijn. CXLII gaset van 27 julij, etc.

(177) Hier is niet bedoeld de gemeenten in de moderne zin (municipaliteiten), maar de religieuze gemeenschappen (communiteiten).

(178) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 353r.-354r.

(28 julij 1795)

Op den 28 julij zijnde decadi of den 10 termidor ofte badmaendt, genaemt gieter⁽¹⁷⁹⁾, toegewijt aen het ongeluk, zooals in den almanak kan gesien worden, saeg men

(179) De benaming voor de decade die overeenstemt met 28 juli 1795 was arrosoir: gieter.

[p. 52]

meer als de gepasseerde decadi uijt de huijsen de drijcaleurige vaendels uijtsteken omdat er een Franschen generael aengekomen was en dat de besettinge onser stadt, zoo voet- als peerdevolk, desen morgen op de Mart revue passeerden. Desen morgen gelijk 's middags wederom als naer gewoonte op 't carilion gespeelt wordende.

Om 12 uren is bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs afgekondigt dat gewone marten als voortijdts hunnen cours zullen hernemen, zonder dat iemant zal mogen worden gestoort in 't betaelen of koopen der waeren, zoodat - fol. 106 - degone die zullen koopen in gelt in gelt zullen mogen betaelen en die zullen betaelen in assignaten zullen dezelve alsdan maer tegen den loopenden cours mogen gegeven worden⁽¹⁸⁰⁾. Eene tweede proclamatie bij orders van de representanten des volks afgekondigt behelst dat de thienden van desen loopenden jaere als naer oude gewoonte vermogen verpagt te worden, maer dat alle vervolgen en proceduren ingestelt door besondere persoonen, civile of geestelijcke corporatien voor de faut van betaelingen der thienden van het gepasseerde jaer bij provisie opgeschort zijn⁽¹⁸¹⁾, zooals in de Gendsche gasette van den 20 deser kan gesien worden.

(180) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 355r.

(181) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 354r.-355r. De kerkelijke tienden moesten worden geïnd ten voordele van de Franse bezetter. Ze moesten in klinkende munt worden betaald. In Frankrijk waren de tienden reeds op 4 augustus 1789 afgeschaft (P. LENDERS, De aanhechting bij Frankrijk en de overgang naar het moderne regime, in: H. HASQUIN (red.), België onder het Frans Bewind, Brussel, 1993, p. 92-93). Zie verder in de tekst f.111 en 112.

(30 julij 1795)

Op den 30 julij wiert bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs afgekondigt dat op maendag en dijssendag van de toekomende weke de roggemeel aen de departementen der wijken als naer gewoonte zal afgelevert worden aen degone tot dies kaerten zullen bekomen hebben, te weten: tegens vijf oorden het pond in metalijcke specien of tegens vier livres in assignaten het pond, welke distributie zal gedaen worden in d'halle en waernae zig door alle degone kaerten bekomen hebbende zal moeten gereguleert worden⁽¹⁸²⁾. Eene tweede proclamatie door de representanten van 't volk afgekondigt behelst als dat het draegen van de processien en andere formaliteijten buijten het beluijk der kercken verboden worden, welke proclamatie breeder en waerom zoo in de Brugsche als Gendsche gasette van maendag den 27 julij kan gesien worden⁽¹⁸³⁾. CXLIII gaset van 30 julij, etc.

(182) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 355r.-355v.; SAB., reeksnr. 122: Plakkaten, 2de reeks, reg. 39, nr. 28.

(183) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 355v.-356r.