Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796
(1996)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[Juni](1 junij 1795)Op den 1 junij verscheen in 't licht: ‘Onderwijsing over de verklaeringe der rechten van den mensch en van den borger’, welke versaemelinge sub N. kan gesien worden, in welk stuk bij vraegen en antwoorden voorgestelt als een cathechusmus, veele doolingen van de Fransche revolutie ontdekt worden. CXXVI gasette van den 1 junij, etc., in welke andermael tot elks voldoeninge herhaelt hetgone in 't bijvoegsel als hierboven vermelt is en waermede alle gerugten vervallen dat den gasettier aengehouden was. | |
[pagina 43]
| |
(4 junij 1795)- fol. 83 - Op den 4 junij zijnde H. Sacramentdag stont op de Mart rond den boom van vrijheijd teenemael vertrokken het vierkant afgeslaegen latwerk, teenemael in root en wit konstig afgeschildert; op de vier hoeken staet eene staek hooger als het latwerk in caleuren afgeschildert, en op ider zelve eene hooge ijsere pijken, gelijk ook eene ijsere pijke staet op idere latte die dit pedestal uijtmaeken, zulks verheft veel het reets hoog gegroijt gras dat rond den boom geleijt is, nu ook reets den vrijheijdboom geplant als hiervooren fol. 57 in volle blaederen staende. Heden waeren de gewone autaeren gestelt en de H. Sacramentprocessie is omgedregen zooals jaerelijks gepleegt wordtGa naar eind(142), behalvens dat alles zeer simpel is en er geen het minste zilver is rondgedraegen geworden, nog geene leden der ambagten met eenige buijtengewone teekens bekleet waeren. Agter de processie volgden alle de municipale bediende deser stadt, alle de schaedebeletters en mindere en meerde bediende, ider over hunne schouders geslaegen hebbende den drijcaleurigen charpel, waermede de processie gesloten wiert, zonder dat er eenige militaire volgden. Zijnde verders heden alles zoo gerust afgeloopen alsof er geene Fransche in stadt waeren, die de religie zien plegen en nogtans meest van dezelve teenemael afgeweken zijn. CXXVII gaset van den 4 junij, etc. | |
(5 junij 1795)- fol. 84 - Op den 5 junij is in 't licht verschenen: ‘De vrijheijd van de godtsdiensten, gedecreeteert door de Nationale Conventie van Vranrijk, den 21 februarij 1795 met een nader decreet van dezelve conventie van den 29 meij 1795 tot wedergeving van de kerken en gebouwen strekkende voor de oeffening der godtsdiensten, etc.’, welke versaemeling sub N. kan gesien worden. Die decreeten als de voorboden van den aenstaende vrede, verheugen alle welpeijsende, omdat men hoopt dat de catolijcke religie, die door heel Vranrijk in den grond gedompelt lag, zal gaen herlevenGa naar eind(143). Desen naermiddag is uijt Holant een batalion Fransche troupen van ontrent 700 mannen aengekomen, die in het sesdendeel D. bij de borgers twee en twee in elk huijs, tot groot overlast der borgers, zijn beleijt geworden. | |
(6 junij 1795)Op den 6 junij 's morgens om 3 uren zijn uijt dese stadt Brugge langs de Smedepoorte langs den kant van Rijssel vertrokken ontrent 800 mannen Fransche troupen voetvolk, die hier over twee daegen aengekomen waeren. Heden is bij orders van de agenten van de Fransche republijke van 't stadthuijs afgekondigt dat alle degone die nog eenige pretensien zijn hebbende ten laste van de Fransche republijke, zoo van requisitien als alle andere geleverde goederen, binnen de vier daegen dezelve moeten overbrengen, faute van welke alle pretensien als van geen weerde zullen aensien wordenGa naar eind(144). | |
(7 junij 1795)- fol. 85 - Op den 7 junij om 3 uren 's morgens is wederom een batalion Fransche troupen langs de Smedepoorte naer den kant van Vranrijk vertrokken, wanneer ook wederom om 11 uren van desen morgen twee batalions arriveerden uijt Zeelant van circa 1600 mannen die alle twee en twee bij de borgers in de sesdendeelen G en F beleijt wierden. Heden zijnde den sondag onder het H. Sacramentfeest, zijn niettegenstaende alle de menigte troupen die hun nu in de stadt bevinden en d'aldergrootste rampen des oorloogs die wij beleven, de gewone autaeren gestelt geworden en de processien uijt alle de parochiale kerken omgedregen geworden. | |
(8 junij 1795)Op den 8 junij zijn 's morgens om 3 uren twee batalions Fransche troupen langs den kant van Vranrijk vertrokken en om 11 uren van desen morgen zijn twee andere batalions gelijcke troupen van circa 1600 mannen uijt Holant aengekomen, die in de sesdendeelen A. en B. bij de borgers twee en twee zijn beleijt geworden. | |
[pagina 44]
| |
Heden zijnde decadi of den 20 prairial of grasmaend, genaemt vorkeGa naar eind(145), toegewijt aen de kinderlijcke eerbiedigheijd, zooals in den almanak kan gesien worden. Heden om 12 uren is van 't stadthuijs afgekondigt bij orders van d'agenten van de Fransche republijke eene wijtloopige proclamatie nopende den sequester van de goederen en eijgendommen van de afwesige persoonen, van 15 artikelen, zoo breeder in de CXXVIII gasette van heden kan gesien worden, gelijk ook hoe te Parijs den decadi is afgeschaft gewordenGa naar eind(146). | |
(9 en 10 junij 1795)- fol. 86 - Op den 9 en 10 junij zijn telkens 's morgens uijt dese stadt Brugge vertrokken om 3 uren 's morgens twee batalions Fransche troupen en t'elken naermiddag zijn er aengekomen twee nieuwe batalions zoo uijt Zeelant langs Sluijs als uijt Holant langs Gend, die andermael opnieuws in de sesdendeelen A.B. zijn beleijt geworden. Die geduerige aenkomste der menige troupen, makt eenider binnen dese stadt zeer ontrustig, want behalvens den overlast die men van het logeeren heeft, brengen geenen troupen eenigen voorraedt van eten mede, zoodat wij dezelve moeten logeeren en van de noodige spijse en drank voorsien. De logementberichten die men krijgt zeggen niet als te logeeren twee mannen, gelijk er aen twee mij toegesonden kan gesien worden. Heden is van 't stadthuijs afgekondigt bij orders van de municipaliteijt eene recomandatie aen alle borgers om door hunne medewerking van jonste tot helpen voorsien van het magasijn van graen voor de geringe borgers, voor welke een colecte rond de stadt in livres zal gedaen wordenGa naar eind(147). | |
(11 junij 1795)Op den 11 junij om 3 uren 's morgens zijn twee batalions Fransche troupen langs de kanten van Vranrijk uijt Brugge vertrokken, dog heden zijn er geene aengekomen, waerdoor nu veele borgers van de logementen zijn ontslaegen geworden. Heden zijnde den laesten dag van de H. Sacramentfeest, zijn de gewone autaeren en de processien als naer jaerelijksche gewoonte omgedregen geworden. Om 1 ure van desen naermiddag wiert bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt dat de sterkte van Luxembourg bij capitulatie aen de Fransche troupen is overgegeven gewordenGa naar eind(148). CXXIV gaset van 11 junij, etc. | |
(12 junij 1795)- fol. 87 - Op den 12 junij om 12 uren 's morgens is bij hallegebode vanwegens d'agentie van de Fransche republick van 't stadhuijs afgekondigt eene proclamatie van 6 artikelen, sub N. te zien, waerbij bevolen wordt door de municipaliteijten commissarissen te benoemen, tot het nemen inventaris bij alle publicke ontfangers, van alle de assignaten die er bevonden worden, met het hooft des konings en dat de municipalijteijten die zulks zullen naerlaeten daervoor responsabel zullen blijven, zoo breeder in die proclamatie kan gesien wordenGa naar eind(149). Om 6 1/2 uren van desen naermiddag begonde het carilion op den thooren te speelen en alle de klokken der stadt tot seven uren te luijden, welk gedommel en geluijt tot 's avons ten 7 1/2 uren tot naer den 8 uren herhaelt wiert. Op d'annonce van 't carilion wierden uijt alle huijsen de drijcaleurige vaendels uijtgesteken ende dit alles wegens de seffens aengekomen tijding dat de stadt Luxembourg met alle des zelfs onderhoorigheden bij capitulatie onder de magt der Franshe troupen overgegaen is, d'overgaeve van welke bijnae onverwinbaere plaets toegeschreven wordt aen den hongersnoodt en schaersheijd van alles die d'insluijting van die sterkte veroorsakt heeft. Ach!, mogt met die overgaeve het eijnde van al onse rampen een eijnde nemen en mogten wij met den olijftak van vrede gesegent worden. | |
[pagina 45]
| |
aengekomen tijding van de capitulatie van de stadt en sterkte van Luxembourg, overgegeven aen het Fransch leger den 8 deser, zooals in de capitulatie heden in 't licht gegeven, sub N. te zien, kan gesien worden. Heden was men binnen dese stadt en in alle de steden van 't Nederland zeer nieuwsgierig om te vernemen eene maere, reets sedert eenige daegen verbreijt, dat de artikelen van vrede heden gingen gepubliceert worden op de Mart, dat de poorten moesten gesloten worden en dat alle de militaire in de waepens zoude gestaen hebben, dog in plaets van alle dit, wiert er om 12 uren van 't stadthuijs bij orders van de municipaliteijt afgekondigt dat hieraf door niemant meer mag gesproken worden en dat de verbreijders van alle die gerugten, indien zij ontdekt worden, met de doodt zullen gestraft wordenGa naar eind(150). | |
(14 en 15 junij 1795)Op den 14 en 15 junij waeren gelijk gisteren in alle huijsen de drijcaleurige vaendels uijtgesteken en geduerende dees twee daegen wiert het gedommel der klokken en carilion herhaelt, uijt welke aen de sekere overgaeve van Luxembourg niet meer getwijffelt wordt. CXXX gaset van den 15 junij, etc. | |
(16 en 17 junij 1795)- fol. 89 - Op den 16 en 17 junij was het binnen dese stadt Brugge wederom bij uijtnementheijd ongerustig door het arriveeren van verscheijde batalions Fransche troupen, uijt verscheijde streeken van Holant, die alle tot groot overlast der borgers bij dezelve in verscheijde sesdendeelen gelogeert wierden, want om de menigte daerin nauwelijks meer order kan gestelt worden, om dezelve volgens rang te logeeren. Alle morgen van ten 1 uren wordt den trommel rond de stadt geslaegen, tot het vertrekken van de verscheijde batalionstroupen, langs den kant van Vranrijk, welke het signalement is van het vertrek der zelve troupen, zoodat men nu zoo bij daege als bij nachte, behalvens de groote onkosten die de borgers vol ontruste in 't logeeren der troupen moeten doen, een zeer ongerust en ongeluckig leven beleeft, zonder dat iemant den grond kan ontdekken wat er eijndeling van dit alles zal geworden. | |
(18 junij 1795)Op den 18 junij was het vertrek, aenkomst en logeering der troupen nog altijdt het zelfste en alles is bij uijtnementheijd binnen de stadt Brugge zeer ongerust. Heden zijnde decadi of den 30 prairial of grasmaendt, genaemt wagenGa naar eind(151), toegewijt aen de kintsheijd, zoo in den almanak kan gesien worden, speelde het carilion zoo 's morgens als 's avons als ordinaire en in alle huijsen zijn de drijcaleurige vaendels uijtgesteken geworden. CXXXI gaset van 18 junij, etc. | |
(20 junij 1795)- fol. 90 - Op den 20 junij is publick langs de straeten deser stadt rondgedraegen en verkogt een besluijt van de representanten des volks onderteekent, zoo in hetzelve versaemeling sub N. kan gesien worden, teenemael betrekkelijk op welke wijse de assignaten voortaen zullen moeten ontfangen worden en dat den cours alle 15 jouren zal gefixeert wordenGa naar eind(152). Volgens hetzelve zoude van nu af den cours der assignaten bepaelt zijn op het twintigste der nominale weerde der zelve en dus tegens _ stuijver par livre moeten worden ontfangen en uijtgegeven. In 't algemeen verlangt men dat die publicatie haest zoud mogen gepubliceert worden opdat de schrikkelijcke betaelingen die er gedaen worden tegens ses livres par Fransche kroon zoud mogen eijndigen temeer omdat nu publikelijk de assignaten tegens 160 à 170 livres par Fransche kroon uijtgewisselt worden en de publike Fransche nieuwsblaederen zelfs schrijven dat er tot Parijs duijsent livres voor een guiné gegeven worden. | |
(22 junij 1795)Op den 22 junij is van 't stadthuijs bij orders van de Fransche agenten afgekondigt dat de assignaten van 5 livres en daerboven, geslaegen met aenschijn des konings, geen cours van gelt meer hebben, maer geduerende drij maenden in 't koopen der nationeele goederen, in 't betaelen der rechten en in | |
[pagina 46]
| |
loterijebriefkens zullen mogen gegeven en betaelt worden,Ga naar eind(153). CXXXII gaset van 22 junij, etc. | |
(23 junij 1795)- fol. 91 - Op den 23 junij wiert van 't stadthuijs afgekondigt eene zeer wijtloopige proclamatie bij orders van de agenten van de Fransche republicke behelsende eene ophaeling van de requisitien die er ten behoeve van de Fransche legers gedaen, zoo van schoenen, graenen, voederhoeij en stroij als alle andere noodigheden voor de legers en eene ophaelinge van de objecten die er tot nu maer in de magasijnen zijn gelevert geworden, met verdreeging van voordere onheijlen zoo alle de noodigheden ten behoeve der legers niet seffens gelevert wordenGa naar eind(154). Heden zijn wederom twee batalions Fransche troupen aengekomen die alle bij de borgers beleijt zijn, welk overlast nu zoo groot wordt dat de borgers nu met die troupen niet alleen eenige daegen maer zelfs eene maendt lang belast worden. Heden is in 't licht verschenen den eersten numero van een nieuwsblad, getijtelt Brugsche gasette, welke drijmael ter week, den dijsendag, donderdag en saterdag, uijt de drukkerij van J. Bogaert en soon zal uijtgegeven worden en welke bijeen zal versaemeien zoo lang die gasette binnen Brugge zal uijtgegeven wordenGa naar eind(155). | |
(25 junij 1795)Op den 25 junij vernam men 's morgens dat er geduerende den nagt eene merckelijcke diefte met braeke begaen is ten huijse van Frans VijnckeGa naar eind(156) in de Steenstraete van welke heden de lijsten zijn uijtgegeven, welke versaemeling sub N. kan gesien worden. Weijnig daegen verloopen er zonder dat men zoo buijten als binnen de stadt van diergelijcke dieften niet hoort, zonder dat ongeluckig daernae ondersoek of regt gedaen wordt. CXXXIII gaset van de 25 junij, etc. | |
(27 junij 1795)- fol. 92 - Op den 27 junij is bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs afgekondigt dat op den 30 junij en 1 julij in d'halle, volgens de voorgaende gemakte tabelle der wijken, het roggenmeel zal afgelevert worden tegens 50 Fransche stuijvers het pond, dus 50 livres voor 20 pond gewichteGa naar eind(157). Ziet hier het groot verschil dat er is bij de graenen die in den beginne van de formatie van dit magasijn zijn afgelevert geworden. Zoo schaers is reets die waere van d'eerste nootsaekelijkheijd dat de municipaliteijt zig genootsakt heeft gevonden om het deficit te vervallen, de rogge te vermengelen met een agtste sucrioenGa naar eind(158), zoo nogtans dat bij approbatie dit broot zoo goet van smaek is dat hetzelve van 't suijver gebakken roggenbroot niet kan onderscheijden worden. Niettegenstaende de vleijereijn in die publicatie aengemelt, heeft men heden zoo om den hoogen prijs als om de gemelde vermelde vermengeling onder het geattroptpeert vrouwvolk van de gerinste soort groote bewegingen gesien, die verscheijde municipale hunnen ondergang verdreegt hebben, dog dien teweeg zijnden opstant is met schoone woorden geslist geworden. Hieruijt kan den leser afmeten aen wat al rampen wij reets blootgestelt zijn. Om agt uren van desen avond wiert het onderdrukt jok eenigsints versagt door d'afkonding van een besluijt van de representanten des volks van Brussel waerbij d'assignaten op den cours van 't twintigste deel van de weerde bepaelt worden, etc., volgens in hetzelve sub N. te zien, dus is den cours nu 130 livres voor een Fransche kroone, die nog tot op gister door veele kwaedwillige tegens 6 livres de Fransche kroon zijn betaelt gewordenGa naar eind(159). | |
(29 junij 1795)- fol. 93 - Op den 29 junij wiert in den vroegen morgen eenen man slegt gekleet, ontrent de caserne de Poermolen op de volgende wijse geapparendeert: desen met eenen gelaeden sak op de schouders gaende, wiert door Franschen schilwagt naegeropen en terwijl hij voortging en niet antwoorde schoot den | |
[pagina 47]
| |
zelven eene fusikschoot om hem te missen, uijt schrik liet desen den gelaeden sak vallen en wiert vastgenomen, men bont hem aen handen en voeten en hij wiert met den sak in de caserne geleijt, naer opening van den sak ondervont men dat het al gestolen effecten waeren, waerin onder andere verscheijde van de gestolen effecten van d'heer Frans T. Vijncke, hiervooren vermelt, verkent wierden. Uijt het apparendeeren van desen verhoopt men dat de menigvuldige dieften die nog daegelijks gepleegt worden, zullen aen 't daglicht gebragt worden. CXXXIV gaset 29 junij, etc. | |
(30 junij 1795)Op den 30 junij en volgende dag wiert in d'halle volgens de ordonantie hiervooren vermelt het roggenmeel vermengelt met sucrioen uijtgegeven, het gemommel van 't volk was groot, dog vreesende niet te krijgen, heeft niemant eenige openbaere obstentatien durven gebruijken. Om 12 uren van desen middag zijn circa 1000 mannen Fransche troupen uijt Holant aengekomen die alle bij de borgers zijn beleijt geworden. Desen naermiddag verjaerdag van alle onse rampen en ongelucken wanneer de Fransche troupen voor goet besit van de stadt Brugge naemen, luijdenden alle de klokken der stadt van 2 tot 3 uren en van 5 tot 7 uren de drijcaleurige vaendels wierden uijtgesteken gelijk ook heel den naermiddag tot 's avons op het carilion gespeelt wiert. |
|