Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796

[April]

(2 april 1795)

- fol. 59 - Op den 2 april is bij hallegebode door orders van de municipaliteijt de volgende proclamatie gedaen: dat de municipaliteijt met groot gevoelen voorsiet dat de magasijnen van overvloed tot onderstant van de geringe classe van 't volk wegens de groote augumentatie der graenen⁽⁹⁴⁾, niet zal konnen blijven

(94) Verhoging van de graanprijs.

[p. 33]

voortdueren hoewel tot hun leetwesen dezelve prijsen nu reets verscheijde reijsen zijn verhoogt geworden⁽⁹⁵⁾. Van den anderen kant bemerkende dat het committé van subsistance reets alle middelen werkstellig gemakt heeft om hier in te voorsien en voorsiende hieraen niet meer te zullen konnen continueeren, heeft de municipaliteijt in raede gevonden van tot onderstant der medeborgers door de dischmeesters deser stadt te laeten doen eene generale collecte rondt de stadt op den 20 germinal (of 9 april ouden stil) om dit lofbaer werk te konnen blijven continueeren. Niet twijffelende of de begoede borgers deser stadt zullen tragten mede te werken door hunne mildaedigheijd opdat de ruste der stadt zoud konnen continueeren en de arme gespijst worden.

Heden zijnde Witten Donderdag is in alle kerken alles als naer gewoonte verricht, zoo nogtans dat in de cathedrale wegens het afsterven van onsen eerwaerden bisschop de H. Olie en Crisma niet is konnen gewijt worden en alzoo er in de Neerlandsche proventien nu geen bisschop dan te Naemen is, zal dezelve van daer afgesonden worden⁽⁹⁶⁾. Om alle wanorders te voorkomen zijn de kerken ten 7 uren desen avond gesloten geworden. CIX gaset van 2 april, etc.

(95) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 282r.-282v.

(96) Op Witte Donderdag moet in elke kathedraal door de bisschop de H. Olie worden bereid en gewijd, voor gebruik in alle parochies van het bisdom. Blijkens de bisschopslijsten was alleen Albertus Ludovicus de Lichtervelde, bisschop van Namen van 1780 tot aan zijn dood in 1796, nog ter plaatse, alle overige bisschoppen waren in ballingschap of overleden (zie E.I. STRUBBE en L. VOET, De chronologie van de middeleeuwen en de moderne tijden in de Nederlanden, Antwerpen-Amsterdam, 1960, p. 225-317).

(3 april 1795)

- fol. 60 - Op den 3 april wiert rond den vrijheijdtsboom op de Mart welke tot heden door een Franschen schiltwagt sedert des zelfs plantinge geduerende dag en nagt bewaert geweest heeft, afgeslaegen een vierkante park van planken, meer dan zes voeten hoog. Naer d'afslaeging van welcke den vrijheijdsboom door geen militaire wagt meer is bewaert geworden. Die bewaerenisse of afslaeginge is hoogst noodig geweest opdat de twee plankieren van gasons die rond den vrijheijdtsboom geplant liggen of door de jongers of kwaedwillige niet zoud beschaedigt worden.

(6 april 1795)

Op den 6 april zijnde den tweeden Paeschdag wanneer gelijk gisteren alle de diensten in de kercke als naer gewoonte verricht zijn, zoo nogtans dat op gisteren wegens het afsterven van onsen eerw. heer bisschop de apostelijcke benedictie niet is gegeven geworden, zijn van 't stadthuijs afgekondigt differende Fransche proclamatien van welkers inhout twee reets in de gasette van den 3 deser zijn aengekondigt zooals in dezelve kan gesien worden. Eene derde behelst een aenmoedinge voor den landtsbouw die nu door de aenhoudende troubelen zoodaenig gestelt is dat er nog veele landen onbesaeijt liggen en waeruijt te vreesen is, zoo hierin niet voorsien wordt, dat den hongersnood algemeen zal worden⁽⁹⁷⁾. CX gaset van 6 april, etc.

(97) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 286v.-287r.

(7 april 1795)

- fol. 61 - Op den 7 april saeg men 's morgens in het huijs van Joffr. Capelle⁽⁹⁸⁾, mercenierige in de Vlamingstraete, dat alle de glaesevensters en het loot van het onderhuijs teenemael ingeslaegen, zoodaenig dat er niet eene ruijte of het minste loot meer geheel was, welke men verneemt geduerende desen nagt door eenige soldaeten van de Fransche troupen begaen te zijn. D'oorsaek waerom zulks voorgekomen is wordt verschillig vertelt, zommige zeggen zulks voorgekomen te zijn ter oorsaek dat eenige soldaeten met de dochters van desen huijse te gemeen geweest hebben, en andere zeggen zulks gebuert te zijn omdat dees dochters gisterenavond aen de duere geseten hebben met de soldaeten in 't voorbijgaen hadden gelaechen, dog hoe zulks is ofte niet, zal de schaede aen desen huijse veroorsakt door hun moeten voldaen worden.

(98) Joffr. Capelle staat in de bevolkingsregisters aangeduid als vidua Capelle, mercenier, wonende in de Vlamingstraat nr. 7. Er staan geen dochters bij vermeld in het register (SAB., Bevolkingsregisters 1790-1812, reg. El).

(8 april 1795)

Op den 8 april wiert bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs afgekondigt eene wijtloopige proclamatie behelsende dat de municipaliteijt met het grootste ongenoegen aensiet het trekken van de verscheijde partijen tusschen verscheijde kwaedwillige borgers deser stadt, waerdoor de grootste onheijlen en doodtslaegen zouden konnen veroorsakt worden, om welke te voorkomen de municipaliteijt ordoneert dat de nationeele teekens of cocarden

[p. 34]

zoo door 't mannelijk als vrouwlijk geslacht moeten blijven voortgedragen worden; dat - fol. 62 - op de daegen van de decaden en telkels dat er eene victorie der Fransche door den beijard eene aengekondigt wordt, in alle huijsen het drijcaleurig vaendel moet uijtgesteken worden⁽⁹⁹⁾. Alle herbergiers en kaffehuijsen vermogen voortaen naer den 10 uren 's avons aen niemant meer drank te schenken, alle dezelve hun met die fontie genierende worden geordoneert een teeken uijt te steken, aen alle dezelve wordt ook strengelijk verboden in hunne huijsen meest biedende de naeste eenige zilver, mercerije of andere nieuwe goederen te laeten verkopen op pene van confiscatie der zelve en eene boete van 50 livres, zoo in 't een als 't ander regard, wordende eijndelinge op dezelve boete strengelijk verboden alle saemenrottingen, op pene dat alle degone aldus bevonden wordende, door de militaire wagten zullen aengehouden worden.

(99) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 288r.-289r.

(9 april 1795)

Op den 9 april heeft men 's morgens vernomen dat geduerende desen nagt de steene galge⁽¹⁰⁰⁾ staende buijten de Smedepoorte tusschen het licht van verscheijde torsen teenemael tot den grond afgebroken is, zulks zijnde zoo men zegt omdat langs dien kant veele militaire troupen moeten passeeren en aldaer zoo andere zeggen een camp zullen betrekken.

Heden zijnde decadi of den 20 germinal genaemt biekorf⁽¹⁰¹⁾, toegewijt aen d'onbaetsugtigheijd zoo in den almanak kan gesien worden, saeg men aen alle huijsen het drijcaleurig vaendel waeijen en van 11 tot 12 uren en van 3 tot 5 uren is op het carilion gespeelt geworden.

Heden is tot onderstant van de graenmagasijnen door de dischmeesters rond de heele stadt een generaele collecte gedaen in dezelve ook de assignaten ontfangen wordende. CXI gaset van 9 april, etc.

(100) Het gaat hier wellicht om de gemetselde sokkel van de galg, want de galg zelf (d.i. wellicht enkel de houten bovenbouw) was reeds vroeger afgebroken. Dit laatste werd gemeld door Van Wallegehem zelf, in het kader van de beschrijving van de gebeurtenissen op 30 december 1792, toen alle gerechtigheidstuigen samen met de stadhuis-beelden op de Markt werden verbrand. (Zie MV. 1792, f. 175-179. Noot 140 hierbij stipt aan dat Duclos zich vergiste in zijn bewering dat de galg er tot 1795 stond, maar nu blijkt dat deze laatste auteur toch gelijk had, althans voor wat betreft een gedeelte van het bouwwerk.)

(101) De benaming voor de decade die overeenstemt met 9 april 1795 was ruche: bijenkorf.

(11 april 1795)

- fol. 63 - Op den 11 april, zijnde martdag, vergaederden 's morgens op de Mart tusschen 500 à 600 carabiniers of troupen van ligne van het Fransch peerdevolk, zijnde een uijtgelesen batalion dat sedert meer dan drij maenden in dese stadt geinkwartiert geweest en het beste order onderhouden heeft, welke om agt uren van desen morgen langs de Smedepoorte vertrokken zijn naer het binnneste van Vranrijk om aldaer het goede order te helpen herstellen⁽¹⁰²⁾. Welk vertrek aen ons alle de grootste hope schijnt aan te kondigen van eenen aenstaenden vrede tusschen alle de oorloogende mogentheden en de republicke van Vranckrijk, welke alleen het geluk kan teweegbrengen van de maer al te veel gerenueerde Nederlandsche landstreeken, welkers inwoonders door alle soorten van rampen veele teenemael gerenueert zijn⁽¹⁰³⁾. Dit gevoelen is temeer gegrond omdat de voormelde troupen gisternaermiddag op de Mart revue passeert hebbende, meer dan 40, deser landen geinclaveert onder dit regement, alle hun congé bekomen hebben. Desen naermiddag zijn langs de Cruijspoorte aengekomen circa 200 Fransche voetgangers die in de casernen geinkwartiert zijn geworden.

Heden is den martdag gerustelijk afgeloopen, want nu geen kwestie meer zijnde nog van het maximum of het gelt tusschen assignaten, beginnen alle waeren aengebragt te worden.

(102) Op 1 april hadden te Parijs linkse elementen de vergaderzaal van de Conventie bestormd. Generaal Pichegru had de orde hersteld en linkse (montagnard) kopstukken werden naar Guyana verbannen (T. GODECHOT, La Révolution française, o.c., p. 182).

(103) Hier wordt gealludeerd op de vrede tussen Frankrijk en Pruisen, afgesloten in Bazel op 5 april 1795. Pruisen erkende de Franse republiek (J. GODECHOT, La Révolution française, o.c., p. 182).

(12 april 1795)

- fol. 64 - Op den 12 april is bij orders van de municipaliteijt van 't stadthuijs bij hallegebode en trommelinge rond de stadt afgekondigt dat op de menige klagten aen de municipaliteijt toegekomen, ingevolgen de voorgaende ordonantien aen eenider strenggelijk verboden wordt van de vesten deser stadt of publicke werken eenige aerde af te haelen of de boomen, de zitplaetsen en andere annexce werken in eenige maniere te schenden, welke besonderlijk door de mestraepers gedaen wordt; aen dese laeste ook strengelijk verboden wordende eenig mest binnen dese stadt te plaetsen dan alleen op de plaetsen die er bij de voorgaende ordonantien zijn aengewesen; ook strengelijk verboden

[p. 35]

wordende langs de vesten ofte den talieu derzelve met eenige waegens te rijden dan alleen de molenaers die op hunne gewone dreven ofte molenwaelen zullen mogen rijden; zullende alle degone faitelijk eenige deser pointen overtredende, vervallen in eene boete van 25 livres en degone die dese niet zullen konnen betaelen zullen met eene detentie in vangenis van 14 daegen te water en te broode volgens d'extinctie van 't cas gestraft worden⁽¹⁰⁴⁾.

(104) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 290r.-290v.

(13 april 1795)

Op den 13 april om 9 1/2 uren 's morgens wiert vanwegens d'agenten van de Fransche republicke van 't stadthuijs afgekondigt dat den vrede tusschen de Fransche republicke en den koning van Pruissen den 16 germinal tot Basel in Switserland is geteekent geworden, waerom om dese groote gebuertenis bekent te maeken geboden wordt heden en morgen van 10 tot 12 en van 2 tot 4 uren 's middags het carilion op den thoren te speelen en alle de klokken der stadt te luijden welke heden tot elks vruegt volbragt wiert, ook in alle huijsen het drijcaleurig vaendel uijtgesteken wordende⁽¹⁰⁵⁾. CXII gaset van den 13 april, etc.

(105) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 290v.-291r.

(14 april 1795)

- fol. 65 - Op den 14 april wiert van 's morgens in alle huijsen het drijcaleurig vaendel tot 's avons uijtgesteken en van 10 tot 12 uren 's morgens en van 2 tot 4 uren 's middags hoorde men wederom gelijk gisteren het carilion op den thooren onophoudelijk speelen en alle de klokken der stadt luijden, tot welk geluijt de capellen deser stadt geordoneert waeren geduerende dien tijdt de klokken der zelve te luijden; alle welke geduerende dees twee daegen een overgroot gedommel veroorsakte. Tot nog toe hoort men geene gegronde omstandigheden op welke voorwaerden den vrede tusschen den koning van Prussen en de Fransche republicke zoude geteekent zijn en of eenige andere mogentheden hierin toestemmen, alleenelijk wordt heden geseijt dat er tusschen de troupen van Zijne Majesteijt den Keijser ende Koning Franciscus den II en tusschen de Fransche eenen waepenstilstant voor 20 daegen besloten is, om in desen tusschentijdt te zien of den vrede die van elk verlangt wordt zal konnen tot stant komen, aen welke nogtans alle staetkundige twijffelen, om de groote toebereijtselen die er alom voor den velttogt gemakt worden. Ach! Gaeve van den hemel, dat den vrede mogte tot eenen vasten stant komen en dat de rampen van het alom ongeluckig Europa mogten eijndigen, opdat elk zijne gerenueerde affairens eenigsints zoud konnen voortsetten en den teenemael tenietgedaenen koophandel alom zoud konnen herleven. Met ongedult verwagt men nu welk den uijtval van de groote triumphe op dees twee daegen gehouden zal wesen.

(15 april 1795)

- fol. 66 - Op den 15 april is bij halgebode en trommelinge van 't stadthuijs afgekondigt eene proclamatie behelsende dat de municipaliteijt zig in de nootsaekelijkheijd bevint door de groote augumentatie der graenen van dezelve andermael in prijs te verhoogen en dat de rogge op morgen en overmorgen zal afgelevert worden, aen degone tot dus kaerten zullen besorgt zijn tegens negen stuijvers Fransch gelt het pond, in den pand van 't clooster der eerw. paters Augustinen volgens d'aengewesen letteren der wijken, welke uijtdeelinge voor den tijdt van drij weken zijn zal⁽¹⁰⁶⁾. Eene andere wijtloopige proclamatie door de agenten van Brussel van de Fransche republicke afgekondigt behelst dat de representanten des volks met het grootste ongenoegen aensien dat de discrediteering van de assignaten in de Belgique ten hoogsten geresen is, waerom andermael strengelijk verboden wordt in alle koopmanschappen geen verschil tusschen de metale specien en het [papieren geld] te maeken; dezelve zullen in alle schulden moeten aenveert worden; geenen koopman of winkelier vermag meer te vraegen of den coop in assignaten of gelt zal gebueren, en niemant vermag zijne waeren hooger dan dat buijten cours zoude zijn te vraegen, alle op pene van een amende van 4000 livres en een opsluijting van een jaer. Hierdoor zullen andermael veele onheijlen veroorsakt worden⁽¹⁰⁷⁾.

(106) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 291r.

(107) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 291v.-292r.
In Frankrijk waren op 15 maart 100 livres in assignaten nog maar 8 livres in klinkende munt waard (J. GODECHOT, La Révolution française, o.c., p. 182).

[p. 36]

(16 april 1795)

Op den 16 april gelijk den volgenden dag is het graen in den pand van 't clooster der eerw. paters Augustinen gedistribueert geworden volgens d'afgeleverde kaerten. De kaerten worden in d'halle die nu voor d'aenstaende foire bereijt gemakt wordt, tegens eenen bon afgelevert, met welke de draegers hun naer 't clooster voorseijt moeten bewegen, waer hun de rogge volgens den bon afgelevert wordt. CXIII gaset van 16 april, etc.

(17 april 1795)

- fol. 67 - Op den 17 april is bij orders van de representanten des volks in sendinge bij de legers van 't noorder Sambre ende Maese van 't stadthuijs afgekondigt dat alle de gedeporteerde en uijtgewekene persoonen der Nederlanden die uijt vreese van den oorloog hunne woonsten hebben verlaeten, gerustelijk naer dezelve met alle hunne muebelen en goederen mogen wederomkeeren; zij zullen seffens in het besit van hunne goederen herstelt worden ende sequesters op dezelve geleijt van de reets weergekomene zullen seffens weggenomen worden⁽¹⁰⁸⁾. Degone wiens muebelen, goederen of effecten of weggenomen of beschaedigt zijn, zullen hiervan eenen behoorlijcken inventaris overleveren en naer maete dat men dezelve bevint regtveerdig te zijn, zal hun de schaedeloosstellinge gedaen worden. Dese proclamatie begint elk hoe langer hoe geruster te stellen, ziende dat elk die voor vreese voor den oorlog dese landen verlaeten heeft, nu gerust naer zijne wooning met zijne goederen mag terugkeeren en dat degone die reets weergekomen zijn nu gerustelijk in hunne huijsen mogen blijven en in hun eijgendom herstelt worden.

(108) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 302v.-303r.

(18 april 1795)

Op den 18 april vernam men 's morgens dat er geduerende den nagt van een waegen staende op d'agterplaetse van den Hoorn bij vleeschhuijs⁽¹⁰⁹⁾ zijn gestolen elf stukken grouwe lijnwaeten, die 's morgens op de mart moesten verkogt worden, benevens eene mande vol eijeren; men bespuert d'agterpoorte van dees herberge met gewelt opengeforceert is en dat de dieven langs daer weggegaen zijn.

Heden was den martdag wederom zeer ongerustig wegens de ordanantie in de laeste gasette van den 16 deser - fol. 68 - in alle deelen uijtgedrukt, dat de assignaten gelijk de geltspecien moeten ontfangen worden, van welke veele kwaedwillige zig wederom bedienen en zoo d'een als d'ander waeren, die in gelt gevraegt worden wederom in papier tegens 6 livres de Fransche kroon betaelen, zulks veroorsakt het grootste disorder in de winckels en op alle plaetsen, temeer omdat er heden niet eenen sak graen aengebragt is en dat alle andere eetwaeren zeer weijnig aengebragt worden.

(109) Het huis ‘De Gouden Hoorn’, Simon Stevinplein 2, staat beschreven in het oud Brugs kadaster van 1580 als grenzend aan ‘het Lophemstraetkin of Enghelstraetkin en liggend rechtover het Westvleeshuis’, (zie SAB., Zestendelen, O.-L.-Vrouwzestendeel, folio 78). Bij de verkoop van het huis in 1714 staat het beschreven als ‘... huys met zijnen toebehoorten, met eenen groote steene poorte ende plaetse van lande daermede gaende, sijnde een herberghe ghenaemt den Hoorne ....’. Aan de noordzijde grensde het huis aan het Loppemstraatje, dat in de tekst het ‘halfcantstraetkin’ wordt genoemd; aan de zuidzijde aan een doodlopend straatje, het ‘schapstraetken’.

(19 april 1795)

Op den 19 april, zijnde decadi of den 30 germinal of spruijtmaendt, genaemt griffiemes⁽¹¹⁰⁾, toegewijt aen den stoicisme zoo in den almanak kan gesien worden, zijnde zondag, speelde het carilion van 11 tot 1 uren en van 3 tot 5 uren 's middags en in alle huijsen deser stadt is het drijcaleurig vaendel uijtgesteken geworden.

(110) De benaming voor de decade die overeenstemt met 19 april 1795 was greffoir: entmes. Zie ook noot 92.

(20 april 1795)

Op den 20 april is in 't licht verschenen: ‘Algemeene en nauwkuerige versaemelinge van alle de persoonen der beijde geslagten die ter doodt veroordeelt zijn, sedert het begin der revolutie tot heden, etc.’, met tijtelplaet, welke versaemelinge sub N. kan gesien worden⁽¹¹¹⁾. In desen eersten numero zal het naegeslagt met afschrik lesen hoe menige ongeluckige tot Parijs om hals gebragt zijn voor daeden die geensints de doodt verdienden te onderstaen. CXIV gaset van 20 april, etc.

(111) In de onuitgegeven Studie van de catalogus van Jozef Van Walleghem (1757-1801) door Ludwien Casier werd het werk niet geïdentificeerd.

(23 april 1795)

Op den 23 april zijn binnen dese stadt onder geleijde peerdevolk aengebragt en in vangenis beweegt meer dan 50 Fransche soldaeten, die vastgenomen zijn om het begaen van veele dieften en andere moetwilligheden die zij op verscheijde

[p. 37]

parochien van 't noorden begaen hebben. Zoo men verneemt is de kercke van Damme geduerende den gepasseerden nagt van meer 3000 guldens effecten met braeke bestolen geworden, tot zelfs de heijlige vaten ende heijlige hostien heeft men op den grond geworpen bevonden, ook verneemt men dat de kercke van Liswege merkelijk is bestolen geworden. CXV gaset van 23 april, etc.

(24 april 1795)

- fol. 69 - Op den 24 april in den naermiddag was er een groot disorder in het collegie van de studeerende jonkheijd van 't clooster der eerw. paters Augustinen. Drij municipaele bediende aldaer aengekomen zijnde, deden de klokke klippen en alle de studenten, benevens hunne professors, saemen-vergaederen, welke volbragt zijnde, is aen hun voorgelesen een nieuw slag van leeringe of cathechismus, welke voortaen door de studenten zal moeten geleert worden. De menige studenten ziende de tegenheijd die hunne meesters betoonden, in 't aennemen van dezelve leeringe die meer van de vrijheijd en gelijckheijd als van den waeren godtsdienst is handelende, begonsten dese municipaele bediende openbaerelijk te beschimpen tot zoo verre dat zij onverrichter saeken het collegie verlieten en meer dan 50 studenten liepen agter hun, die hun zelfs tot verre langs den weg beschimpten. Zulks voorsiet men een volkomen opschorting van dit collegie te zullen veroorsaeken, terwijl dat er seffens orders gegeven zijn dat dit collegie tot naeder orders moet opgeschort en gesloten worden⁽¹¹²⁾.

(112) College van de paters Augustijnen, zie MV. 1791, n. 133.

(25 april 1795)

Op den 25 april zijnde martdag, heeft men wederom hoe langer hoe meerder den heelen ondergang beginnen gewaer te worden voor alle de inwoonders deser stadt, doordien dat er op heden nog boter, eijeren nog graen door geene landtslieden is aengebragt geworden, zoodat er op de marten volk genoeg is, maer geene eetwaeren en het weijnig dat er nog aengebragt word, is wederom door verscheijde kwaedwillige baetsugtige - fol. 70 - zoo er maer in gelt gevraegt wordt tegens 6 livres de Fransche kroon betaelt geworden (daer men nu gemakkelijk 60 livres voor een Fransche kroon bekomen kan), zoodat de brave borgers die de eetwaeren voor gelt willen koopen, zulks bedektelijk doen moeten of die moeten naer hun huijs doen brengen, willen zij eenig eeten hebben; om den oproer die men hieruijt voorsiet zooveel mogelijk te voorkomen en op de klagten die menige gedaen hebben van het laeste meel dat er gedistribueert is, het welke veele zelfs geweijgert hebben te aenveerden, is er heden van 't stadthuijs afgekondigt bij orders van de municipaliteijt eene strenge proclamatie waerin vermelt word dan degone die laest geen meel hebben willen haelen, hetzelve op maendag aenstaende zullen bekomen naer een nieuwe kaerte van hun wijkmeester ontfangen te hebben, zoo breeder in dezelve ordonantie mij ter hand gekomen, versaemeling sub N. kan gesien worden.

(27 april 1795)

Op den 27 april is ingevolgen de voorgaende proclamatie in den pand van 't clooster der eerw. paters Augustinen aen alle degone voorgaendelijk het meel hebben geweijgert hetzelve volgens de gedistribueerde kaerten uijtgedeelt geworden, nu dezelve blijde zijn zulks te hebben, om hoe slegt dat het is van den hongersnood niet te vergaen. Nu verneemt men met sekerheijd dat de Fransche troupen heel Holant ontruijmen en dat den vrede aenstaende is, een dichtjen dat aen den vrijheijdboom tot Amsterdam geaffixeert geweest is van desen inhout: ‘Den vogel is geplukt, de veren zijn gevlogen, de prins werd onderdrukt, den patriot bedrogen’, zooals mij hetzelve ter hand gekomen is⁽¹¹³⁾. CXVI gaset van 27 april, etc.

(113) De vrede zal pas op 16 mei in Den Haag ondertekend worden.

(29 april 1795)

- fol. 71 - Op den 29 april, zijnde decadi of den 10 floreal of bloemmaendt, genaemt raeke⁽¹¹⁴⁾, toegewijt aen de liefde, zooals in den almanak kan gesien worden, saeg men heden wederom aen alle de huijsen deser stadt het

(114) De benaming voor de decade die overeenstemt met 29 april 1795 was rateau: hark.

[p. 38]

drijcaleurig vaendel waeijen en het carilion wegens den woensdag speelde van 11 tot 1 uren en 's middags van 3 tot 5 uren. Nu hoopt men in 't algemeen van die Fransche sottigheden haest een volkomen eijnde te zullen zien, terwijl volgens de maeren van heden den vrede tusschen Zijne Majesteijt den Keijser ende Koning Franciscus den II geteekent is, waerbij gevoegt wordt dat voor het eijnde van de maendt meij de keijserlijcke troupen in 't besit der Nederlanden zullen weerkeeren, dat alle herten wenschen opdat er van alle de ongelucken waerin wij leven een eijnde mag gemakt worden⁽¹¹⁵⁾.

(115) Van Walleghem neemt zijn wensen voor werkelijkheid. De Oostenrijkers zijn minder dan ooit in de Nederlanden geinteresseerd. Een vrede met Frankrijk is nog lang niet in het zicht (P. VERHAEGEN, o.c., I, p. 400-403).

(30 april 1795)

Op den 30 april zijn van 't stadthuijs afgekondigt bij orders van d'agenten van de Fransche republicke drij wijtloopige proclamatien hooftsaekelijk behelsende een streng verbodt wegens het schenden der bosschen, etc.⁽¹¹⁶⁾, door de tweede worden de rechters der domeijnen afgeschaft en d'omstreeks bestieringen daermede belast, etc.⁽¹¹⁷⁾, door de derde is het delai tot het indraegen nog 10 daegen verlangt tot het indraegen der rekeningen van de geriquireerde goederen, binnen welken tijdt alle rekeningen ten desen opsicht aen d'agentie van commercie moeten overgedraegen worden⁽¹¹⁸⁾. CXVII gaset van den 30 april, etc.

(116) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 304v.-307v.

(117) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 307v.-308r.

(118) Zie SAB., reeksnr. 120: Hallegeboden, 1793-1795, f. 282v.-283r.; SAB., reeksnr. 122: Plakkaten, 2de reeks, reg. 39, nr. 44.