Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1793 en 1794
(1989)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd(September)(1 september 1794)- fol. 89 - Op den 1 september om 9 uren 's morgens is bij hallegebode bij orders van 't magistraet van 't stadthuijs afgekondigt dat de ouders of vrienden van de vertrokken pioniers deser stadt die eenige pakken met lijnwaet en andere nootsaekelijkheden willen toesenden, hetzelve op heden konnen doen en dezelve versekert met een adres daerop bewegen in de wagt der schaedebeletters, vanwaer dezelve hun seffens door den aengekomen borger commissaris der zelve pioniers zullen bestelt wordenGa naar eind(100). Nu verneemt men met sekerheijd dat onse Brugsche jonkheijd tot Duijnkerke gearriveert zijn en aldaer gebruijkt worden tot het uijtdelven van een nieuwen bassin, zijnde geen wonder dat dese bekentmaekinge heden gedaen is opdat ider zig zoud konnen verschoonen als men aenmerkt hoe dezelve uijt dese stadt als een trop koeijen gedreven zijn, zonder dat iemant van zijn ouders of vrienden konde afscheijt nemen of zonder eenige nootsaekelijkheijd te konnen mededraegen. Heden feestdag van den H. Egidius is naermiddag uijt des zelfs parochiale kercke | |
[pagina 146]
| |
langs den gewonen toer de gewone processie omgedregen, langs den weg als naer jaerelijksche gewoonte de autaeren gestelt zijndeGa naar eind(101). | |
(2 september 1794)Op den 2 september verneemt men de sekere tijdingen dat de stadt Valencijn en Condé door de K. en K. troupen ontruijmt en door de Fransche beset is. D'ontruijminge van welke als een voorteeken van vrede aensien wordt, als men aenmerkt wat mans en gelt de veroveringe van die plaetsen in den gepasseerden velttogt aen de vereenigde legers gekost heeft. Nu wilt men met sekerheijd doen geloven dat de ambassaduers van alle hoven tot Parijs tot het maeken van vrede aengekomen zijn. | |
(3 september 1794)- fol. 90 - Op den 3 september heeft men met het grootste hertseer tusschen eene gewaepende wagt Fransche vanuijt de parochiale kercke van O.L.V. zien vertransporteeren een konstgewerkt marbel O.L.V.-beelt, weerdig meer dan hondertduijsent guldens, dat aldaer sedert menige jaeren in de H. Sacramentcapelle in een glaese kasse gestaen heeft, benevens veele kostbaere rarijteijten deser kerckeGa naar eind(102). Gisteren naermiddag heeft die kercke gesloten geweest zonder dat er vespers of lof gedaen is, geduerende welken tijdt met meer dan 50 gewaepende mannen heel dees kerke doorsogt is geworden, gelijkkelijk ook in veele andere op diergelijcke wijsen alle de rarijteijten, schilderijen en kostbaerheijden ontweert wordende. Al haest zal men tot ons overgroot misnoegen onse geheijligde tempels van alle hunne vercierselen berooft zien, want zoo in d'eene als in d'andere alle het goud en zilver gesmolten wordt om te konnen voldaen elk zijne quote in de vier millionen livers, in welke verscheijde geestelijcke bijnae boven hun vermogen geschat zijn. | |
(4 en 5 september 1794)Op den 4 en 5 september wierden op de coupure ingelaeden eenige billanderschepen met goederen van de requisitien deser stadt en met de kostbaere rarijteijten en schilderijen zoo uijt de kerken als hiervooren vermelt, als uijt particuliere huijsen ontweert. Alle welke kostbaerheden en goederen men tot groot hertseer aller borgers van de Coupure onder een groot geleijde dragongers langs Gent naer Rijssel en verder naer Parijs ziet vertrekken, welke uijtgeputte landen aldus teenemael zullen worden verrijkt en de bloeijende Nederlanden al haest teenemael tot ons aller hertseer teenemael zullen verarmt worden. | |
(6 september 1794)- fol. 91 - Op den 6 september zijnde martdag was de troppeling van volk, zoo 's morgens aen het Boterhuijs als 's middags aen d'Halle om graen te bekomen, wederom zoo groot dat er veele bijnae doodtgedroomt wierden, zoodat er menige borgers zonder boter of graen te konnen bekomen zijn moeten naer huijs keeren, te meer omdat het graen dat er nog is door het gemeen volk met gewelt opgekogt wordt. Heden verscheen in 't licht: ‘Vranrijk voor republik erkent door de Vereenigde Staeten van America’, versaemeling sub N. te zien, onder welkers bemiddeling veele voorsien dat den vrede zal gemakt worden. | |
(7 september 1794)Op den 7 september om 11 uren 's morgens wiert andermael bij hallegebode aengekondigt dat alle degone binnen dese stadt vremdelingen in hunne huijsen hebbende of logeerende, binnen de 24 uren der zelver naemlijst moeten overbrengen in 't stadthuijs, op pene van als vijanden der republicke behandelt te wordenGa naar eind(103). Eene andere ordonantie behelst dat alle de peerden van luxe of pragt die in requisitie genomen zijn morgen om 9 uren in 't beluijk van d'abdije van den Eechoute bijeen moeten vergaedert zijn, welke op den 8 september ter gestelde ure aldaer aengebragt zijnde zijn alle dezelve geteekent geworden en zullen voor den Franschen dienst gebruijkt worden, zoodat men met reden vreest dat geene eijgenaers die nog weder zullen bekomen of oijt zien zullen. | |
[pagina 147]
| |
(9 september 1794)Op den 9 september om 11 uren 's morgens wiert van 't stadthuijs een hallegebodt afgekondigt dat elk nog meer ontstelde, door hetzelve alle de peerden deser stadt en paelen van diere in requisitie genomen wordende, alle welke op den 11 deser ten negen uren 's morgens in 't beluijk van den Eechoute moeten beweegt wordenGa naar eind(104). Een ander ordonantie behelst dat alle de mesthopen liggende langs de Langereije en op den aerdeweg agter d'herberge Dux de Lauraine binnen 3 mael 24 uren moeten weggenomen zijn, op pene dat d'eijgenaers als moetwillige zullen gestraft en behandelt wordenGa naar eind(105). | |
(10 september 1794)- fol. 92 - Op den 10 september waeren 's morgens aen d'huijsen van verscheijde cruijdenierswinkels, te weten aen degone van Bruijne op de Mart en van Wuterwulge en De Net in de St.-Jacobsstraete militaire Fransche wagten gestelt, zoowel omdat zij de waeren in requisitie gestelt hebben geweijgert als omdat zij verscheijde waeren van hunne winckel boven het maximum willen verkopenGa naar eind(106). Met een van dese te weten met Wuterwulge is het zelfs zoo verregegaen dat hij tusschen eene gewaepende wagt naer den commandant is vergeleijt en vandaer naer de vangenisse, zijnde niet geslaekt geworden voordat alle zijne suijkers die hij in huijs heeft tegens 30 sols Fransch in assignaten tusschen een grooten toeloop van volk uijtgewegen waeren, waernaer zijn winkel is gesloten geworden. | |
(11 september 1794)Op den 11 september waeren 's morgens in d'abdije van den Eechoute ingevolgen de voorgaende ordonnatie vergaedert generaelijk alle de peerden deser stadt, van welke alleen eene notitie genomen wiert en naer d'opneming van welke de eijgenaers met hunne peerden mogten naer huijs trekken zoodat die nu al in requisitie genomen zijn. | |
(12 september 1794)Op den 12 september wiert bij hallegebode en trommelinge rond de stadt aengekondigt, dat op morgen in de boter- en graenmart niet dan vrouwspersoonen zullen toegelaeten, worden die een halve ure voor het begin der Mart in d'Halle en Boterhuijs zullen moeten vergaedert zijn en aen welke de eetwaeren alleen zullen afgelevert wordenGa naar eind(107). Door een ordonantie van 't Vrije heden geaffixeert worden te lande in requisitie gestelt menigvuldige objecten ende beesten van alle slag, zoo in dezelve wijtloopige ordonantie heden alom te lande uitgesonden breeder kan gesien wordenGa naar eind(108). | |
(13 september 1794)- fol. 93 - Op den 13 september zijnde martdag was het wegens de gegeven ordonantie hiervooren vermelt nog erger om eetwaeren te bekomen als het tot nog toe geweest heeft. In het Boter[huijs] en in d'Halle waeren der zooveel vrouwlieden vergaedert om boter en graen te bekomen dat het onmogelijk was elk van een kleene te bedienen. Hierdoor was de murmuratie nog grooter en het gedroom zoo groot dat er verscheijde bijnae doodtgedroomt wierden die men met moeijte uijt de menigte moest trekken en alle middels aenwenden om hun te behouden. Het heele hekken in d'Halle wiert doorgedroomt in spaenders en menige wierden hunne kleederen geschuert, alle welke niettegenstaende moest het mederendeel wegkomen zonder boter of graen te konnen bekomen. | |
(14 september 1794)Op den 14 september wiert om 12 uren 's morgens van 't stadthuijs bij hallegebode afgekondigt eene naedere ordonantie uijt Brussel nopende het heffen van de geltcontributien die maer alleen op de geestelijcke, edele, gepreveligeerde, de rijcke en begoede zullen mogen geheven wordenGa naar eind(109). Niettegenstaende die ordonantie meermals is afgekondigt, worden nogtans met dezelve veele onbegoede borgers belast, aen welke men elk eenen brief laet toekomen tot het opbrengen van 1000, 600 of 300 livres, welke in specien of in | |
[pagina 148]
| |
zilver baeren binnen den bepaelden tijdt in het committé van 't Vrije moet gedregen worden. Veele borgers zelfs hun in d'onmogelijkheijd bevindende van zoo spoedig hunne quote te konnen betaelen, te meer omdat elk niet dan assignaten ontfangt en de vier millionen livres contributie in numerairen moeten betaelt wordenGa naar eind(110). | |
(15 september 1794)Op den 15 september is bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt eene ordonantie waerbij aen elk verboden wordt tenzij om besondere redens, zig des avons naer den thien uren langs de straeten deser stadt te begeven, op pene van als stoorders - fol. 94 - van d'algemeene ruste aengehouden te worden. De publicatie van dese ordonantie is ten hoogsten noodig geworden om de geschillen en bloedige gevegten die er bijnae alle nachte tusschen de Fransche troupen en borgers langs de straeten en in veele herbergen plaetse hebben, terwijl ook andere laet op de straeten gaende zoo door quaedwillige borgers als door de soldaeten van hun gelt, gespen, horlogien en zelfs van hunne kleederen met gewelt ontrooft en uijtgestropt worden. Eene andere ordonantie behelst eene naedere tauxe van het meel dat door de bakkers verkogt wordt, op het welk een augumentatie boven het maximum gestelt is opdat de bakkers het met eenig meer voordeel zouden konnen verkopen en het gemeente zoud konnen bedient worden. | |
(16 september 1794)Op den 16 september zijnde den laesten van de 12 Fransche maendt, genaemt fructidor, en vervolgens decudi 30 genaemt corbeilleGa naar eind(111), saeg men binnen dese stadt gelijk sedert d'aenkomst der Fransche in alle de huijsen der Franschgesinde het drijcaleurig vaendel uijtsteken tot teeken dat sij dien dag als hunnen rustdag vieren. Nu volgen der nog vijf daegen tot vervolling van het Fransch jaer welke les sanculotides genaemt worden, zooals alles breeder in een Fransche almanach met daegen en naemen van ider, mij ter handt gekomen, kan gesien worden. | |
(17 september 1794)Op den 17 september door de heele Fransche republicke geviert wordende den eersten dag van de sanculotides volgens den almanak genaemt la Fête de la Vertu, saeg men aen d'huijsen der Franschgesinde het vendel waeijen, dog door de troupen wierden geene baldaedigheden gepleegtGa naar eind(112), want er uijtgestroijt was dat er zoud gemasquert geweest hebben en ander baldaedigheden gepleegt, alle welke verboden is geworden. Om 6 uren van desen morgen is in de parochiale kercke van St.-Anne gedaen een solemnele misse opdat den almogenden Godt zoud gelieven te stutten den voortgang van de woedende plaege van den rooden loop waervan heele menagiën in 't graf gesleept wordenGa naar eind(113). | |
(18 september 1794)- fol. 95 - Op den 18 september door de heele uijtgestrektheijd der Fransche republicke geviert wordende duodi van de les sanculotides, genaemt Fête du GénieGa naar eind(114), saeg men wederom als gisteren aen d'huijsen van de Franschgesinde het drijcaleurig vaendel waeijen, dog door de Fransche troupen wierden geene buijtenspoorigheden gepleegt zoodat het op heden wederom taemelijk gerust was. De beijde magistraeten deser stadt Brugge en 's Landts van den Vrijen, sedert gisterennaermiddag door den Fransche commandant Laurent in requisitie of arrest gestelt zijnde uijt hoofde dat de gevraegde contributie van vier millionen nog niet vervolt is, wiert ten desen eijnde om 12 uren van desen morgen bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt dat binnen den derden daege naer d'afkondinge deser alle degone die met de geltcontributien belast zijn de betaeling in de gestelde plaets van het Vrije moeten komen doen, op pene van als astacenGa naar eind(115) of gijselaers naer Vranrijk vervoert te worden. Eene tweede ordonantie behelst dat alle het greijs langs de straeten liggende dat er | |
[pagina 149]
| |
vervoert wordt, op arbitraire correctie in den boomgaert van het gewesen clooster der Carmeliterssen, waer het hospitael militaire is, moet vervoert wordenGa naar eind(116). Vier andere ordonantien uijt Brussel heden ook gepubliceert behelsen menige wijtloopige reglementen, zoo nopende de requisitien, het versenden van goederen van d'eene stadt tot d'andere, de geltcontributien, aenmoedingen nopende de gewaende vrijheijd en gelijkheijd, etc., etc., alle zoo wijtloopig uijtgebreijt dat men een halven dag werk heeft om alles te lesen dat er daegelijks geplakt en geordoneert wordt. | |
(19 september 1794)- fol. 96 - Op den 19 september door de heele uijtgestrektheijd van de Fransche republicke geviert wordende tridi Fête du TravailGa naar eind(117), saeg men als de twee voorgaende daegen aen d'huijsen der Franschgesinde het drijcaleurig vaendel waeijen, tot nog toe door de troupen geene buijtenspoorigheden gepleegt wordende. Om 11 uren van desen morgen is van 't stadthuijs afgekondigt eene wijtloopige ordonantie uijt Brussel, behelsende dat er tot Brussel opgeregt is eene revolutionaire regtsbank, bestaende in eenen president, vijf rechters en eenen openbaeren aenklaegerGa naar eind(118). Voor desen ongeluckigen regtsbank zullen gelijk door heel Vranrijk gepleegt wordt, aen degone van 't Nederland pligtig aen eenige misdaeden worden gebragt en volgens d'omstandigheden of veroordeelt of vrijgesprooken worden. Eenen pater Capucin, dese weke tusschen eene wagt van Oostende gebragt omdat hij zoo men zegt tegens de Fransche regeering heeft gepredikt, is reets naer die regtsbank beweegt om aldaer vrijgesproken of veroordeelt te worden. | |
(20 september 1794)Op den 20 september door de uijtgestrekheijd van de Fransche republicke als vooren geviert wordende quartidi Fête de l'OpinionGa naar eind(119), saeg men als de drij voorgaende daegen aen d'huijsen der Franschgesinde het drijcaluerig vaendel waeijen zonder dat door de troupen tot heden iets buijtengewoonte verricht wiert. Heden, zijnde martdag, wiert wederom de boter- en eijermart in 't Boterhuijs en in d'Halle gehouden, waer het gedroom om eetwaeren te bekomen zoo groot was dat er verscheijde zoo goet als doodtgedroomt zijnde, het meestendeel nog zonder eetwaeren te konnen bekomen moesten vertrekken. Heden is er bij hallegebode afgekondigt eenen wijtloopige proclamatie uijt Brussel beginnende: ‘Vrijheijd, gelijkheijd, broederlijkheijd’, behelsende veele voorwerpen te lang om te melden zoo dezelve kan gesien worden. | |
(21 september 1794)- fol. 97 - Op den 21 september door de heele uijtgesterkheijd van de Fransche republijcke geviert wordende quintide van de sanculotides Fête des RecompanceGa naar eind(120), wiert die feest binnen dese stadt op 't volgende order geviert: van 's morgens vroeg saeg men aen d'huijsen van de Franschgesinde het drijcaleurig vaendel waeijen en met 't opkomen van den dag saeg men boven den Hallentooren een nieuw drijcaleurig vaendel waeijen met eene nieuwe wimpel, dit ter oorsaek dat het vaendel aldaer geplaest als hiervooren fol. 62 vermelt teenemael in stukken geschuert was. Om 6 uren van desen morgen begonde het carilion op den thoren te speelen en continueerde behalvens over den noen tot 's avons ten 7 uren bijnae zonder ophouden. Den dag liep vervolgens gerust door tot den 4 uren naermiddag zonder dat er door de troupen eenige buijtenspoorigheden langs de straeten begaen wierden, als dan eenen compagnie van Franschgesinde, dog meest jongers, vergaedert zijnde, aen welke belacchelijcke en dwaese bende de Lingne, stokhouder deser stadtGa naar eind(121), zig als tamboor-major aen het hooft plaetste, welke verselt met trommels en musicaele instrumenten en met een drijcaleurig vaendel, dat in 't midden geplaest wiert, benevens twee meijskens gekleet in 't wit tusschen hun beijde draegende een croone gevlogten van bloemen en groone takken. In desen | |
[pagina 150]
| |
toestant ging de bende al trommelen en speelen rond de besonderste straeten der stadt en speelden voor d'huijsen waer eenige militaire oversten gelogeert zijn. Aldus om 6 uren op de Mart - fol. 98 - waer eene belacchelijcke triumphe begonst, de croone onder een geroep dat niet als van eenige Franschgesinde toegejeugt wiert en door een bende jongers bij middel van eene leeder aen den vrijheijdtsboom genagelt zijnde, begonst de heele bende met den tamboer-major en vermengelt met eenig slegt vrouwvolk rond den boom te dansen, 't welk zoo onnoosel werk door d'overste der Fransche zelfs uijtgelacchen wiert, ziende die dwaese dansen in eenen alderongeluckigsten tijdt dat het heele Nederland gerenueerd wordt. Van 6 tot 61/2 uren luijdeden alle de klokken van alle de kercken der stadt Brugge, waermede die Fransche vruegde, maer voor alle welpeijsende rouwfeest, gesloten wiert, geduerende alom alle ballen en openbaere plaisieren toegelaeten zijnde.
Om 11 uren van desen wiert bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt dat er door het magistraet der stadt, bij versoek van 't Concilie Medicum versogt, geordoneert wordt om de gevolgen van de woedende besmettelijcke regneerende plaege zooveel mogelijk te voorkomenGa naar eind(122): dat alle de lijken indefrend van wat siekte dat iemant zal komen te sterven voortaen niet meer dan tweemael 24 uren zullen mogen over aerde liggen; dat er ook geene lijken meer mogen in de kerken of kapellen worden geplaest, maer dat dezelve direct uijt het huijs naer 't kerkhof moeten gedregen worden en aldaer seffens gedolven in eenen put ten minsten van 6 voeten diep. In d'huijsen waer iemant zal overleden zijn, zal de lijkenkleederen en slaepinge, door den overleeden - fol. 99 - gebruijkt, geduerende seven daegen in d'openlocht gehangen worden aleer dezelve zal vermogen gewasschen of uijt den huijse vertransporteert te worden. Hieruijt kan men oordeelen hoedaenig de woedende plaege van den rooden loop zoo binnen dese stadt als te lande regneert, die zeer besmettelijk is en door de doctors verklaert wordt maer twee graeden leeger meer als een volkomen pestilentie te zijn.
Desen morgen tusschen 11 en 12 uren wiert uijt een huijs agter St.-Salvatorskerkhof door eene gewaepende patrouille der Fransche uijtgehaelt eenen priester, zijnde een Franschen geemigereerden, die in vangenis beweegt wiert en die voorseker naer de revolutionaire regtsbank van Brussel zal vertransporteert worden.
Desen naermiddag geduerende het lof in de parochiale kercke van O.L.V. gebuerde eene groote baldaedigheijd door twee Fransche soldaeten, die aldaer met hunnen hoedt op rond de kerk al wandelen kouten en spotten elk met eene brandende smoorpijpe in hun mondt gingen (diergelijcke buijtenspoorigheden door de soldaeten worden bijnae daegelijks in verscheijde kerken begaen). Eenige borgers deser stadt zulks niet konnende lijden dreeven dezelve uijt de kerke en hielden dezelve zoo lang, niettegenstaende het gewelt dat sij makten, totdat er een gewaepende wagt aengekomen was waerdoor sij naer de vangenis beweegt wierden. | |
(22 september 1794)Op den 22 september eersten dag van het nieuw beginnende Fransche jaer primidi, genaemt raisin, en de eerste maendt genaemt vendemiaire, zijnde morgen duodi genaemt safran en verders zoo vervolgens van dag tot dag in den Franschen almanak kan gesien wordenGa naar eind(123), saeg men desen morgen - fol. 100 - met de grootste droefheijd des herten eenige staljens die de Fransche baldaedigen feest veroorsakt heeft. Onder andere O.L.V.-beelden aen d'huijsen deser stadt staende was ook het beelt van den H. Joannes Nepomucemise, staende op d'Eechoutbrugge, teenemael met morre en drek overstreken zoodat | |
[pagina 151]
| |
die beelden bijnae niet meer kennelijk waeren. Dezelve wierden desen morgen seffens met allen spoet en moeijte zooveel mogelijk was, afgewasschen. In de Carmesstraete, langs de Langereije en omliggende straeten, zijn ook geduerende den nagt veele glaese vensters ingeslaegen geworden.
Om 12 uren is bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt dat alle de grouwe lijnwaeten deser stadt, dienende voor sakken en tenten, in requisitie gestelt zijn en dat door d'eijgenaers der zelve op verbuerte der lijnwaeten en de dobbelweerde der zelve, die in d'abdije van den Eechoute moeten gelevert wordenGa naar eind(124). | |
(23 september 1794)Op den 23 september saeg men 's morgens dat de beeltstormers en straetschenders niet vergenoegt met de beelden den voorigen nagt bemort te hebben, dezelve nu geduerende den gepasseerden nagt met een groene verwe hebben beschildert, tot zelfs de cruijsen en de beelden op de kerkhoven, onder verscheijde der zelve de haetelijcke naemen van macron, macarelle, sarge, etc. geschildert zijnde, aen welke desen morgen zooveel mogelijk afgewasschen wiert omdat de verwe nog nat op dezelve was. | |
(24 september 1794)Op den 24 september om 11 uren 's morgens wiert bij orders van 't magistraet bij hallegebode afgekondigt dat den heere ende wet met 't grootste ongenoegen aensiet de straet- en beeltstormerije die geduerende de twee gepasseerde nagten begaen is, om welke te voorkomen wordt er belooft eene premie van 2000 livres aen dengonen die de daeders zal aenbrengen zoodaenig dat zij van 't fait overtuijgt wordenGa naar eind(125). In 't algemeen gelooft men zulks niet door de troupen maer door kwaedtwillige deser stadt begaen te worden. | |
(25 september 1794)- fol. 101 - Op den 25 september wiert om 11 uren 's morgens bij hallegebode afgekondigt dat bij orders van 't magistraet in requisitie gestelt worden alle de koeijbeesten, ossen, schaepen en kalvers die er binnen dese stadt en des zelfs paelen te bevinden zijn, zullende de eijgenaers der zelve daervan binnen den derden daege daervan moeten overbrengen eene exacte lijste, op pene van als vijanden der republicke aensien te wordenGa naar eind(126). Diergelijcke ordonantie is er gedaen door de heele uijtgestrekheijd 's landts van den Vrijen waerbij den nomber van alle de beesten die er bevonden worden moet overgebragt worden. Dit voorspelt genoegsaem d'armoede en schaersheijd die wij reets gevoelen en die wij hoe langer hoe meerder te verwagten hebben, dewijl onse rijcke landen door de Fransche legers van alles staen berooft te worden. Sedert den ongeluckigen inval van de Fransche in de Nederlanden en was er tot heden geene Gensche Gasette in 't licht gegeven, te weten de XLVIII van den 16 junij 1794, zijnde heden uijt Gend uijtgegeven het eerste vervolg deser gasetten te weten N. LIV voerende voor tijtel: ‘Vrijheijd, gelijkheijd, onpartijdigheijd, etc.’ zooals die breeder in 't vervolg der gasetten kan gesien worden, zullende nu te zien zijn of het vervolg deser uijtgave zal gecontinueert worden. | |
(26 september 1794)Op den 26 september wiert bij hallegebode en trommelinge afgekondigt dat de wekelijcksche boter- en graenmarten zullen gecontinueert worden, op 't order sedert eenige weken geplogen en dat er in d'Halle en in 't Boterhuijs niet anders dan vrouwspersoonen zullen toegelaeten worden te koopenGa naar eind(127). Zulks is besonderlijk afgekondigt omdat er onder 't gemeente een gerugt verbreijt was dat op morgen de boter- en graenmarten als naer gewoonte op de marten gingen gehouden worden. | |
[pagina 152]
| |
tegemoed siet en vroeg of laet schrikkelijcke revouten te verwagten heeft. Meer dan 500 vrouwlieden van alle slag die sedert den 6 uren in een geduerigen regen en gedroom voor het Boterhuijs hadden gestaen tot den 10 uren en geen konnende bekomen, terwijl d'aengebragte boter uijtverkogt was, liepen gesaementlijk als verwoet naer het collegie en van daer naer den commandant der stadt; om welke te stillen men genootsakt was dezelve andermael naer 't Boterhuijs te senden en de boterwinkels hunne boter af te haelen, totdat elk van dese van een stuk boter gedient was. Geduerende den naermiddag was het gedroom zoo groot om graen te bekomen dat er verscheijde bijnae doodtgedroomt wierden. (LV gaset van 26 september 1794). | |
(28 september 1794)Op den 28 september om 12 uren 's morgens is er van 't stadthuijs afgekondigt eene wijtloopige Fransche proclamatie, waerin het misnoegen betoont wordt dat er sedert eenigen tijdt begaen is zoo in de kercken, aen de beelden als ander onteeringen der geestelijcke saekenGa naar eind(128). De Fransche republijcke, willende den godtsdienst der Nederlanden in geene deelen stooren, zal met de doodt straffen alle degone daeraen in 't vervolg eenig hinder zullen toebrengen en zal vast waeken dat er 's avons naer de retraite geene troupen langs straete zullen toegelaeten worden. | |
(29 september 1794)Op den 29 september van 's morgens met het aenbreken van den dag saeg men door dese stadt langs de Cruijspoorte vertrekken het heele camp bestaende in menige canons, cuisons, voorraed- en bagasewaegens en manschap, dat sedert meer dan 2 maenden buijten de Smedepoorte voor dese stadt gecampeert geweest heeft, welke men zegt naer het groot leger voor Maestrict te zullen trekken, welke plaetse zoo er geseijt wordt reets door het groot Fransch leger is ingesloten geworden. | |
(30 september 1794)- fol. 103 - Op den 30 september naerdat den nagt zeer ongerust binnen dese stadt doorgelopen was, door het restant van den aftogt van het camp Fransche dat buijten de Smedepoorte gelegen heeft, saeg men desen morgen het resteerende deel van het camp langs de Cruijspoorte doortrekken, bestaende in een groote menigte canons, cuissons, voorraed- en bagasewaegens, alle hetwelk verders naer 't groot leger opgetrokken is. De Fransche hebben gisteravond alle de gemakte tenten van stroij en van ander getuijg van 't landt in brande gesteken, welke vlammen men tot in de stadt saeg en daerdoor alhier voor ongelucken vreesde, want men verneemt dat er buijten de Cruijspoorte in den aftogt verscheijde plonderingen en ander moetwilligheden door de Fransche begaen zijn. Diergelijcke ongehoorde moetwilligheden hebben bijnae daegelijks ten platten lande plaetse, onder andere zijn geduerende dese weke in eenen nagt drij huijsen op Dudzeele geplondert en eene vrouwe is er door de Fransche doodtgeschoten. Nu is 't bijnaer onbeschrijvelijk aen welke al oneijndige rampen het ongeluckig en te vooren bloeijende Nederland van alle zijden blootgestelt is. |
|