Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1791 en 1792
(1987)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[Maart](1 maerte 1792)- fol. 35 - Op den 1 maerte is alhier binnen Brugge de tijdinge toegekomen dat er reets eenige aenvallen tusschen Fransche vlugtelingen en tusschen degone die de constitutie voorstaen hebben plaetse gehadt. Dat de rust in Vranrijk hoe langer hoe meerder gestoort wordt en dat er reets binnen in Vranrijk bloedige aenvallen tusschen de beijde partijen hebben plaetse gehadt. Hierom wordt er nu ook binnen Brugge verbreijt dat den oorloog tusschen Zijne Majesteijt den keijser en de Fransche natie vastgestelt en gedeclareert is, zelfs zoo verre dat men zegt dat het hospitael generael hier binnen Brugge in korte daegen zal opgeregt worden en dat hunne koninglijcke hoogheden de gouverneurs generael der Nederlanden hier binnen Brugge hunne verblijfplaets zullen houden, waerschijnelijk omdat zij hier de minste gevaeren van aenvallen zouden voorsien en omdat de Brabanders nog altijdt even partidig blijven en het zoude konnen gebueren dat er hun menige van de voorige patriotten bij de Fransche zouden konnen vervoegen. Dit alles tot nog toe zijn loutere gissingen en veele zijn nog van gevoelen dat de Fransche saeken in der minne zullen vereffent worden, zullende dus den tijdt haest leeren wat er van dit alles zal geworden, omdat zulks voor den koophandel hoogst noodig geoorde[e]lt wordt. (XVIII gaset van 1 maerte, etc.). | |
(4 maerte 1792)- fol. 36 - Op den 4 maerte om 11 uren is in de cathedraele kercke van St.-Donaes door eenen Franschen heer geestelijcken gedaen eene predikatie en 't eijnden dezelve eene lesende misse (hierdoor ter zelver ure de gewone elvemisse niet gedaen wordende), in welke meest alle de menige Fransche vlugtelingen die hun binnen dese stadt bevinden tegenwoordig waeren. Zulks is den gepasseerden sondag ook aldus gedaen en zal op de volgende sondag en heijligdagen geduerende den heelen vasten gecontinueert worden, gelijk ook op Goeden Vrijdag toekomende in dezelve kercke, naermiddag ten vijf uren, de passie ofte het lijden ons heeren zal in 't Fransch gepredikt worden, zijnde zulks als buijtengewoon zijnde, door eene Fransche annonce aen de kerkdueren deser stadt geaffixeert geworden. | |
(5 maerte 1792)Op den 5 maerte waeren generaelijk alle de leden der ambagten en neeringen op hunne respective vergaederplaetsen saemengeropen tot het geven van hun advijs deliberatif tegens morgen ten 10 uren den 6 maerte, hetwelk door de respective dekens in 't collegie zal moeten overgedraegen worden. Den brief die eiken deken van 't magistraet was toegesonden op bevel van d'heeren Staeten van Vlaenderen was van den volgenden - fol. 37 - inhout: dat er aen de Staeten van Vlaenderen tot nog toe op hunne lest gedaene voorstellingen nog geene beslissende advijsen | |
[pagina 120]
| |
zijn toegekomen, tot vereffinge der schulden geduerende de laeste troubelen gemakt, belopende het total tot 3098000 en d'omstandigheden vereijsschende dat hierop zonder uijtstel beslissende advijzen, worden door de gemeene corporatiën, hebben de Staeten van Vlaenderen ten desen effecte de volgende voorstellingen gedaen belastingen in te voeren op de luxe, dat het malderijeregt voor den tijdt van 5 jaeren ingang te nemen den 1 meij zal ingevoert worden, zoo nogtans dat de kinderen te lande maer zullen moeten betaelen 10 jaeren oudt zijnde, dat generaelijk alle de peerden zullen moeten betaelen tot 8 stuijvers ter maende zonder dat hieraf iemant zal bevrijt zijn, eene vermeerderinge op het segelrecht en eene gelijchheijd voor alle de classen van inwoonders op de provenciale rechten en eenige andere voorstellingen te lang om te melden, wordende de corporatiën versogt dese te agrieeren of gunstiger voorstellen te doen. Den staet nogtans voorsiende dat de belastingen op de luxe, de fabricken en de consumptie der steden merkelijk zoude verminderen, hebben geoordeelt dese middelen de minst belastende voor het publik te zullen zijn. (XIX Baset van 5 maerte, etc.). | |
(6 maerte 1792)- fol. 38 - Op den 6 maerte 's morgens om 11 uren waeren alle de dekens der 46 ambagten en neeringen op het collegie saemen vergaedert tot het geven van de advijzen gisteren voorgestelt, welkers uijtslag besonderlijk van de meeste stemmen was de gevraegde belastingen niet te consenteeren nog te rejecteren, maer alvoorens te susteneeren dat eerst den staet misgaeders de stadt zal doen behoorlijcke rekeninge van hunne administratie, waernae in de lasten zal voorsien worden, zullende zulks aldus aen de Staeten van Vlaenderen toegesonden worden.
Heden naermiddag zijn bij orders van 't gouvernement door den Heere en Wet der stadt Brugge, geassisteert door de schaedebeletters, in de boekdrukerijen van sr. Van Hese, Bogaert en De MoorGa naar eind(28) afgehaelt en geconfisqueert tusschen 2 en 3000 exemplairen van de justificatie van den pastor van Liefkenshoek en ex-Capucijn Auxilius VervischGa naar eind(29), wanof het eerste deel als fol. [139 (1791)] aengewesen reets sedert eenigen tijdt in 't licht is verschenen en nu den II en III toom afgedrukt waeren, tot onderteekeninge van welke den zelven pastor eenige daegen hier in Brugge verbleven heeft en d'uijtgaeve van welke reets in de gasette van gisteren was geannonceert, zooals men in dezelve zien kan. Die eerschande boeken onnoodig geoordelt zijnde van onder het publik tot iders onstigtinge verbreijt te worden. | |
(8 maerte 1792)- fol. 39 - Op den 8 maerte 's morgens tusschen 10 en 11 uren ontstont er schielijk brant ten huijze van sr. Smet, lijndraeijer langs de Lange Reije, alwaer in eene agterlogie de terre in eene fournois gereet gemakt wordende tot het terren van 't touwwerk, de terre bij onvoorsigtigheijd van den knegt in de kook gekomen is en over het fournoijs overlopende is dezelve in brant geraekt, gelijk ook het fournoijs waerin de terre was, zulks veroorsakte seffens eene groote onblusbaere vlamme, zoodaenig dat dezelve zig tot buijten het dak verhief, waerdoor de klokke van de parochiale kercke van St.-Gillis en andere der naestliggende kercken geklipt wierden, terwijl den rook en stank bij uijtnementheijd groot was. Men voorsaeg alle middels tot het stutten der vlammen vrugteloos en dat hoe meer water men zoude gegoten hebben hoe heviger dat de vlammen zouden geworden hebben, totdat men eijndeling een groote menigte zout in 't fournoijs wierp door welke het gelukte dat hetzelve uijtgedooft wiert. Daer ontrent nog thien tonnen terre staende | |
[pagina 121]
| |
en veel hoeij en stroij liggende, was men voor den ondergang van 't heel gebouw genoegzaem bevreest geweest, de schaede hierdoor veroorsakt was niet merckelijk, maer den knegt en eenige andere waeren door 't afdrupenen der terre merkelijk verbrant geworden. (XX gaset 8 maerte). | |
(10 maerte 1792)- fol. 40 - Op den 10 maerte in den morgen wiert het magistraet deser stadt Brugge door eene estafette uijt Brussel officieelijk bericht dat Zijne Majesteijt Leopoldus den II, roomsche keijser en koning van Hongarien en Bohemen, etc., etc., door de gevolgen van eene apoplexie op den 1 maerte schielijk en op 't onvoorsiens het tijdelijk met het eeuwig verwisselt heeft. Reets sedert gisteravond was men binnen dese stadt van desen schrikkelijcken en onverwagten slag onderricht door eenen courier uijt Weenen die langs dese stadt in allerhaest naer Londen gereijst is, om dese droeve tijdinge aen het hof van Engeland over te draegen, gelijk er seffens aen alle de andere hoven is gedaen geworden. De [dood] (geboorte), etc. van Zijne Maj. in alle deelen te melden. | |
(12 maerte 1792)Op den 12 maerte was de droeve tijdinge aen welckers egtheijd nog menige twijffelden, hiervooren gemelt, geen geheijm meer, terwijl men van heden alle de oversten en officieren onder besettinge in 't openbaer siet den rouw draegen, bestaende in een swart flours over den rechter schouder onder de slickeren arm geslaegen. Van het overlijden van Z.M heeft tot nog toe geen naedere tijdinge ontfangen als hiervooren gemelt is, van nu af nogtans door alle vredelievende vaderlanders het afsterven van eenen zoo deugrijken en vredelievende keijser ende koning bitte[r]lijk betruert wordende. (XXI gaset van den 12 maerte, etc.). | |
(14 maerte 1792)- fol. 41 - Op den 14 maerte korts naer vijf uren 's middaegs begonde de klokke van de eerw. paters Capucinen en van de capelle van O.L.V. van Blendekens zeer hevig alarm te klippen, en vijf en half uren geslaegen zijnde de schelle op den Hallenthooren uijt welke het brandvaendel langs de westzijde uijt de venster gesteken wiert. Hierop volgde het alarmgeklip van alle de klokken der stadt en alles was in beweging ter oorsaek van een schielijcken ontstaenen brandt in d'agterboeije van sr. Gailliard, wonende in de Smedestraete, in het zijdtsstraetjen nevens zijn huijs gelegen zijnde en op eenen oogenblik veroorsakt was door een vierken dat eenige kinders van stroij en hout tegens de poorte der zelve boeije hadden gemakt. Van alle kanten saeg men speij ten en alle andere getuijg tot blussching van den brand bijbrengen en alle devoiren aenwenden om de verbreijdinge der hevige vlammen te stutten, die den ondergang van den heelen teerlijnkGa naar eind(30) voorspelden door eenen hevigen westenwindt, die van de veste zeer hevig waeijde. Het agterdak van drij nevensgelegen huijsekens wiert bijnae teenemael afgetrokken, terwijl die ook reets in brand waeren, dog welcke niet zonder merckelijcke schaede behouden wierden. Men trok ook het heele dak af van de gemelde boeije zonder dat men nogtans de totale verwoestinge van alles dat in dezelve was konde voorkomen, bestaende in menige brandstoffen van hoeij en stroij, menigen voorraed van saeden - fol. 42 - en andere diergelijcke materiën in welke den winkel van den zelven sr. Gailliard is bestaende, die alle ten deele verbrant en ten deele door het menig water dat er gegoten wiert (waerdoor alle naest gelegen steenputten uijtgeput waeren) teenemael bedorven zijn, door welke de schaede aen dese veroorsakt en de verwoestinge van 't gebouw zeer aenmerckelijk is. Dat | |
[pagina 122]
| |
d'onsteltenis vermeerderde was het in brand geraeken van eene vimmeGa naar eind(31) met hout liggende op d'agterplaetse, gelijk ook eenige boomen, dog welke ook door 't menig water en tijdige hulp nog ten deele uijtgeblust en gered wiert, zoodat het voorhuijs onbeschaedigt gebleven is. Ontrent 7 uren geworden zijnde, saeg men niet dan eenen hevigen doom en rook meer en de vlammen en vier waeren teenemael uijtgeblust, alle de speijten en brandtuijg wegtrekkende, over welckers verdere behoudenis der omliggende gebouwen elk zeer verheugt was. | |
(15 maerte 1792)Op den 15 maerte is van 't Stadthuijs afgekondigt de volgende ordonantieGa naar eind(32), dat den Heere ende Wet der stadt Brugge bij depeche van het gouvernement van den 10 deser gelast zijn geworden het publik kenbaer te maeken het droevig en smertig sterfgeval van Z.M. den keijser ende koning Leopoldus den II, onsen geduchten heer, in zijn paleijs tot Weenen den 1 deser overleden en ter oorsaeke deser tot naedere orders te verbieden alle spectakels en openbaere vermaekelijkheden. Zoo is 't dat den Heere ende Wet der stadt Brugge inherende de voorgaende depeche, verbieden op arbitraire straffe, zoo zij verbieden bij desen binnen de stadt Brugge ofte paelen van diere - fol. 43 - te vertoonen eenige spectakels, openbaere plaisairen, het dansen en gespel in alle hoegenaemde herbergen tot'er tijdt dat diesaengaende naerdere orders zullen bekent gemakt worden. Zullende dese ordonantie, opdat niemant zoude konnen purgeeren causa van ignorantie, van Stadthuijs afgekondigt en ter gewone plaetsen geaffixeert worden. (XXII gasette van den 15 maerte, etc.). | |
(19 maerte 1792)Op den 19 maerte wiert aen ider huijsgesin van onse wijk door de schaedebeletters toegebragt een gedrukt briefken tot het kiesen van eenen nieuwen wijkmeesterGa naar eind(33) en substituijt op den voet als ten jaere 1790 gedaen, van den volgenden inhout: D.21, N.17 oversten van het huijsgesin, geteekent als hiernevens: uli wordt vermaend bij resolutie vanwegens borgmeesters, schepenen ende raed der stadt Brugge, op vrijdagh den 23 van de lopende maendt maerte 1792 ten 3 uren naermiddag te compareeren in den pand van het clooster der eerw. paters Capucinen, om aldaer benevens de voordere ingesetene van uli district te helpen verkiesen vier persoonen, om bij borgmeesters, schepenen ende raed voornoemt uijt de verkosen persoonen aengestelt te worden nieuwen wijkmeester en substituijt, dit agtervolgens het reglement van de interne police geëmaneert den 12 meij 1790. Zullende de presente vervangende absente. Actum in kamer den 5 maerte 1792 Mij present en onderteekent. J.L. de Cridts. (XXIII gaset van den 19 maerte, etc.). | |
(22 maerte 1792)- fol. 44 - Op den 22 maerte is er alhier binnen Brugge een gerugt verbreijt dat Zijne Majesteijt den koning van Hongariën en Bohemen, Franciscus den I, die wegens het aldersmertelijkste sterfgeval van zijnen doorluchten vader Leopoldus den II, van hoogloffelijcke gedagtenisse den throon beklommen heeft, ook wegens eene aenhoudende onpasselijkheijd de H. Gerechten van Onse Moeder de H. Kercke ontfangen heeft. Dese tijding die zoo smertelijk als de voorgaende zoude wesen, terwijl in dien hooggeachten prins alle voorteekens een hoogloffelijcke | |
[pagina 123]
| |
regeering belooven is tot nog toe ongegrond en niet officieelijk bekent gemakt, zoo nogtans dat aen elk genoegsaem bekent is dat dien prins sedert eenigen tijdt zig onpasselijk bevonden heeft. Ondertusschen hoort men nu alhier binnen Brugge zoo weijnig van 't overlijden van den besten des keijsers spreeken, alsof Zijne Majesteijt niet zoude overleden zijn. Zulks wordt toegeschreven aen nog menige patriotique herten van de gepasseerde troubelen, die niet dan het geluk des keijsers en der landen benijden. Tot prueve hiervan is er over eenige daegen tot Brussel eenen persoon aengehouden die in 't openbaer hadde bestaen eene pasquille aen te plakken, bij welke hij onder andere lasteringen afmaelde dat den keijser door vergif was omgebragt en dat op dusdaenige wijse al haest het heele huijs van Oostenrijk zal omgebragt worden. Desen aengehouden zijnde, zal voor zijne ongehoordt lasterschrift streng gestraft worden. (XXIV gaset 22 maerte, etc.). Waepen verandert. | |
(26 maerte 1792)- fol. 45 - Op den 26 maerte wiert met alle pligtigheijd geviert den feestdag van O.L.V. Bootschap, ter oorsaek dat desen feestdag op gisteren zijnde Passiesondag was ingevallen en tot op heden was uijtgestelt geworden. Om vijf uren begonde het carilion op den thoren te speelen, wanneer als naer oude gewoonte vanuijt de parochiale kercke van St.-Salvators langs den gewonen toer de processie verselt door eene groote menigte pelegrems omgedregen wiert. Dees processie wiert ook verselt door een uijtgelesen detachement van onse besettinge van het regement van Kinskijs in de waepens, door dezelve voorop en nevens het Alderheijligste dees processie met alle gestigheijd verselt wordendeGa naar eind(34). (XXV gaset 26 maerte, etc.).
(Op den 29 maerte XXVI volgende gasette dito). | |
(29 maerte 1792)Op den 29 maerte verneemt men alhier binnen Brugge hoe over twee daegen eenen schrikkelijcken brant is voorgevallen op de parochie van StaenGa naar eind(35) op 't Brugsche Vrije in 't noorden, dat desen brant zijnen oorsprong genomen heeft in eene stokerije, die door den hevigen windt bijnae teenemael is in asschen geleijt, benevens eene huijdevetterije en agt andere huijzen. De schaede aen gebouwen en effecten hierdoor veroorsakt is zeer aenmerckelijk, dog geluckig verneemt men bij desen brant geene menschen (behalvens eenige beesten) het leven verloren te hebben. (Gaset hierboven dito.). |
|