Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1789

(Mei)

Twee jonge dochters worden uijt Sluijs opgebragt wegens het verleeden van eenen soldaet.

- fol. 291 - Op den 2 meij 's morgens heel vroeg zijn alhier binnen Brugge vanuijt Sluijs in Vlaenderen aengebragt en aldaer geapparendeert twee jonge dochters deser stadt Brugge, wonende bij hunnen vaeder in d'Oliestraete en die sedert lang een ondeugende leven hadden geleeft, ter oorsaeke dat zij eenige daegen geleden twee soldaeten van het alhier in garnisoen liggende regement hebben verleijt en door hun toedoen uijt de stadt vertransporteert, want dese het goedt van hunnen vaeder in zijn afwesentheijd beleent hebbende, hebben met dit gelt op de Mart schipperskleederen gekogt en die de soldaeten aengedaen hebbende, laetende hunne montuering in hun huijs liggen, zijn zij met dezelve, geseten in eene chaise die zij ook hadden gehuert, langs de Dampoorte, zonder verkent te worden, uijt de stadt vertrokken naer Sluijs, van waer de soldaeten reets par schepe naer de West-Indiën afgeseijlt - fol. 292 - zijn. Dees twee dochters tot Sluijs geapparendeert zijnde, zijn alhier in egte van vangenis beweegt geworden; zullende zij mogen van gelukkig spreeken indien zij het met een tugthuijs voor lange jaeren ontkomen, want men zegt dat den colonel van het regement over hun het hoogste recht voor het weglichten der twee mannen is afeijsschende.

Hoedaenig het H. Bloetfeest is geviert en hoe de godtvrugtigheijd vermindert.

Op den 4 en 5 meij, geviert wordende den pligtigen feestdag het H. Bloedt ons Heeren en vervolgens Brugsche kerremis, is alles geduerende dees twee daegen ter uijtvoer gebragt gelijk op de twee voorgaende jaeren (siet hiervooren, fol. 61), dus vrugteloos zulks andermael te verhandelen. Het onderblijven van het gaen der ommegangen 's morgens door de geestelijckheijd blijft continueren zoodat er geen anderen ommegang gegaen wordt dan de H. Bloedtprocessie,

[p. 32]

waerdoor men den ijver der borgers in 't gaen der zelve hoe langer hoe meer ziet verflouwen ende verminderen.

Bericht wegens den toestant van de siekte des keijsers.

- fol. 293 - Op den 4 meij heeft men in de XXXVI gasette vernomen uijt Weenen dat de gesontheijd des keijsers van dag tot dag betert en dat reets de openbaere gebeden opgehouden en de schouwspeelen en ander vermaekelijckheden zijn toegelaeten, gelijk ook hoe den barbier die Z.M. den keijser sedert zijne laeste onpasselijckheijd naer gewoonte heeft geschoren met vier souverairen⁽¹¹³⁾ is beloont geworden.

(113) Zie hiervoor voetnoot 101 van deel 1788, ‘Merckenweerdigste Voorvallen’.

Beroerten in Vrankrijk voorgevallen.

Uijt Parijs verneemt men ook van den 30 april hoe aldaer, gelijk in veele ander steden van Vrankerijk veele beroerten en tumulten zijn voorgevallen, zoo wegens de dierte der levensmiddelen als andere oorsaeken, tot zoo verre dat de militaire is genootsakt geworden van vuur te geven waerdoor veele gewont en gedoodt zijn en andere gevangen (siet verders den inhout der gasette).

Op den 7 meij heeft men in de volgende gasette vernomen dat de beternisse des keijsers geduerig aenhout, dat Z.M. de gewonelijcke - fol. 294 - staetssaeken hervat en zig den eersten deser naer Luxemburg zal begeven om een gesondere locht te scheppen.

Uijt Parijs verneemt [men] hoe twee plonderaers zijn opgehangen en verscheijde andere seer merkweerdige omstandigheden wegens de ongehoorde plonderinge in het huijs van d'heer Reveillon begaen, gelijk ook wegens een zeer groote en stoute diefte die aldaer in de kasse d'escompte⁽¹¹⁴⁾ met eene groote listigheijd en behendigheijd begaen is.

(114) Over het feit hebben we geen specifieke gegevens teruggevonden, waarschijnlijk is een raadpleging van de betreffende ‘Gazette van Gent’ in de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Gent hiervoor de enige uitweg.

Geen processie op Machariusdag omgedregen.

Op den 10 meij en is vanuijt de kathedraele kereke van St.-Donaes wegens het feest van den H. Macharius, besonderen patroon tegens de peste, geene processie rondt de Mart en Philipstokstraet omgedregen maer alleen naer het afsingen der pligtige misse rondt de kereke en ommegang met de Heijlige Reliquiën zoodat men dees processie, gelijk alle ander, volkomentlijk ziet onderblijven⁽¹¹⁵⁾.

(115) Uitleg over de processie van St.-Macharius vindt men in voetnoot 92 van ‘Merckenweerdigste Voorvallen’ 1788.

Edict van 't vergeven der beneficiën.

- fol. 295 - Op den 11 meij heeft men in de XXXVIII gasette vernomen een keijserlijk en koninglijk edict van vijf artikelen nopende het vergeven van beneficiën belast met zielsorge die ook zullen mogen vergeven worden aen de leden van de afgeschafte cloosters, gelijk ook aen degene der Jeusuïten⁽¹¹⁶⁾.

Men verneemt uijt Weenen dat Zijne Majesteijt den keijser van dag tot dag in gesontheijd toeneemt en dat Zijne Majesteijt zig in zijn appartement aen

(116) De ordonnantie van 27 april 1789 was een aanvulling en correctie op het edict van 16 juni 1786. Op 27 april 1789 werd duidelijk gesteld dat bij de toekenning van een beneficie de goedkeuring van de bisschop van het bisdom waar het beneficie zich bevond, noodzakelijk was. Beneficie kunnen we omschrijven als een kerkelijk ambt waaraan het recht op stoffelijke voordelen of inkomsten verbonden is. Inkomsten onder vorm van het vruchtgebruik van onroerende goederen, jaarlijkse en vaste renten, offeranden, enz., inkomsten die de pastoor toebehoorden. In principe behoort het recht tot begiftiging toe aan de paus en de bisschoppen. Jozef II doorbrak dit principe met de ordonnantie van 16 juni 1786, in 1789 kwam hij gedeeltelijk terug op z'n besluit door de beklemtoning van de bisschoppelijke functie in de begiftiging van een beneficie (27 april 1789) (O.P.B.A., 3^o serie, dl. 13, blz. 271-272), (S.A.B., Hallegeboden, 1786-1793, fol. 101v^o-102v^o), (S.A.B., Plakkaten, reg. 33 nr. 112-113), (De Katholieke Encyclopaedie, Amsterdam-Antwerpen, 1950, dl. 4, kol. 553).

[p. 33]

d'opene vensters heeft laeten sien, gelijk ook het defentif verbintenistractaet tusschen de hoven van Weenen, Petersburg, Versailles en Madrid, gelijk ook het vervolg van des zelfs wonderbaeren inhout in de volgende gasette kan gesien worden.

Eenen boer van Oostcamp komt al kruijpende voor d'Heijlig Bloetcappelle.

Op den 12 meij 's morgens tusschen ses en seven uren kwam alhier binnen Brugge aen de Catalinepoorte eenen boer van Oostcamp in eenen wonderen toestant aen. Desen sedert eenigen tijdt - fol. 296 - wegens eene pijne in de zijde en ander onpasselijkheijd die hem zeer quelde, belooft hebbende van uijt zijn huijs, dat nog circa een quartier eurs voorder als de voornoemde kercke was staende, tot aen de capelle van 't H. Bloet binnen de stadt Brugge op zijne handen en bloote kniën te kruijpen opdat Godt hem van zijne quellingen, die hem tot alle werk onbequaem maekten, zoude mogen ontslaegen hebben. Den voorigen avont ontrent den thien uren dus het volbrengen van die swaere belofte ondernomen hebbende, was als vermelt met groote moeijte 's morgens tusschen ses en seven uren aen de Catalinepoorte aengekomen. Daer was het dat honderden menschen terstont rond hem vergaederden en ververschingen toebragten als onmogelijk agtende dat hij nu, naer zoolang kruijpen langs de calsije deser stadt, zijne belofte zoud hebben konnen volbrengen. Dus nauwelijcks in de stadt gekomen zijnde, liepen verscheijde wijven - fol. 297 - met besems en borstels hem geduerig al vaegen voor, 't goon den kruijpenden wel eenig soulaers van geen glas of andere materiën te ontmoeten toebragt, maer van den andere kant hem zeer belemmerde door het stof dat geduerig als eenen rook hem ontmoetede. Dus onder den toeloop van bijnaer ontelbaere menschen met de grootste moeijte ontrent den thien uren en half van desen morgen aen de trappen van d'Heijlig Bloetcapelle aenkomende waer hij zig nauwelijcks meer konnende rechten, eventwel nog een Kruijsgebet met zijne armen wijt open en geknielt op zijne kniën las, dus niet zonder verkrankinge van zijne leden, dees swaere belofte, aen welke hij boven de twalf uren hadde besig geweest, volbragt hebbende. Opgestaen zijnde en nog eenige ververschingen toegebragt zijnde, wiert hij geleijt naer eene herberge alwaer zijne handen en kniën, die doorwont waeren, door eenen chirurgijn verbonden ende vermakt wierden⁽¹¹⁷⁾.

(117) Joseph van Walleghem riep met zijn uitvoerige beschrijving, een typisch beeld op van de volksdevoties en van de religieuze praktijken die het leven van de 18de eeuwse mens kleurden. Zie hiervoor ook H. STALPAERT, Volkskunde van Brugge, Brugge, 1974, blz. 177-227).

D'heer Marant, proost van O.-L.-V., overleden.

- fol. 298 - Heden, den 12 meij 's morgens, korts naer agt uren is in den Heere ontslaepen den eerweerden heer Baltazar Marant, proost van de collegiale kercke van O.-L.-V. binnen de stadt Brugge ende actuelen primarius van d'heeren Staeten van Vlaenderen⁽¹¹⁸⁾ die binnen dese stadt als proost der zelve kercke zijnen pligtigen intrede gedaen heeft op den 13 augusti 1777 (ziet diesaengaende de beschrijvinge van mijn eerste deel, fol. 153). Desen heer was sedert lang met eene quinende siekte overvallen, zoo nogtans dat hij langs den huijse opging en nog gisteren naermiddag in zijnen hof gewandelt heeft dog desen nagt met eene schielijcke apoplexie en Ietersie⁽¹¹⁹⁾ overvallen zijnde, heeft

(118) In de ‘Almanach’ van 1789 werd Augustinus Baltazar Marant, proost van O.-L.-Vrouw en wonende in de Proosdij, nog aangeduid als primarius voor de stad Brugge bij de Staten van Vlaanderen. Pas in de ‘Almanach’ van 1790 werd Elewaut als primarius opgenomen. In 1789 was Leonardus Donatianus Arents, kanunnik van de kathedraal van St.-Donaas, secundarius bij de Staten van Vlaanderen. (S.A.B., Almanakken, B.I. hh 1789, blz. 134 en hh 1790, blz. 134). De primarius is de eerste afgevaardigde, de secundarius de tweede afgevaardigde van de geestelijkheid bij de Staten van Vlaanderen. Zie hiervoor o.a. M. CLOET, Het streven van de geestelijkheid naar gelijkberechtiging met de Vier Leden van Vlaanderen (1591, 1598), in Standen en Landen, LVIII, 1972, blz. 1-60 en J. DHONDT, Over standenvertegenwoordiging in de Staten van Vlaanderen, in Nederlandse Historiebladen, 3, 1940-1941, blz. 311-326.

(119) Zie woorduitleg voetnoten 86 en 87 van deel 1788 ‘Merckenweerdigste Voorvallen’.

[p. 34]

heden tot elk verwondering zeer kortswillig het tijdelijk met het eeuwig verwisselt. Daegs naer het overlijden van desen heer lag het lijk van 's morgens tot 's avons op eene verheven tombe voor elk ten toon; 's morgens verscheijde missen in de capelle nevens de caemer zijnde gelesen wordende waer in dezelve - fol. 299 - kaemer konstig naer 't leven afgeschildert staen alle de portraiten van de heeren proosten die sedert hun begin de kercke van O.-L.-V. hebben bestiert. Duijsenden menschen hun heden daer nae toe begevende om het lijk van den heer proost, gelijk ook de rarijteijten aldaer zijnde, te besigtigen.

Een kint bij St.-Salvatorskerk gevonden.

Op den 13 meij 's morgens vroeg wiert door eenen voorbijgaenden man gevonden een jong geboren kindeken, schoon in witte luijeren en doekkens gewonden, liggende op de zulle van het huijs bewoont bij Pieter Koeke bij St.-Salvatorskerkhof. Den vinder droeg hetzelve naer 't huijs van den heer pastor Kokelaere⁽¹²⁰⁾ met den brief daerbij gevonden welcke onder andere in bijnae onleesbaere letteren geschreven behelsde: dat men wel deugdelijk moet sorgen voor eene goede opvoeding van 't kint, 't goon reets eenige daegen oudt, dog het H. Doopsel nog niet en hadde ontfangen, uijt welcke men vermoed dat het geen van de minste soort daer te vondeling hebben geleijt en naer 't - fol. 300 - ondersoek van den vaeder of moeder van 't kint dat heden het H. Doopsel ontfangen heeft, groote devoiren zullen aengewent worden⁽¹²¹⁾.

(120) In 1789 was Ignatius van Coquelaere inderdaad pastoor van de Brugse O.-L.-Vrouwparochie, 2^o portie. (S.A.B., Almanach, BI hh 1789, blz. 107).

(121) Zie hiervoor voetnoot 80 van ‘Merckenweerdigste Voorvallen’ 1788.

Den heer proost wordt op eene wondere wijse begraeven.

Op den 14 meij wiert het lijk van den overleden eerweerden heer proost op de volgende zeer vremde wijse ter aerden bestelt: hetzelve desen morgen om seven uren vanuijt het huijs der Proosdije in eene carosse gestelt zijnde, wiert hetzelve recht, zonder eenige verdere pligtigheijd dan eenige carossen met de vrienden die het lijk volgden, vervoert buijten de Smedepoorte naer de parochie van Jabbeke waer desen heer vóór het bekomen der proosdije hadde geweest; alwaer gekomen zijnde eenige boeren het lijk met licht inhaelden en aldaer eenen pligtigen lijkdienst afgesongen wiert naer welke het lijk door den heer pastor aldaer op het kerkhof begraeven wiert. Dees vremde wijse van begraeven van welcke men nog geene voorbeelden gesien heeft dus, wegens den uijtersten wil van desen heer die ook in zijn leven de pragt der - fol. 301 - weijreltsche ijdelheden niet veel ter herten getrokken hadde, dit alles ter uijtvoer gebragt wordende.

Heden, feestdag van den H. Bonifacius en wiert vanuijt de collegiale kercke van O.-L.-V. geene processie met der zelver H. Reliquiën omgedregen dan alleen rond de kercke, welcke men nogtans jaerelijcks rond een groot deel der parochie, als patroon der zelve, hadde gewoon geweest om te draegen.

[p. 35]

Lijkdienst in O.-L.-V.-kerk verricht.

Op den 15 meij 's morgens om elf uren wierf in de kercke van O.-L.-V., wegens het afsterven van des zelfs heer proost, gedaen eenen zeer pligtigen lijkdienst waer d'heeren van den choor van St.-Salvators, informa d'heeren van d'abdije van den Eechoute, gelijk des zelfs heer prelaet⁽¹²²⁾ ende den heer prelaet van d'abdije van St.-Andries tegenwoordig waeren. Den proostelijcken stoel in den choor was konstrijk met swart laeken omhangen. Voor alle de arme van dezelve parochie was den vollen disch gedekt, 't eijnde den dienst die tot den één uren deurde, elk een broot aen d'arme gegeven wordende.

(122) Vanaf 1776 was Emmanuel II Prisie (1737-1803) prelaat van de Eekhoutabdij. Hij werd verschillende malen aangeduid als afgevaardigde van de clerus in de Staten van Vlaanderen, o.a. in 1783, 1784 en 1788. Het was onder zijn beheer dat de abdij op 14 november 1796 werd opgeheven. Voor verdere biografische gegevens m.b.t. deze persoon verwijzen we naar N. HUYGHEBAERT, Abbaye de Saint-Barthélemy de l'Eeckhout à Bruges, in Monasticon Belge, o.c., dl. III, vol. 3, blz. 798-800.

Toestant van de siekte des keijsers.

- fol. 302 - Op den 18 meij heeft men in de XL gasette vernomen hoe Z.M. den keijser bij aenhoudentheijd de ezellinnemelk neemt en zig daermede zeer wel bevint. Dog een postschriptum uijt Weenen melt dat Z.M. wederom door eenen toeval van koortse is aengetast geworden.

Leening van graen aen Vranrijk en ander omstandigheden.

Uijt Brussel verneemt men eene toelaetinge in leeninge voor eenige weken aen Vrankrijk voor de kasselrije van Rijssel van 2000 sakken graen, Gendsche maete, die seffens zullen te retour gesonden worden zoo haest de verwagte schepen uijt Engelandt aenkomen. Zoo nogtans dat het publicq versekert wordt dat door die leening voor korte weken, den prijs der graenen niet zal verhoogen.

Uijt Warschau in Polen verneemt men eenige besonderheden van saemensweeringen waerdoor onder ander besloten was tot Luko⁽¹²³⁾ van op Goeden Vrijdag alle de Christenen te vermoorden, maer vierentwintig van de belhamels gevangen zijnde, heeft men hun de handen afgekapt en zijn daernae opgehangen geworden.

(123) Hier werd naar alle waarschijnlijkheid de Poolse plaats Luków bedoeld.

Ordonantiën nopende d'ambagten der timmerlieden en nopende hetgone der smeden.

- fol. 303 - Op den 20 meij is vanwegens d'heeren van 't collegie bij hallegebode en placaete aengekondigt geworden dat op de mondelinge klagten gedaen door verscheijde meesters van het geünieert ambagt van de timmerlieden en schrijnwerckers hoe veele vrije baesen van hun ambagt hun bemoijen van d'onvrije knegten⁽¹²⁴⁾ op hunnen priveelen naem het geheele jaer door te laeten wercken waerdoor hetzelve ambagt zoodaenig wordt verkrenkt dat veele meesters hun zonder werk bevinden, zooals genoegsaem door de mondelinge aenklaegers is aengetoont geworden, om welk schaedelijk gebruijk te voorkomen wel stiptelijk verboden wordt aen alle meesters eenig werk in d'huijsen der knegten op hunnen naem te laeten maeken, nemaer alleen in hunne gewone werkwinkels of op de publieke wercken alleen werk te geven tenzij voor den gewonen dagloon, op pene van 60 pond parasijse voor d'eerste

(124) Tot 1 september 1760 bestond in de ambachten het systeem van vrije knechten. Een vrije knecht was iemand die de voorziene leertijd had doorgemaakt en tegen betaling van de vereiste som in zijn ambacht was ingeschreven. Hij bleef echter als knecht voor een meester werken omdat hij niet in staat was, bijvoorbeeld sociaal of financieel, om het meesterschap te verwerven. Hij bevond zich wel in een vrij bevoorrechte positie, er werden hem immers leidinggevende functies toevertrouwd en hij werd ook nooit afgedankt. Met het decreet van 1 september 1760 veranderde de situatie. De Brugse ambachtsmeesters mochten naast de vrije ook onvrije knechten (niet ingeschreven in het ambacht) in dienst nemen en voortaan werden geen vrije knechten meer in het ambacht ingeschreven. Het systeem van bevoordeelde vrije knechten werd dus afgeschaft in alle ambachten, met uitzondering evenwel van het ambacht van de scheepstimmerlieden. (Y. VAN DEN BERGHE, Jacobijnen..., o.c., dl. I, blz. 66-67).

[p. 36]

reijse, het sluijten van hunnen winckel voor drij maenden voor de tweede - fol. 304 - reijse en voor altijdt indien zulks voor de derde mael voorvalt. Geene knegten op hun eijgen priveel vermogende te wercken tenzij alleen die den vollen vrijdom zullen hebben betaelt.

(22 meij 1789)

Op den 22 meij is ook bij hallegebode en placaete vanwegens d'heeren van 't collegie afgekondigt dat op de klagten gedaen door het ambagt van de smeden verscheijde ordonantiën ter zelver voordeel worden vernieuwt; zullende van nu voortaen alle ijserwerk, ook competerende de neeringe van de merceniers, komende van den vremden, zoo in manden, kuijpen, standen als andere ambalagie, uijtgenomen den lauteren transit, in plaets als voorheen in 't Craeneweeghuijs⁽¹²⁵⁾ vooralsnu moeten worden vertransporteert worden in 't magasijn nevens stadtspondgelt in de Corduaniersstraet⁽¹²⁶⁾ om de fraude daervan te voorkomen, en niet mogen gelost worden tenzij naer een bekomen recue van de deken der smeden of zijnen gecommitteerden, op de boete van 25 guldens voor elcke contraventie⁽¹²⁷⁾.

(125) Vanaf het einde van de 15de eeuw waren er te Brugge 4 weeghuizen waar de kooplieden terecht konden. Een ervan was het ‘Craneweeghuijs’, gelegen aan de kraan op de Kraanplaats. De 3 andere bevonden zich aan de Sint-Jansbrug, aan de huidige Sint-Jansplaats en in de Engelsestraat. In deze weeghuizen werden de inen uitgaande handelswaren gewogen. Per gewicht werden tolrechten geheven op de goederen. Deze tol diende te worden betaald in de Grote Tol, aan de Sint-Jansbrug gelegen. In dit gebouw is thans de Stadsbibliotheek ondergebracht. (A. VAN HOUTTE, Geschiedenis van Brugge, o.c., blz. 198-200), (A. DUCLOS, Bruges..., o c., blz. 40, 519).

(126) Het pondgelt was het recht dat door de stad geheven werd op de inkomende koopwaren. De belasting werd berekend op basis van de geldwaarde of op basis van het gewicht, de omvang of het aantal van de goederen. Het pondgelt was een stedelijke belasting, de creatie van belastingen die uitsluitend voor de stad bestemd waren, dateert uit de 12de-13de eeuw. Onder Maria-Theresia waren er zes categorieën goederen waarop het pondgelt geheven werd: 1. hout, brandhout, houtskool en bouwmaterialen; 2. stoffen, pelsen en leer; 3. vis; 4. tabak; 5. thee en koffie; 6. honing. Dezelfde structuur bleef tot aan de Brabantse omwenteling behouden. (P. BOGAERTS - V. DELJOUTTE, Notice historique sur les impots communaux de Bruges, depuis leur origine jusqu'en 1974, Brussel, 1846).

(127) Zie S.A.B., Hallegeboden, 1786-1793, fol. 103-104 en fol. 170v^o. Niet opgenomen in de Plakkaten. Tijdens de Revolutie, op 14 juli 1790, werd opnieuw een hallegebod uitgevaardigd op verzoek van en ten voordele van het ambacht van de smeden. Dit kaderde in de reeks eisen van de ambachten om hun oude voorrechten te herstellen. Voor het hallegebod van 1790 werd een gelijkaardige reden opgegeven als hoger door Van Walleghem voor 1789 werd gedaan: de smeden voelden zich tekort gedaan omdat vreemdelingen afgewerkte metalen produkten in de stad kwamen verkopen. (Y. VAN DEN BERGHE, Jacobijen..., o.c., dl. I, blz. 232-233).

Een jongman wordt voor 't Vrije gegeesselt.

- fol. 305 - Op den 23 meij is wegens sententie crimineel van d'edele heeren van 't Brugsche Vrije voor des zelfs Landthuijs binnen de stadt Brugge door den scherprechter op een schavot met roeden gegeesselt eenen jongman, oudt 22 jaeren, geboortig van Ruijmbeke; ontfangende 125 slaegen ende voor ses agtereenvolgende jaeren tot het Generael Correctiehuijs der stadt Gend verwesen zijnde, omdieswille dat hij wettelijk is overtuijgt geworden van op verscheijde parochiën van 't Brugsche Vrije te hebben begaen verscheijde dieften en veele moetwilligheden en voor vechten in verscheijde herbergen en andere plaetsen, van welcke crimineele sententie, alzoo mij den tijdt ontbroken heeft om dezelve te konnen aenhooren, geene naedere omstandigheden hebbe konnen vernemen⁽¹²⁸⁾.

(128) Het was Jacobus Cuveele, afkomstig van Lendelede, die op 23 mei 1789 op het schavot voor het Landhuis van het Vrije werd geplaatst en veroordeeld werd tot 6 jaar opsluiting in het Provinciaal Correctiehuis van Gent. Het gebruiken van geweld tegen personen, diefstallen en ‘andere moetwilligheden’ werden hem ten laste gelegd. (R.A.B., Brugse Vrije, Crimboucken, n^o 17037, fol. 174v^o-182).

D'abdisse van St.-Trudo geïnstalleert.

Op den 24 meij is met d'uijterste pligtigheijd binnen de stadt Brugge in d'abdije van St.-Trudo geïnstaleert geworden door onsen eerweerdigsten heer bisschop, 's morgens om thien uren, onder - fol. 306 - het afsingen van eene zeer pligtige misse, de eerweerde vrouw Anna Hennesseij, vrouwe van Oedeghem⁽¹²⁹⁾, etc., als 30ste abdisse der zelve abdije, reets sedert de maendt augusti 1788 benoemt tot die weerdigheijd door Z.M. den keijser ende koning (siet het Lovens nieuwsbladt, het 7 deel, fol. 139). Hoe aengenaem die benoeming aen d'inwoonders deser stadt was, bleek genoegsaem uijt de menige vruegdebedrijven die men ten desen eijnde in alle de groote en kleene straeten rond d'abdije van St.-Trudo saeg aenrechten, de huijsen en straeten in den dag bij uijtnementheijd zoo schoon verciert zijnde als men in lang binnen dese stadt heeft gesien. Des avons ook langs alle kanten menigvuldige vruegdevieren, pektonnen en alle bedenkelijcke illuminatiën die den helderen avont vercierden, ontsteken wordende.

Heden 's avons om agt uren het lijk van d'heer Cornelis⁽¹³⁰⁾ in de Beenhouwers-

(129) Anna Carolina Hennessy werd geboren te Roeselare in 1743. Zij trad in de abdij in 1765. Op 24 augustus 1784 werd zij door bisschop F. Brenart en door G.J. Limpens als abdis van het Sint-Trudo-abdij aangesteld. Pas op 1 augustus 1788 werd de aanstelling door Jozef II bekrachtigd en op 24 mei 1789 werd Anna Hennessy door de bisschop gewijd. Zij werd abdis onder moeilijke omstandigheden. Onder Jozef II werd haar abdij wel niet afgeschaft, maar psychisch kregen de kloosterlingen het hard te verduren en vooral door de kracht van de abdis werd de crisis overwonnen. Onder de Franse bezetting werd vooral de financiële uitbuiting ondraaglijk. Op 1 november 1796 werd het klooster officieel opgeheven. De zusters verspreidden zich. A. Hennessy ondernam nog pogingen om goederen van haar abdij terug te kopen, dit mislukte echter. Zij overleed op 4 mei 1798 op 55 jarige leeftijd te St.-Gillis. (Kr. VAN WONTERGHEM, Abbaye de Saint-Trond à Odegem, Bruges et Male, in: Monasticon Belge, t. III, vol. 4, blz. 1059-1062).

(130) Zie S.A.B., Doop-, trouw- en begraafboeken, Algemeen Overlijdensregister 1789 - St. Jacob, nr.65.

[p. 37]

straet par carosse naer St.-Michielskerkhof vervoert wordende, waeren der meer dan 40 boeren elk met een brandende torse die het lijk verselden en die door den overleden elk met seven guldens bestelt waeren.

Depêche aen de Staeten van Vlaenderen.

- fol. 307 - Op den 25 meij heeft men in de XLII gasette vernomen het translaet van eene dephêche, toegesonden vanwegens den koninglijcken gouvernementsraedt der Nederlanden aen d'heeren Staeten van Vlaenderen ten voordeele van die in de voorige lichtingen hun gelt tegens drij ten hondert hebben aengeleijt en hetzelve nu op de ondersprokene conditiën tegens vier ten hondert herkentenissen zullen bekomen, breeder te zien volgens dezelve dephêche.

Toestant des keijsers.

Uijt Weenen verneemt men hoe de koorstse van Z.M. den keijser aenhout, dat den hoest wederom zeer hevig is opgekomen en dat den monarch zoo sterk sweet dat hij 's nagts ten minsten drijmael van lijnwaet moet veranderen. Immers dat men wederom niet buijten ongerustheijd is voor zijne hooge behoudenis.

Den Turkschen keijser overleden.

Uijt Constantinopelen heeft men vernomen dat Achmet den IV, Turschen sultan⁽¹³¹⁾, den 7 april 's morgens om twee uren is overleden, zoo men vermoedt aen eene onnaturelijcke doodt. Dat den prins - fol. 308 - Selim den III⁽¹³²⁾, broederssoon, hem op den throon opgevolgt is, die men verneemt te zijn eenen oorloogsugtigen en werksaemen prins en eenige andere merkweerdige omstandigheden.

Op den 28 meij heeft men in de volgende gasette vernomen dat den toestant des keijsers sedert het afsenden der laeste maeren wederom veel gebetert is waermede d'ongerustheijd voor zijne behoudenis wederom een weijnig verdwijnt.

Uijt Parijs verneemt men dat twee van de oproermaekers zijn opgehangen, vijf andere die aen paelen gebonden en gebrantmert het recht hebben moeten aensien en voor eeuwig naer de galeijen gesonden zijn, verwagtende veel ander nog hunne straffe. Den heer Lamoignon is aldaer ongeluckig aen zijne doodt gekomen en twee aensienelijcke banquerouten zijn er voorgevallen.

(131) Het Ottomaanse Rijk werd tussen 1774 en 1789 bestuurd door sultan Abdülhamit I en niet door Achmet IV zoals Van Walleghem vermeldde. Het was een zwakke leider, onder zijn ambtsperiode brokkelde het Rijk verder af, vooral door de interne moeilijkheden en door de oorlog tegen Rusland en Oostenrijk (zie hiervoor voetnoot nr. 48 van 1788). (The New Encyclopaedia Britannica, dl. 13, blz. 784), (Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie, dl. 1, blz. 167 en dl. 18, blz. 220-221).

(132) Selim III volgde in 1789 zijn oom Abdülhamit I op als sultan van het Ottomaanse Rijk. Hij gaat door als de moderne hervormer. Onder zijn bestuur werd het leger gemoderniseerd naar Europees model, dit was nodig in de oorlog tegen Oostenrijk en Rusland. Bovendien werd de administratie gerationaliseerd. In de regeringsperiode van Selim III werd het Ottomaans isolement voor het eerst doorbroken, het was de aanzet tot de algemene hervormingen van de 19de eeuw. (The New Encyclopaedia Britannica, dl. 13, blz. 784), (Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie, dl. 21, blz. 436).

Eenen Franschman wort tentoongestelt.

Op den 30 meij is van 's morgens naer den elf uren tot den één uren vóór 't Stadthuijs der stadt - fol. 309 - Brugge tentoongestelt eenen Franschman,

[p. 38]

zijnde schipstimmerman van stijle en die, over eenige daegen binnen de stadt Brugge gearriveert zijnde, grootelijcks verdagt is ten huijse van joffrouw Floré in de Pottemaekersstraete eene merckelijcke diefte, zoo van juweelen als ander effecten te hebben begaen; dus tentoongestelt wordende om te ondervinden of er geene meerder beswaernis t'zijnen opsicht zal aen den dag komen⁽¹³³⁾.

(133) Voor nadere informatie omtrent deze persoon zie verder fol. 320-326 en voetnoot 145.