Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1788

(April)

(1 en 2 april 1788)

- fol. 7 - In den nagt tusschen den 1 en 2 april gebuerde het dat binnen dese stadt Brugge twee heeren capelaenen van de parochiale kerkcke van Onse-Lieve-Vrouwe eene halve ure agter elkanderen het tijdelijk met het eeuwig wisselden, naerdat beijde dese heeren eene langduerige siekte ende quellinge onderstaen hadden; zijnde den eenen den eerw. heer De Meester⁽¹⁵⁾, wonende bij de Castajeboomnonnen⁽¹⁶⁾ en den anderen den eerw. heer Marannes⁽¹⁷⁾, wonende bij St.-Salvatorskerkhof, welcken heer zeer rijk van middelen is terwijl er, zoo er geseijt wordt, alleen in contante penningen in zijn huijs bevonden zijn boven de sevenendertighondert ponden grooten. Desen heer dus het derde part van dese en zijne ander magtige middelen tot (naerdeel) [voordeel] der arme vrienden die er in menigte zijn, vertestamenteert hebbende.

(15) Franciscus Jacobus De Meester, zoon van Antonius en Catharina De Smidt, overleed op 1 april 1788 op 66-jarige leeftijd. (S.A.B., Doop-, trouw- en begraaf boeken, Al gemeen Overlijdensregister, 1788 - Proosdij O.-L.-Vrouw, n^o 64).

(16) Zie hiervoor voetnoot 89 van ‘Merckenweerdigste Voorvallen’ 1787.

(17) Op 1 april 1788 overleed Andreas Marannis, zoon van Franciscus en Theresia van Severen. Hij werd te Brugge geboren, werd 78 jaar oud. Hij werd begraven in de Onze-Lieve-Vrouwkerk. (S.A.B., Doop-, trouw-, en begraafboeken, Algemeen Overlijdensregister, 1788 - Proosdij O.-L.-Vrouw, n^o 64).

(5 april 1788)

Op den 5 april is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Brussel geschiet de 544ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 60, 82, 38, 88, 25.

(8 april 1788)

- fol. 8 - Op den 8 april 's avons gebuerde binnen dese stadt Brugge in een huijs ontrent het groot vleeschhuijs⁽¹⁸⁾ een groot ongeluk. Want het privaet van hetzelve huijs geruijmt wordende, ging een jongen boer van de parochie van Oostcamp, oudt circa twintig jaeren, langs den briel⁽¹⁹⁾ hetzelve privaet in, maer tot zijn groot ongeluk de coorde waermede hij moest opgetrokken worden tot twee verscheijde reijsen brekende, wierp men hem eene dregne⁽²⁰⁾ naer die hij aen zijn kleeren vastgemakt hebbende, schuerden dezelve in 't ophaelen teenemael in stukken waerom met eenen hantboom, die ook in twee stukken brak, de voute opengeslaegen wiert, den ongeluckigen dus doodt uijt den drek met veele moeijte getrokken wordende.

(18) Vóór 1860 mocht vlees alleen in de twee vleeshuizen van de stad worden verkocht. Het Oostvleeshuis stond op de Braamberg (de huidige Vismarkt), het Westvleeshuis op de plaats waar men na de afbraak ervan (1819) het Simon Stevinplein heeft aangelegd. Hier werd het Westvleeshuis bedoeld. (A. DUCLOS, Bruges. Histoire et souvenirs, Brugge, 1910, blz. 494, 581), (J.A. VAN HOUTTE, De Geschiedenis van Brugge, Tielt-Bussum, 1982, blz. 147).

(19) Voor het woord ‘briel’ hebben we twee verschillende verklaringen gevonden. De Bo omschreef ‘briel’ als verwarring (rommel), Verwijs en Verdam daarentegen als plein, plaats, markt (voor Gent gebruikt). In de gegeven context zijn beiden mogelijk, wat Van Walleghem hier precies bedoelde, kunnen we niet met zekerheid stellen. (L.-L. DE BO, o.c., blz. 185). (E. VERWIJS - J. VERDAM, o.c., dl. I, blz. 1439).

(20) Gezien de context kunnen we veronderstellen dat ‘dregne’ werd afgeleid van het Frans woord ‘drège’ in de betekenis van sleepnet.

(12 april 1788)

Op den 12 april is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Antwerpen geschiet de 545ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 23, 25, 6, 67, 61.

(15 april 1788)

- fol. 9 - Op den 15 april heeft men alhier binnen Brugge eenen zeer aerdigen voorval vernomen welcke deser daegen ter parochie van Leffinge is voorgevallen. Want een meriepeert aldaer op eene hofstede een kagtel⁽²¹⁾ heeft voorstgebragt buijten alle den loop der nature. Want dees beest met alle moeijte, dog met behoudenisse van de merie, doodt afgekomen zijnde, hadde eenen geformeerden peerdenkop, dog teenemael ijdel en zonder heerssens; bovenop dezelve stont eenen geformeerden torrekop of zoogenaemde torretuijte⁽²²⁾, zoo levendig in alle zijne deelen afgebeelt dat de linten en stricken in alle hunne deelen konden onderscheijt en weggenomen worden. Een ront hoepelken van been hiel heel dees torremusse zoo levendig op dat dezelve teenemael gefor-

(21) Kachtel, kachsel, kassel, betekent jong veulen. (L.-L. DE BO, o.c., blz. 478).

(22) Torre betekent toren, in deze context ook spits, puntig (L.-L. DE BO, o.c., blz. 1172-1173).

[p. 132]

meert en de gedaente hadt van een torrekap⁽²³⁾, gelijk nu sedert lang de modejoffrouwen draegen. - fol. 10 - Dit wonder der nature wiert geduerende eenigen tijdt voor elck ten toon gehangen, konnende hetzelve van de duijsenden aenschouwers van verre en naer niet genoegsaem om des zelfs seltsaemheijdt bewondert worden.

(23) Het woord ‘torremutse’ staat bij De Bo omschreven als torenmuts, muts die spits oprijst en rechtstaat als een toren. Van Walleghem gebruikt ‘torrekap’ maar de woorduitleg lijkt ons volledig in overeenstemming te zijn met de gegevens in De Bo (L.-L. DE BO, o.c., blz. 1172).

(18 april 1788)

Op den 18 april 's avons gebuerde binnen dese stadt Brugge in de Catalinestraete, in een huijs waer een privaet geruijmt wiert, wederom een groot ongeluk. Want eenen deser ruijmers, zijnde een getrouwt man deser stadt, willende eenen waterpot uijt het diepste van den beer hal(l)en die er onlangs in gevallen was, wiert zoodaenig door de kragt van den beer overwonnen dat hij nedersonk en stierf; desen ongeluckigen dus doodt met veele moeijte uijt het privaet getrokken wordende.

(19 april 1788)

Op den 19 april is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Gend geschiet de 546ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 56, 22, 30, 67, 23.

(24 april 1788)

- fol. 11 - Op den 24 april begonde men binnen dese stadt Brugge op den Burg, agter de capelle van 't Heijlig Bloedt ons Heeren Jesu Christi, op de onbebauwde plaetse waer over eenigen tijdt verscheijde gebouwen afgebroken zijn⁽²⁴⁾, een groot houten huijs van planken af te slaegen, om aldaer geduerende de aenstaende foire eenige nieuwigheden te vertoonen volgens het bekomen consent van d'heeren van 't collegie. Dit werk was inderdaedt reets half voltrokken wanneer zulks verder te voltrekken geïnterdiceert wiert door d'heeren van het capitel der kathedraele kercke van St.-Donaes, om te voorkomen de oneerbiedigheijdt die er aen den dierbaeren schat van 't Heijlig Bloedt zoude gedaen worden door zulksdaenig getuijg agter dezelve kercke te stellen en omdat de godtvrugtigheijdt die er in die daegen gepleegt wordt daerdoor merckelijk zoude vermindert worden. Zoodat er, - fol. 12 - zoo men zegt, consent zal gegeven worden om hetzelve naer de Mart te vertransporteeren.

Sedert maendag van dese weke wordt er in d'herberge Den Gouden Aernd in de Steenstraete, voor een geringen prijs vertoont een meijsken van vierentwintig jaeren oudt, geboortig van Italiën, hebbende nog zijnen vaeder, geboren zijnde den 29 december 1763, 't welk niet hooger van gestalte is dan een gemeen kint van ons landt van drij jaren oudt; zijnde teenemael volmakt en het aensicht genoegsaem de jaeren uijtwijsende die hetzelve wordt voorgegeven te hebben; spreekende dit wonderkint verscheijde taelen en doende met een uijtnemende habilheijdt veele toeren, van elk om zijne wondere gestelte en snelheijdt bewondert wordende.

(24) In de loop van de 18de eeuw werden op de Burg te Brugge belangrijke bouwprojecten uitgevoerd, o.a. aan het oude Steen vanaf 1782. Het Steen dat tot aan de brand van 1689 dienst deed als gevangenis, nam een groot deel van de zuid-westzijde van de Burg in (zie ook voetnoot 37 van ‘Merckenweerdigste Voorvallen’ 1788). In de loop van de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijden werden tegen de oostgevel van het Steen een aantal kleinere gebouwen opgetrokken: o.a. de Criminele Griffie, het Feodaal Hof, het Huis van het Sijseelse. Na de verwoesting door de brand van 1689 bleef het puin liggen tot in 1782 werd overgegaan tot de openbare verkoop van de materialen.
De afbraakwerken vorderden traag. Pas in 1815 werd de eerste steen gelegd voor een nieuw gebouw op de Burg. Reeds vanaf 1837 werden nieuwe ontwerpen ingediend om de classicistische voorgevel (vanuit estetisch oogpunt een tegenvaller) te vervangen. Pas in 1931 werden er verbouwingen aan het rechtse gedeelte van de gevel uitgevoerd: een pseudo-gotische bakstenen gevel werd opgetrokken. Het linkergedeelte werd een eerste maal verbouwd in 1955, een tweede maal in 1977 tot de huidige winkelgalerij. (B. DEWITTE, De Stedebouw te Brugge onder Jozef II (1780-'89), onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 1983, blz. 81-94).

(26 april 1788)

Op den 26 april is met de gewonelijcke ceremonie binnen de stadt Brussel geschiet de 547ste treckinge der keijserlijcke en koninglijcke loterije; zijnde uijt het radt der fortune getrokken de nombers: 81, 20, 17, 29, 88.